ЖҰмыс бағдарламасы пән: «Мейірбике ісі негіздері» Мамандығы: 0302000 «Мейірбике ісі»

Науқасты тексеру, жағдайына баға беру медбикенің көмек жоспарын түзу, жоспарды іс-жүзіне асыру, және өзгерістерді енгізіп нәтижелерді бағалау.

Тексеру мақсады- науқастың көмек сұрап келген кездегі денсаулығы турасында, бір-бірімен байланыстыра отырып ақпарат жинау.

Тексеру субьектив және обьектив болады.

Ақпарат беруші науқастың өзі болып, ол өзінің денсаулығы турасында айтуы – субьектив ақпарат. Ақпарат берушілер – науқастың отбасы, жұмысы жағынан, достары,кейдесоқ жолаушы болуы мүмкін. Олар, егерде науқас жас бала есі ауысқан немесе есінен таңған жағдайда болса ақпарат береді. Обьективті ақпаратқа медбике жүргізген тексеру нәтижелері кіреді: (социальді жағдайы, науқас жасайтын жеке жұмыс істейтін ортадағы өзара қарым-қатынастары), мәдени жағдайы (дінді), рухани жағдайы (мінезі, жеке өзіне ғана баға беру), физикалық тексеру нәтижелерін анықтау болып табылады. Ақпарат жинау кезінде медбике науқаспен «емдеу» қарым-қатынастарын орнатады:

• 
  науқас және оның туыстары емдеу мекемелерінен нені күтетіндігін анықтайды.
  
• 
  Науқасты емдеу кезеңдерімен таныстыру:
  
• 
  Науқасты өз жағдайына дұрыс баға беруге үйрету:
  
• 
  Қосымша зерттеуді талап ететін ақпаратты жинайды(жұқпалы аурумен түрлі аурулармен ауруы, операциялар)
  
• 
  «науқас-отбасы», науқас және отбасының ауруға қарым-қатынасын анықтайды.
  

Мейірбике тексеру нәтижелерін талдау бастағанда медбикелік процесстің II-ші кезеңі, науқас мәселелерін анықтап, медбикелік диагнозды қоюға өтеді.

Бұл кезеңнің мақсаты біріншіден, науқас организмінің, пайда болған мәселелерге жауап реакциясын анықтау болып табылады.

Екіншіден, осы мәселелердің келіп шығуына себепші болған факторларды анықтау керек . Үшіншіден, науқастың осы мәселелерін алдын алу немесе шешуге мүмкін болған күшті жақтарын анықтау. Науқастың денсаулығымен байланысты болған мәселелер бірнешеу болуы мүмкін және медбике олардың арасынан ең негізгісін анықтауы қажет. Қажеттілігі бойынша мәселелер біріншілік, аралық және екіншілік болуы мүмкін. Емделмесе, ауыр асқынуларды келтіріп шығаратын мәселелер біріншілік, аралық мәселелер науқастың өміріне қауіп төндірмейтін қажеттілік. Екіншілік болса, науқастың ауруына ешқандай қатынасы жоқ мәселер. Екінші кезеңнің міндеті медбикелік диагнозды қою болып табылады.

Мейірбике тексеру, диагноз қою және науқастың біріншілік мәселелерін анықтаған соң, күту мақсады, күзетілген нәтижелер мен оның мезгілін белгілеп, медбикелік процесстің III-ші кезеңіне, медбикелік көмекті жоспарлауға өтеді.

Күтім жоспары медбикелік ісін жүзеге асырады, оның іс –шараларын және басқа мамандармен байланыстырады. Күтімнің жазба жоспары жетілдірілмеген күтім қауіпін азайтады. Бұл медбикелік көмегінің сапасын анықтайтын юридик құжат болып, медбике күтімін қамтамасыз етуге қажетті материалдар мен жабдықтар үшін жұмсалған шығындарды анықтайтын құжат болып саналады. Жоспарланған күтім науқас пен оның отбасы қатысуының қажеттілігін есте сақтай отырып және одан күтілетін нәтижелер. Күтім төмендегі талаптарға жауап беруі керек: мақсатқа және міндеттерге жете алатын, әрбір міндетті атқару үшін оның жоспар белгіленуі керек. Мақсатты анықтау, оларды амалға асыруда науқас,оның отбасы мүшелері және басқа мамандар қатысады. Әрбір мақсад және күтілетін нәтижені бағалау үшін уақыт бөлінеді. Мақсадтар қысқа және ұзақ мерзімді болуы мүмкін. Қысқа мерзімді мақсадттар бұл қысқа уақыт ішінде, 1-2 аптада амалға асырылады. Ол аурудың жедел кезеңінде анықталады және жедел медбикелік күтімі жоспарға мұқтаж болады. Ұзақ мерзімді мақсаттар екі аптадан көп уақыт ішінде амалға асырылады. Ол аурудың қайталануын, асқынулардың алдын алуды, денсаулықты тіркеу және социальді үйренуге қаратылған болады. Бұл мақсадттарды амалға асыру көбіне науқастың ауруханадан шығу уақытына тура келеді.

Мақсадтарды анықтау және амалға асыруда әрекет, уақыт және жағдайын есепке алу мүмкін.

Мейірбике күтім мақсаты және міндеттерін анықтаған соң, науқас күтімі бойынша жазбаша нұсқау түзеді. Науқастың күтім жоспары медбике амалға асыратын міндеттерін өз ішіне алып, ауру тарихына жазылады.

Мейірбикелік процессіне қорытынды жасап медбике төмендегі сұрақтарға жауап береді:

― күтудің мақсаты неде?

― мен күтетін науқас науқас санасында кім?

Науқастың айналасындағылар, олардың науқасқа қатнасы, жәрдем беру шаралары, медицинаға, науқасқа, емдеу мекемелеріне қатынасы қандай?

― мақсат және міндеттерді амалға асырудағы әдістер қандай?

Мейірбике жоспар түзген соң ,оны амалға асыруға кіріседі. Бұл медбикелік процесстің төртінші кезеңі- медбикенің іс- әрекеттерінің жоспарын амалға асыру болып табылады. Оның мақсаты, науқасты күту, қадағалау үйрету, кеңес беру.

• 
  Бұл медбикенің қатысуын талап ететін, медбикенің қорытынды тексеруінен кейінгі науқастың жағдайы.
  

1. 
   Тексеру кезінде анық бөлу: субъективті, объективті
   
2. 
   Науқастың мәселесін шешуге анықтап алу: физикалық (ауру, жөтел,) психосоматикалық (өлімнен қорқу), социальді, эмоциональді
   
3. 
   Күтімді жоспарлауда негізгі, қосымша, потенциальді мәселелерді анықтау
   
4. 
   орындауда тәуелсіз өз бетінше мәселелерін шешуді бөлу
   
5. 
   нәтижені бағалауда мақсатын көрсету
   
6. 
   Аталған тізімнен негізгі адам қажеттілігінен науқас мәселелерін бөлінеді
   

1. 
   қалыпты тыныс алу
   
2. 
   тамақтану , сұйықтық ішу
   
3. 
   физиологиялық бөлінулер
   
4. 
   қозғалыс
   
5. 
   ұйқы
   
6. 
   киіну, шешіну әрекеті, жеке басының гигиенасы
   
7. 
   дененің қалыпты температурасын ұстау
   
8. 
   қоршаған орта қауіпсізддігін ұстау
   
9. 
   қарым қатынас
   
10. 
    еңбек және демалыс
    

Тәуелсіз мейірбикенің іс - әрекеті дәрігерді немесе басқада мамандардың талабынсыз, өзінің пікіріне орай іске асырылады. Мысалы: науқас өз-өзіне қызмет істеуге үйрету, оның денсаулығы бойынша, кеңестер беру, тб. Тәуелсіз медбикенің іс-әрекеті дәрігердің жазба бұйрығы және оның бақылауы бойынша жүзеге асырылады. Бұл жерде медбике атқарушы ролінде болып, атқаратын жұмысы бойынша жауапкер болып саналады. Мейірбикенік процесстің 4-ші кезеңі 2 стратегиялық жолмен жүзеге асырылады.

― науқастың күтімін бақылауын оның ауру тарихына белгілеуі

― науқасқа медбике диагнозды қойған соң, медбикелік күту жоспарын түзу, ондағы өзгерген жағдайларды күтіп, бақылау және ауру тарихына тіркеу. Бұл кезеңде науқастағы өзгерістерді қадағалап, жоспарға өзгеріс енгізеді. Процесстің соңғы кезеңі – медбикелік процесстің жетістіктерін бағалау оның мақсаты медбике күтіміне науқастағы өзгерістерді , көрсетілген жәрдем саласы, алынған нәтижелерді бағалау және қорытындылау.

бөлімшелерде мейірбикелік үрдісті ұйымдастыру және іске асыруды үйрену

Оқушылардың білім денгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.

1. 
   Мейірбикелік процесс түсінігі ... пайда болған.
   

б) 70 жылда Великобританияда

в) 50 жылдың орталарында АҚШ та

г) 2000 жылы Россияда

2. 
   Мейірбикелік ісі модельдері ерекшелінеді
   

б) медбике ісі философиясында

в) кәсіби сапалықта

г) қарыз бен жауапкершілік сезімінде

3. 
   Мейірбикелік ісі көрсетеді
   

б) инъекцияны орындау

в) медбикелік құжаттарды толтыру

г) қоршаған орта жағдайындағы мәселелерді шешу

4. 
   Мейірбикелік үрдіс – бұл
   

б) дәрілік препараттарды тарату

в) медбикелік ісін үйрету

г) ситуация жағдайларды анықтау

5. 
   Маслоу бойынша адам қажеттілігін неше сатыға бөлінген
   

б) 10

г) 20

а) науқасты толығымен емдеу

б) дәрігер нұсқауын қатаң орындау

в) науқасты қадағалау және күту

1. 
   Сәйкестікті табу
   

1. 
   1 кезең а) жоспарлау
   
2. 
   2 кезең б) диагноз қою
   
3. 
   3 кезең в) медбикелік жоспарды реализация жасау
   
4. 
   4 кезең г) науқасты тексеру
   
5. 
   5 кезең д) медбикелік қатысуларға баға беру
   

а) күтім жоспарын орындау

б) медбике қызметінің координациясы

в) күтімді жүргізу

г) барлығы дұрыс

8. Мейірбикелік үрдістің 1 – кезеңі:

а) күтім жоспарын орындау

б) мәлімет жинау

в) күтімді жүргізу

г) диагноз қою

9. 1 – кезеңде мәліметті ...жинайды.

а) науқастың сөзінен

б) ауру тарихынан

в) амбулаторлы картадан

г) тағайындау парағынан

10. Мейірбикелік үрдістің 5 – кезеңі:

а) күтім жоспарын орындау

б) мәлімет жинау

в) мейірбикелік араласуға баға беру

г) диагноз қою

1. Науқасты тексеру кезінде субъективті тексеруді объективті тексеруден

қалай ажыратасыз ? Айырмашылығын атаңыз.

2. Науқасқа медбикелік диагноз қою кезінде қандай мәселерді анықтау керек ?

3. Күтуді жоспарлауда медбикелік процесске қол жеткізу үшін қандай мәселелерді анықтау керек ?

4. Науқастың күтімінде мақсатқа жету үшін, науқастың мәселелерін шешу үшін көмекке кімді шақырасыз.

Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады

Н-1, 6 – бөлім , 332 – 349 бет

1.Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, Құспанова А.Р, Ахметова К.А. – Көкшетау, 2006.

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

• 
  Мейірбикелік үрдістің бес кезеңі
  
• 
  Мейірбикелік ауру тарихы
  
• 
  «мейірбикелік үрдіс түсмініктемесі »
  
• 
  Мейірбикелік күтімді ұйымдастыру және орындау
  
• 
  Организмнің 14 негізгі қажеттілігі (Маслоу бойынша)
  
• 
  «Мейірбикелік диагноз» түсініктемесі
  
• 
  Мейірбикелік үрдістің бес кезеңі
  
• 
  Мейірбикелік ауру тарихы түсініктемесі
  
• 
  Мейірбикелік үрдістің картасы
  
• 
  Мейірбикелік күтім күнделігі
  

Жоспар:

• 
  Ентікпе кезінде мейірбикелік үрдіс
  
• 
  Жөтел кезінде мейірбикелік үрдіс
  
• 
  оксигенотерапия түсініктемесі
  

• оксигенотерапия өткізу әдістері (бирокамера, оггектік жастық, оттектік баллон)

• мұрын катетр және маска арқылы оттекті беру техникасы

• оксигенотерапия жүмыс істеу барсында техника қауіпсіздігін сақтау ережелері

• оксигенотерапиядан соң болатын асқынулар
Ентікпе, бұл – тыныс алудың күші мен ритмінің бұзылуымен сипатталатын жағдай. Ентігу кезінде тыныс жиілігі мен тереңдігі өзгерісімен айқындалатын тыныс реттелуінің бұзылысы дамиды. Тыныс бұзылысының үш түрін бөледі: инспираторлы, экспираторлы, аралас.

Инспираторлы ентігу қиын дем алумен сипатталады, шулы дем алу пайда болады. Ол көмейдің тарылуында, дауыс желбезегі спазмында, ірі бронхтарды ісікпен қысуында дамиды.

Экспираторлы ентігу. Қиын дем шығарудың қиындауымен сипатталады. Майда бронхтар мен бронхиолалардың қуысы тарылуында, бронхиальды демікпе, обструктивті бронхит, өкпе эмфиземасы сияқты сырқаттарда дамиды.

Аралас ентігу.

Кезінде дем алу мен шығару бірдей қиындайды. Бұндай ентігу өкпенің тыныс беткейінің айқын азаюында дамиды. Ол жедел пневмония, пневмоторакс кезінде уақытша, ал өкпе эмфиземасы кезінде үнемі ұсталып тұрады. Ентігу негізінде тыныс мүшелері сырқаттарында дамитын тыныс жетіспеушілігі жатады. Кенеттен дамыған ентігу, ағзада оттегі жеткіліксіздігі мен көміртегі жиналуымен сипатталатын жағдайды тұншығу дейді. Ұстама түрінде дамитын тұншығуды демікпе (астма ) деп атайды. Бронхиальды демікпе кезінде дамитын тұншығу себебі майда бронхтар спазмы, шырыш қабат ісінуі мен қою қақырық жиналуы.

Бұл кезде дем алу қиын, ұзақ әрі шулы.

Жөтел – тыныс жолдарынан бөгде денелер мен шырышты, қақырықты шығаруға бағытталған қорғаныс – рефлекторлы акт болып табылады. Жөтел рефлексі қақырық септігін тигізеді. Жөтел қақырық шықпаған кезде құрғақ ,ал шықса ылғалды саналады. Құрғақ жөтел тембры жоғары болады.Төсектегі жағдайды ауыстырғанға байланысты шыққан қақырық өкпедегі қуысты процесті көрсетеді. Тағам қабылдауға байланысты дамыған жөтел кеңірдек пен өңештің арасында байланыс барын көрсетеді, бұндай байланыстар өңеш қатерлі ісігі бронхқа ашылуында дамиды. Жөтел үздіксіз болуы мүмкін, плевра, өкпе және бронх созылмалы қабынуларында кездеседі. Ол ауызын толтыра қақырық тастаумен сипатталады. Ұстама тәрізді жөтел коклюш немесе тыныс жолдарына бөгде заттар түскенде дамиды.

Қақырық – жөтелу немесе қақыру кезінде түсетін тыныс жолдарының патологиялық секреті. Сипатына қарай қақырық шырышты, серозды , іріңді, аралас, қанды болады.қақырық пайда болуы өкпеде немесе бронхтарда патологиялық процесс дамығанын көрсетеді. Тыныс жолдары сырқаттарының белгісі ретінде бағалау үшін қақырықтың түсіне, көлеміне, консистенциясына, иісіне және құрамындағы заттарға көңіл бөлу керек.

Кеуде тұсында ауырсыну плевра қабынуы кезінде дамиды, өкпеде қабыну дамығанда және плевриттерде дамиды. Плевральды ауырсынуға дем алған кезде ауырсыну тән. Ауырсынуды басу үшін науқас беткейлі тыныс алуға мәжбүр болады және жөтелуге қорқады. Ол өзіне ыңғайлы жағдайда, ауырсынатын жағында жатады, бұл кезде плевра үйкелісі төмендеп ауырсыну басылады.

Қан түкіру - қақырықта жіпше тәрізді немесе ал қызыл қан пайда болуы өкпеден қан кетуді көрсетеді.

Өкпеден қан кету кезінде жөтелгенде қан шығады, ол ал қызыл түсті, көпіршікті, сілтілі реакциялы болады. Өкпеден кеткен қаннан асқазан қаны ерекше болады: қан тағаммен араласқан, қошқыл түсті, қышқыл реакциялы, кейде ұйып қалған болады. Қызыл иектен, мұрын – жұтқыншақтан қан кетуден ажырату үшін ауыз қуысын, тамағын мұқият қарау керек. Қызыл иектен, мұрын – жұтқыншақтан, бадамша безінен кеткенг қанды сұйықтық қоңыр түсті болады.

Оксигенотерапия (оттегімен емдеу)- емдеу мақсатында оттегін қолдану. Ол организмде оттегі жетіспейтін жағдайда өте тиімді. 40-50 % оттегі бар газ коспасын жұту кан тамырындағы канды бюіршама тез толтьырып қалыпқа келтіреді. Оттегімен жүргізген емнен кейін сыркаттың көңіл- күйі көтеріліп, көгеруін азайтады, тыныс алуы неғұрлым сирек әрі терендей түседі, ентікпесі кетіп, жақсарады. Атмосфералык ауамен белгілі бюір катынаста оттегі ылғалдануы титіс. Оттегімен емдеу үзақ та үздіксіз болуы тиіс. Оттегін тиімді және үнемді пайдалану қажет. Оттегін кеп беруден қашык болу керек, себебі жоғарғы концентрациядағы (70 % жоғары) оттегі жүрек- қан тамыры жүйесіне және дем алуға теріс әсер етеді.

Оттегін мұрын катетрлері аркылы оттегі жастығынан, оттегі палаталарының көмегімен тікелей балоннан немесе орталык оттегі станциясынан беруге болады.

Оксигендік терапия көрсеткіштері:

Науқастарды гипоксимия уланған жағдайда (артериялык қан кысымды оттектік денгейі төмендеген) оксигендік терапия тағайындалады. Тыныс алу булшық еті паралич жөне окпенің желденуі, бузылуы кезінде, дәрілік заттардың мөлшерін көп кабылдағанда, өкпе ісігінде ауыр инфекциялық ауруларда, жүректің әр түрлі этиологиялык зақымдануына гипоксия дамиды. Тыныс алғанда оттектін 40-50 % құрамына газдык қоспаны косқанда артериялық кан кысымы жағдайға дейін жоғарлайды. Оттектік терапия қолданылғаннан соң науқас жағдайы жақсарып, көгеру төмендеп терең тыныс алу сирейді. Ентігу азайьщ жүрек соққысы жақсарады.

Оттегін ингаляциялық өдіспен енгізу. Оттегін қолданудын алдында тыныс жолдарыньщ өткізгіштігіне, онда қакырықтың немесе күсық массасының жиналмағанына көз жеткізу қажет.

Оттегін ингаляциялык жолмен енгізу үшін мынадай аппаратуралар: редуктормен қамтамасыз етілген оггегі бар баллон, оттегі жастығы шүмегі және мундштукті резеңке түтік болуы қажет. Оттегін жастыққа былайша толтырады: мундштугын шығарып, резеңке түтікті оттегі баллонының редукторына қосады, вентильді баяу ашады да жастықты толтырады. Жастыкты толтырған кезде редуктордың вентилі мен жастыктың шүмегін жабады, ауызды қүрғатпау және оттегін ылғалдау үшін дымқыл дәкемен ораған мундштук кигізеді. Мундштукты сырқат аузынан 4-5 см қашықтау үстап, резенке түтікке жіберетін клапанды біртіндеп ашу керек. Жоғары кысымның салдарынан оттегі шығады да, дем алған кезде тыныс алу жолына түседі. Оттегінің түсу жылдамдығын түтіктегі шүмекпен әрі оттегі түгел шыкканша жастықтың бұрыш- бүрышын басу жолымен реттейді. Әдетте сырқаттар минутьына 4-5 л берілетін оттегін жақсы қабылдайды. Жастықтағы оттегі 4-7 минутқа жетеді, ал содан сон оны артық сақталған жастықпен ауыстырады немесе қайтадан оттегімен толтырады.

Берілген тәсілмен ендіру кезінде отгегін ылғалдау жеткіліксіз, ол ауыз куысы мен мұрынның шырышты кабатын кептіреді, сондықтан оттегін мүрын катетрлері арқылы енгізу дүрыс.

Бүл мақсат үшін № 10 катетрлер немесе тиісті үзындығь- мен диаметрдегі пластмасса түтікшелер қолданады, олар V- тәрізді ұштыктың екі шетіне кигізіледі, ал үшіншісі кез келген оттеп кезінде (оттегі жастығына, оттегін берудің орталықтанған жүйесінің шүмегіне ) қосылады. Алдын ала катетрлерді қайнатады, вазелин майымен майлайды да, төменгі мүрын

жолымен жүткыншактын артқы артқы кабырғасына дейін құсу рефлексін болдырмайтындай етіп кіргізеді. Отгегін ылғалдағыш арқылы (Бобров аппараты ) 2-3 л/мин жылдамдықпен береді.

Беру жылдамдығын оггегі көпіргішінің ылғалдағыш арқылы өту тездігі бойынша бақылауға болады. Отгегін маска арқылы беру. Маскалар металдан және пластмассадан жасалған болады. Олардың капсулалары бетке маска салғанда ауыз бен мұрынды жауып тұратындай етіп иілген. Масканын дем алатын және дем шығаратын клапандары бар. Дем алатын клапаннын тубусы жұқа резенкеден жасалған қапқа қосылған, ол оттегінің берілуін реттейді. Дем шығару кезінде оттегі капқа жиналады да, дем алу кезінде белсенді түрде өкпеге сорылады. Дем алу кабы клапанмен қамтамасыз етілген, ол егер каптағы отгегінің мөлшері сыркаттың дем алғанда жұтатын оттегі мөлшерінен аз болған жағдайда еркін дем алуды қамтамасыз етеді.

Жартылай жабык әдісімен оггегін ингаляциялағанда шығарылатын газ қоспасының тек бір белігі ғана қоршаған ортаға шығады. Оттегін неғүрлым тиімді пайдалануға жүйеге дем алу қабының араластырғыш камерасын- қосқаннан кейін кол жетеді. Маска сырқаттын бетіне газ шықпайтьындай тығыз кигізіліп, резенке тарткыштармен үстатылады. Таза оттегімен дем алып, шығарылған ауаның 3/1 жуығы камераға қайтып оралады.

Бүл жүйеде оттегі ылғалдандырылмайды. Анда - санда дем алу камерасын сұйык түрге айналған бу суынан босату қажет. Бүл әдістің кемшілігі - дем алатын қоспада көмір қышқылының көбею мүмкіндігі , клапан мен дем алу қабыньщ әрекетінен туатын жүрек пен өкпе ауруына жағымсыз дем алуға қосымша кедергілер болмағаны жен. Кем дегенде 8 л/ мин оттегі тасқынын қолдана отырып кемір қышқылының аса артық жиналуын болдырмауға болады. Бүл жүйге шағынды өлшеу кұралын (дебитометрді ) қосып оттегінің түсуін бірқатар дәл бақылауға болады, бұл оттегімен емдеуді жеңілдетеді.

Оттегін балоннан беру . Оттегін тікелей балоннан колдану процедураны бірқатар жеңілдетеді және оттегімен емдеуі үзак уакыт бойы үзбей өткізуге мүмкіндік береді. Медициналық отегі бар балонның сыйымдылығы 40 л және 150 атм қысыммен газ тәрізді оттегі бар. Оттегі 2-3 атм қысыммен ғана қолдануға болатындықтан баллонға қысымды азайтуға арналған арнайы прибор редукторды жалғайды. Редуктордын кос камерасы мен екі манометрі бар, олардың ішінен баллонға жақын түрғаны онын ішіндегі қысымды көрсетеді. Сондықтан манометрмен баллондағы оттегінің мөлшерін біледі. Төменгі қысым камерасына жасалған екінші манометр сыркатқа беріліп отырған оттегінің қысымын көрсетеді. Ол бүрандамен 1-2 атм-ға реттеп қойылады. Орталықтандырған жүйемен палаталарға оттегін беру неғүрлым ынғайлы болып табалды.

Оттегі баллонын пайдалануда кысылған газ тәрізді оттегі маймен, тоң маймен, мұнаймен жанасқанда оларға тез қосылып түтанып жарылатынын есте сақтау қажет. Баллондар сакталатын бөлімде шылым тартуға қатан тыйым салынады. Майланған ескі- кұсқы заттарды огтегі бар баллондармен бірге бір белімде үстауға болмайды. Оттегі кондырғыларына кіріп-шығып жүретін адамның қолдары, киімдері, аспаптары май және сырмен ластанбауы тиіс. Баллонды ұрып соғудан қорғау кажет. Оны салқын жерге қабырғаға іліптік қалыпта сақтайды. Балонның вентилін ашқанда оған бетьін каратып түруға болмайды, себебі көздің мырышты қабатына оттегінің күшті ағымы тисе, күйдіріп, көзді зақымдайды. Оттегі баллондары бар әрбір бөлмеде өрттен сактану максатында колайсыз оқиғаларды болдырмауға арналған өрт сөндіргіштер болуы тиіс.

Қазіргі кезде ауруханалардын типтік жобаларында азотгың шала тотығы мен оттегін орталықтандырып беру қаралған. Оттегі тікелей сырқат төсегіне әкелінген, ал медициналык

қызметкерлер балонның ішіндегіні, оларды тасымалдау мен ауыстырылып түруын қадағалаудан босатылған. Газдың шығыны да азайады.

Қазіргі өнеркәсіп орындары газдарды орталықтандырып беруге арналған станциялардың екі типін: автоматы басқару станциясын және қолмен басқару станциясын бақылайды. Бірқатар ауруханаларда газ берудін неғұрлым казіргі заманғы жүйесі бар. Бір орындағы кондырғылар «М »белгісі бар және көк түске боялған бір катар үлкен оттегі баллондарынан түрады, себебі тек медициналық оттегіні пайдалануға болады. Олар күнінің тікелей түсетін сәулесінен корғалған, бөлек түратын немесе аурухана үйінін сырт жағына (қабырғалар) орнатылған металл шкафта сақталады және темір қапсырмамен қабырғаға мұқият бекітіледі.

Оттегі орталықтандырмай берілетін ауруханаларда баллондарды сенеістерде, жертөлелерде, палаталарда орнатады. Мүндай жағдайда өртке карсы және қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтауда киыншылықтар туады.