ЖҰмыс бағдарламасы пән: «Медициналық этика және деонтология» Мамандық: 051102 «Қоғамдық денсаулық сақтау»

Жұмыс бағдарламасы типтік оқу бағдарламасына және мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына сай 29.04.2009 ж 051102 – «Қоғамдық денсаулық»мамандықтары бойынша сәйкес құрастырылған.

Жұмыс бағдарламасы Қоғамдық денсаулық сақтау және медико-профилактикалық пәндер бойынша циклдік әдістемелік кеңесінде талқыланды.

Медициналық этика және деонтология- медицина қызметкерлеріне жоғары гуманистік, моралдық- этикалық және эстетикалық талаптарды, әрдайым кәсіби деңгейді біліктілікті жетілдіруді, патриотизимді – өз Отанына, халқына шын берілгендікті жетілдіруіді, өз ісі мен парызына жауапкершілікті қалыптастырудың және тәрбиелеудің негізі ретінде.

Этика (ethika,ethos)- грек сөзінен қазақшаға аударғанда әдет,әдеп деген мағына беретін, игеру, обектісі мораль болып табылатын философиялық ғылым. Адамгершілік туралы ілімді айқындау үшін «Этика» терминін енгізген Аристотель. Деонтология(гректің « deon»- парыз және « logos»- ілім -деген сөздерінен құралған)- парыз туралы ілім. Деонтология терминін XIX ғасырдың бас кезінде адамнынң кәсіби мінез-құлқы туралы ғылым ретінде енгізген ағылшын философы И.Бентам.

Медицинадағы этика мен деонтология жалпы этиканың бір саласы ретінде дәрігердің науқасқа, оның туысқандарына,әріптестеріне, кіші медицина қызметкерлеріне, әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарының қызметкерлеріне қатысты қарым-қатынасы мен іс- әрекеті, мінез-құлық принциптерін қарастырады, сондай-ақ дәрігердің медициналық деонтология қағидаларына сай келуі зерделенеді.

Адам өмірі ,оның денсаулығы баға жетпес құндылық болғандықтан дәрігердің моралдық- адамгершіліктік дамуының мәдени сәйкестікті анықтау мен іздеудің мүмкін болар стратегиялары мен таңдау жолдарын ұсына отырып синтездейді және жалпылайды.

Бір жағынан бұл курс дәрігердің кәсіби қызметінің барлық салаларда көрінуінің өзіндік моделі, басқа жағынан- медициналық пәндердің, олардың әрқайсысының өзінше терең әрі нақты қарастыратын мәселелерінің прологы іспеттес.

Курстың негізгі бөлімі дәрігердің кәсіби қызметінің этикалық, деонтологиялық принциптеріне арналады. Курсты құрудың логикасы кәсіби этика мен деонтологияны меңгеру бойынша кәсіби позицияны игерудің жолдары мен тәсілдерін дамыту. Медицинадағы этика мен деонтология медицина тарихындағы әр түрлі позициялардың өзара әрекеттесу процесінде келісімдік , консенсустік стратегияны жасауға үлес қосады.

2. 
   Пәннің мақсаты:
   

-адамзаттың мәдени тәжірибесін игеру, қоғамдық қатынастар жүйесінде

моралдің орнын анықтау;

-этика дамуының жалпы заңдылықтарына анализ беру;

-өнегелік мәдениеттегі әмбебап тарихи этнорегионалды ұлттық

феномендерін зерттеу, жалпыадамзаттық өнегелік құндылықтарды игеру;

-қызметтік міндеттерін орындау мақсатында машықтарды игеру үшін

қолданбалы қоғамдық денсаулық сақтау жүйесінде қазіргі заманғы

өнегелік мәселелерге мінездеме беру.
2.4 Оқытудың соңғы нәтижесі

Студент білуі керек:

-этика тарихи типтерінің саналуандығын;

-моралдің құрылымы мен функциясын;

-моралдің негізгі категорияларын;

-тұлғаның өнегелік қалыптасуындағы этикалық білімнің маңызын;

-тұлғаның өнегелік мәдениетінің мәнін;

-болашақ дәрігер тұлғасының өзін-өзі өнегелік тәрбиелеудің формасы мен әдістерін.

Студент істей алуы керек:

-өнегелік мәдениет феноменін, оның адам өміріндегі ролін түсіндіріп,

өнегелік бағдарлар мен құндылықтар туралы білу;

-этикалық мәселелерді шешіп, кәсіби міндеттерді орындау барысында

адамның адамға,қоғамға, қоршаған ортаға қатынасын реттеу;

-ғылыми негізде өзінің еңбегін ұйымдастырып, оның кәсіби әрекетінде

қолдану;

-этика талаптары мен әлеуметтік салдарды ескере отырып, кәсіби

шешімдерді қабылдау.
2.5 Реквизитке дейінгі: Медицина тарихы,әлеуметтану.

2.6 Реквизиттен кейінгі: Қоғамдық денсаулық сақтау, коммуникативті дағдылар.
2.7 Сабақтың тақырыптық жоспары:

Дәрістердің

№	Тақырыбы	Өткізілу түрі	Сабақтың ұзақтылығы (сағат түрінде)
№ 1 кредит
	«Этика» ұғымы және оның мәні. Гиппократ этикасы және деонтологиясы.	Жалпы шолу	2
	Медициналық этиканың негізгі қағидалары және тәртібі.	Тақырыптық	2
	Адам ағзаларын трансплантациялаудың моралдық мәселелері.	Мәселелік	2
	Клондаудың этикалық мәселелері.	Мәселелік	1
	«Деонтология» ұғымы және оның түрлері.	Жалпы шолу	1
№ 2 кредит
	Ғылыми-медициналық және этикалық контекстегі ятрогения мәселесі.	Мәселелік	2
	Эвтаназия биомедициналық этиканың мәселесі ретінде.	Тақырыптық	2
	Қазіргі заманғы медициналық деонтология мәселелері.	Мәселелік	1
	Дәрігер мен науқас арақатынасының моралдық моделдері.	Тақырыптық	1
	Адамды зерттеу кезіндегі этикалық комитеттің рөлі.	Мәселелік	1
	Барлығы:_____15'>Барлығы:		15

Тәжірибелік сабақтың тақырыптық жоспары

№	Тақырыбы	Өткізілу түрі		Сабақтың ұзақтылығы (сағат түрінде)
№ 1 кредит
1	Этика және деонтология пәні, әдістері, қызметтері және көптүрлілігі	Пікірталас	2
2	Көне Шығыстағы (Үнді, Қытай) медициналық этика, деонтологияның қалыптасуы мен даму тарихы, мәселелері	Пікірталас	3
3	Көне Греция мен Римдегі медициналық этика, деонтологияның қалыптасуы мен даму тарихы, мәселелері	Ауызша сұрау	3
4	Ортағасырлық Шығыстағы медициналық этика, деонтологияның қалыптасуы мен даму тарихы, мәселелері	Кіші топтарда жұмыс	3
5	Медицина эмблемасы, моделі: тарихы және мәні	Пікірталас	2
6	Клондаудың этикалық мәселелері	Ауызша сұрау	2
№ 2 кредит
1	Қазіргі замандағы медициналық этиканың, деонтологияның негізгі мәселелері	Жұптасып жұмыс істеу	3
2	Этикет және оның түрлері	Ауызша сұрау	2
3	Деонтологияның психологиялық аспектілері	Пікірталас	2
4	Дәрігердің әріптестерімен, науқаспен, оның туысқандарымен және кіші медицина қызметкерлерімен қарым- қатынасының этикасы және деонтологиясы	Кіші топтарда жұмыс	3
5	Қазіргі заманғы психиатрия мен психотерапияның этикалық және деонтологиялық мәселелері	Пікірталас	3
6	Дәрігер мен науқас арақатынасының моралдық моделдері.	Ауызша сұрау	2
	Барлығы:		30

Студенттің өзіндік жұмысының тақырыптық жоспары

№	Тақырыптың аталуы	Өткізу түрі	Әр сабақтың ұзақтығы
	Гиппократ этикасы және деонтологиясы	Презентация	4
	Суррогат аналықты реттейтін ҚР халықаралық және отандық заңнамалары.	Реферат	4
	Жасанды түсік тастау- моралдық- этикалық, медициналық- деонтологиялық дилемма ретінде	Реферат	6
	Өмірге және өлімге деген діни-философиялық және моралдық-этикалық аспектілер.	Презентация	6
	Науқастарға білім беру бағдарламалары	Реферат	6
	Ағзаларды алмастырудың діни аспектілері.	Презентация	6
	Медицинада тін жасушаларын қолдану, биоэтикалық мәселелер	Презентация	5
	Клондау мен жасанды ұрықтандырудың моралдық- этикалық мәселелері	Реферат	6
	Шындықтың этикалық ережесі және дәрігердің «Қасиетті өтірігі»	Реферат	6
	Парацельстің "Жақсылық жаса" қағидасы.	Презентация	6
	Дәрігер мен науқас арақатынасының моралдық моделдері.	Реферат	6
	Қазіргі заманғы дәрігер келбеті мен пішіні,киімі.	Презентация	6
	Аювердадағы этика бағыттары	Тест тапсырмаларын құру	6
	Гиппократтың”Дәрігер” туралы еңбегі	Презентация	6
	Адамға биомедициналық зерттеулер жүргізудің этикалық мәселелері	Реферат	3
	Қазіргі заманғы дәрігерді дайындаудағы деонтология мәселелері	Тест тапсырмаларын құру	2
	Мораль түсінігі мен мәні, оның құрылымы	Презентация	2
	Қазіргі заманғы дәрігердің моралдық міндеті мен құқығы, жауапкершілігі (Дәрігерлік құпия, эвтаназия, ятрогения және т.б.мәселер)	Реферат	2
	Аралық бақылау 7-апта «Медицинада тін жасушаларын қолдану , биоэтикалық мәселелер»	Тесттік тапсырма	1
	Аралық бақылау 15-апта «Гиппократтың «Дәрігер» туралы еңбегі»	Тесттік тапсырма	1
	Барлығы:		90

2.8 Сабақ беру және оқыту әдістері:

Дәріс: тақырыптық, мәселелік,жалпы шолу.

Тәжірибелік сабақ: пікірталас, кіші топтарда жұмыс,ауызша сұрау,жұптасып жұмыс істеу.

Оқытушының жетекшілігімен орындалатын студенттердің өзіндік жұмысы (ОСӨЖ): кіші топтарда жұмыс, пікірталас,жұптасып жұмыс істеу,мәселелік.

Студенттердің өзіндік жұмысы(СӨЖ): презентация, реферат,тесттік тапсырмаларды құрастыру.

9. 
   Білімдерін және дағдыларын бағалау әдістері:
   

1 Шрейдер Ю.А. Этика. Введение в предмет.-М.,2005.

2Малеина М.Н. Человек и медицина в современном праве.-М.,2007

3Медицинская этика и деонтология.-М 2005

4Иванюшкин А.Я. Профессиональная этика в медицине.-М.,2008

5 Шрейдер Ю.А. Этика.Введение в предмет.-М.,2005

6.Молдабеков Ж.Ж. Этика-кәсіби этика –мораль-жеке тұлға психикасы-кәсіби сана-кәсіби борыш-көзқарас-қатынастың құрылымы-этикет-Астана фолиант, 2008ж.

Қосымша

1. Биоэтика принципы правила проблемы Под ред. Б.Г.Юдина.М.2005

2. Гусейнова А.А. Введение в этику

3. Введение в биоэтику. Ред. Юдин Б.Г. –М., 2005

4.Биомедицинская этика. Под ред. В.И.Покровского.-М.,2006

5.Врачебная ассоциации, медицинская этика и общемедицинские проблемы: Сб.официальных материалов М.,2007

6.Чикин С.Я. Современные проблемы биомедицинской этики.-М.,2007.

7.Студенттерді ұлттық тәлім-тәрбие беруге деонтологиялық даярлау жолдары мен әдістері VII-ші Мәшһүр Жүсіп оқулары. Халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның материалдары. – Павлодар, 2010. –Б.59-64