ЖҰмыс бағдарламасы пән, пән коды: Еңбек гигиенасы, eg 5303 Мамандық : 051102- «Қоғамдық денсаулық сақтау»

1. 
   Санитарные нормы и правила по гигиене труда промышленности. 3 т. – Омск. 1995 г. – 1050 с.
   
2. 
   Медицина труда. Учебник под ред.Измерова Н.Ф. 2008 г. – 520 с.
   
3. 
   методика изучения проиводственного микроклимата и его влияния на организм работающих. Под ред. К.м.н. Жакеновой С.Р. учебно-методическое пособие. 9965-406-50-2- Караганда, 2005-56 с.
   
4. 
   галаева А.И. производственные аэрозоли, их гигиеническая оценка и нормирование. Методы исследования и профилактика пылевой профпатологии. Учебное пособие. Караганда, 2008 г. – 80 с.
   
5. 
   предупредительный и текущий санитарный надзор за вентиляцией. Под ред. Сраубаева Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У. – Караганда, 2010 г. -66 с.
   
6. 
   гигиена труда в ведущих отраслях промышленности РК. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. алматы. 2010 г. – 73 с.
   
7. 
   гигиена труда при работе с видеотерминалами. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010 г. – 68 с.
   
8. 
   Предупредительный санитарный надзор при новом строительстве и реконструкции промышленных предприятий. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010 г. – 72 с.
   
9. 
   Шайзадина Г.Н. – Предупредительный санитарный надзор. Учебно-методическое пособие. Астана, 2010 г. – 50 с.
   

1. 
   Жұмыс аймағының ауасына және микроклиматына қойылатын талаптарды атаңыздар?
   
2. 
   Шудың, ультрадыбыс пен дірілдің рұқсат етілген деңгейі қандай?
   
3. 
   Автокөлік кабинасының жарықтануына қойылатын талаптарды атаңыздар?
   
4. 
   Демалыс және еңбек режимінің талаптарын білесіз бе?
   
5. 
   Қоршаған ортаны қорғауға қойылатын талаптарды атаңыз?
   
6. 
   Санитарлық-тұрмыстық және медико-профилактикалық қызметтің қандай талаптары бар?
   
7. 
   Автокөлікті жөндеу жұмыстарының орындалу жөнінде қандай талаптар бар?
   
8. 
   Жүргізушінің тамақтануы қандай?
   

№6.

1. 
   Мәдениет саласы қызметкерлерінің жұмыс орнына қойылатын талаптарды үйрену.
   
2. 
   Демалыс және еңбек режиміне сипаттама.
   
3. 
   СӨЖ қорытындысы бойынша тест тапсырмаларын құрастыру.
   

1. 
   Измеров Н.Ф., Кириллов В.Ф. Гигиена труда. Учебник. Москва, 2008г. – 592 с.
   
2. 
   Гигиена. Кенесариев У.И., Тогузбаева К.К. и др., Учебник. Алматы. 2009г. – 668 с.
   
3. 
   А.М.Большаков, В.Г. Маймулов. Общая гигиена. Учебник. Москва. 2006г. – 729 с.
   
4. 
   Руководство по санитарной экспертизе в области гигиены труда. Под ред. Д.м.н., проф.Сраубаева Е.Н., Белоног А.А. – Караганда, 2008г. – 562 с.
   
5. 
   Руководство по практическим занятиям по гигиене труда. Под ред.проф. В.Ф.Кириллова. москва. 2008 г.
   

1. 
   Санитарные нормы и правила по гигиене труда промышленности. 3 т. – Омск. 1995 г. – 1050 с.
   
2. 
   Медицина труда. Учебник под ред.Измерова Н.Ф. 2008 г. – 520 с.
   
3. 
   методика изучения проиводственного микроклимата и его влияния на организм работающих. Под ред. К.м.н. Жакеновой С.Р. учебно-методическое пособие. 9965-406-50-2- Караганда, 2005-56 с.
   
4. 
   галаева А.И. производственные аэрозоли, их гигиеническая оценка и нормирование. Методы исследования и профилактика пылевой профпатологии. Учебное пособие. Караганда, 2008 г. – 80 с.
   
5. 
   предупредительный и текущий санитарный надзор за вентиляцией. Под ред. Сраубаева Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У. – Караганда, 2010 г. -66 с.
   
6. 
   гигиена труда в ведущих отраслях промышленности РК. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. алматы. 2010 г. – 73 с.
   
7. 
   гигиена труда при работе с видеотерминалами. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010 г. – 68 с.
   
8. 
   Предупредительный санитарный надзор при новом строительстве и реконструкции промышленных предприятий. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010 г. – 72 с.
   
9. 
   Шайзадина Г.Н. – Предупредительный санитарный надзор. Учебно-методическое пособие. Астана, 2010 г. – 50 с.
   

1. 
   Жұмыс орнындағы қандай эргономикалық талаптарды білесіздер?
   
2. 
   Еңбек және демалыс режимін рационалды ұйымдардың талаптары қандай?
   
3. 
   Микроклимат денгеніміз не?
   
4. 
   Жылу және желдеткіш талаптарын атаңыздар?
   
5. 
   Жарықтандыру дегеніміз не?
   

№4.44.

2. Руководство к практическим занятиям по гигиене труда (под ред. В.Ф. Кириллова). – М., Медицина, 2008г.- 416с.

3. Гигиена /Под ред. акад. РАМН Г.И. Румянцева. - М.: ГЭОТАР-МЕДИЦИНА, 2008г.- 608с.

4. Общая гигиена /Под ред. акад. РАМН Г.И. Румянцева. - М.: ГЭОТАР-МЕДИЦИНА, 2008г.- 606с.

5. Алексеев С.В., Усенко В.Р. Гигиена труда. М.: Медицина, 1988г.- 576с.

6. Гигиена./Кенесариев У.И., Тогузбаева К.К. и др., Учебник Алматы. 2009г.- 668с.

7. Руководство по санитарной экспертизе в области гигиены труда. Под ред. д.м.н., проф. Сраубаева Е.Н., Белоног А.А.- Караганда, 2008г.-562с.
Қосымша:

1. Санитарные нормы и правила по гигиене труда промышленности. 3т.- Омск. 1995г.- 1050с.

2. Медицина труда. Учебник / под ред. Измерова Н.Ф./2008.-520с.

3. Методика изучения производственного микроклимата м его влияния на организм работающих. Под ред. к.м.н. Жакеновой С.Р. Учебно-методическое пособие. 9965- 406-50-2.- Караганда, 2005.-56с.

4. Галаева А.И. Производственные аэрозоли, их гигиеническая оценка и нормирование. Методы исследования и профилактика пылевой профпатологии. Учебное пособие.- Караганда, 2008.-80с.

5. Предупредительный и текущий санитарный надзор за вентиляцией. Под ред. Сраубаева Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У.- Караганда, 2010.- 66с.

6. Гигиена труда в ведущих отраслях промышленности РК. Учебно- методическое пособие. Тогузбаева К.К. – Алматы, 2010.-73с.

7. Гигиена труда при работе с видеотерминалами. Учебно- методическое пособие. Тогузбаева К.К. – Алматы, 2010.- 68с.

8. Предупредительный санитарный надзор при новом строительстве и реконструкции промышленных предприятий. Учебно- методическое пособие. Тогузбаева К.К. – Алматы, 2010.- 72с.

9. Предупредительный санитарный надзор. Учебно- методическое пособие. Шайзадина Г.Н. – Астана, 2010.- 50с.

1. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы. Тоғызбаева К.К. - Алматы. 2010.-366 б.

Қосымша:

1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оқу- әдістемелік құрал. - Қарағанды. ҚММА баспаханасы. – 2007.- 80 б.

2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шынтаева Н.У., Жарылқасын Ж.Ж. Жалпы және жеке еңбек гигиенасы бойынша есептер жинағы. Оқу әдістемелік құрал.- Қарағанды. ҚММА баспаханасы.-2007.-44 б.
VIII. Бақылау – сұрақтары:
1. Биологиялық жастың анықтау критерийлерін айтып беріңіз?

2. Биологиялық жасты анықтаудың қандай әдістері бар?

3. Биологиялық жас және конституция жайында айтып беріңіз?

4. Ер мен әйелдің биологиялық жасы жайында айтып беріңіз?

5. Морфологиялық кәмелет жайында айтып беріңіз?

№4.45.

1. Физикалық еңбекке қабілеттілікке байланысты биологиялық ырғақты анықтау

2. Спирография бойынша биологиялық ырғақты анықтау әдістері.

3. Антропометрмен биологиялық ырғақты анықтау әдістері.

2. Руководство к практическим занятиям по гигиене труда (под ред. В.Ф. Кириллова). – М., Медицина, 2008г.- 416с.

3. Гигиена /Под ред. акад. РАМН Г.И. Румянцева. - М.: ГЭОТАР-МЕДИЦИНА, 2008г.- 608с.

4. Общая гигиена /Под ред. акад. РАМН Г.И. Румянцева. - М.: ГЭОТАР-МЕДИЦИНА, 2008г.- 606с.

5. Алексеев С.В., Усенко В.Р. Гигиена труда. М.: Медицина, 1988г.- 576с.

6. Гигиена./Кенесариев У.И., Тогузбаева К.К. и др., Учебник Алматы. 2009г.- 668с.

7. Руководство по санитарной экспертизе в области гигиены труда. Под ред. д.м.н., проф. Сраубаева Е.Н., Белоног А.А.- Караганда, 2008г.-562с.
Қосымша:

1. Санитарные нормы и правила по гигиене труда промышленности. 3т.- Омск. 1995г.- 1050с.

2. Медицина труда. Учебник / под ред. Измерова Н.Ф./2008.-520с.

3. Методика изучения производственного микроклимата м его влияния на организм работающих. Под ред. к.м.н. Жакеновой С.Р. Учебно-методическое пособие. 9965- 406-50-2.- Караганда, 2005.-56с.

4. Галаева А.И. Производственные аэрозоли, их гигиеническая оценка и нормирование. Методы исследования и профилактика пылевой профпатологии. Учебное пособие.- Караганда, 2008.-80с.

5. Предупредительный и текущий санитарный надзор за вентиляцией. Под ред. Сраубаева Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У.- Караганда, 2010.- 66с.

6. Гигиена труда в ведущих отраслях промышленности РК. Учебно- методическое пособие. Тогузбаева К.К. – Алматы, 2010.-73с.

7. Гигиена труда при работе с видеотерминалами. Учебно- методическое пособие. Тогузбаева К.К. – Алматы, 2010.- 68с.

8. Предупредительный санитарный надзор при новом строительстве и реконструкции промышленных предприятий. Учебно- методическое пособие. Тогузбаева К.К. – Алматы, 2010.- 72с.

9. Предупредительный санитарный надзор. Учебно- методическое пособие. Шайзадина Г.Н. – Астана, 2010.- 50с.

1. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы. Тоғызбаева К.К. - Алматы. 2010.-366 б.

Қосымша:

1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оқу- әдістемелік құрал. - Қарағанды. ҚММА баспаханасы. – 2007.- 80 б.

2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шынтаева Н.У., Жарылқасын Ж.Ж. Жалпы және жеке еңбек гигиенасы бойынша есептер жинағы. Оқу әдістемелік құрал.- Қарағанды. ҚММА баспаханасы.-2007.-44 б.
VIII. Бақылау сұрақтары:

1.Биологиялық ырғақты анықтау критерилерін айтып беріңіз?

2.Биологиялық ырғақты бағалаудың қандай әдістері бар?

3.ОЖЖ еңбекті реттеу қағидасын айтып беріңіз?

4.Биологиялық ырғақ және конституция нені білдіреді?

5.Ер мен әйелдің биологиялық ырғағына анықтама беріңіз?

6.Морфологиялық кәмелетті айтып беріңіз?

№4.46.

1. Измеров Н.Ф., Кириллов В.Ф. Гигиена труда. Учебник. Москва,2008.-592с.

2. Гигиена. Кенесариев У.И., Тогузбаева К.К. и др., Учебник Алматы. 2009г.-668с.

3. Руководство по санитарной экспертизе в области гигиены труда. Под ред д.м.н., проф. Сраубаева Е.Н., Белоног А.А. - Караганда, 2008г.-562 с.

қосымша:

1. Санитарные нормы и правила по гигиене труда промышленности. 3т.-Омск. 1995.-1050с.

2. Медицина труда. Учебник /под ред. Измерова Н.Ф./, 2008г.-520с.

3. Методика изучения производственного микроклимата и его влияния на орга­низм работающих. Под.ред. к.м.н. Жакеновой С.Р. Учебно-методическое посо­бие. 9965-406-50-2.-Караганда, 2005г.-56с.

4. Галаева А.И. Производственные аэрозоли, их гигиеническая оценка и нормиро­вание. Методы исследования и профилактика пылевой профпатологии. Учеб­ное пособие. - Караганда, 2008г. - 80с.

5. Предупредительный и текущий санитарный надзор за вентиляцией.

6. Под ред. Сраубаев Е.Н., Жакенова СР., Шинтаева Н.У - Караганда, 2010г.- 66с.

7. Гигиена труда в ведущих отраслях промышленности РК. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010г. - 73с.

8. Гигиена труда при работе с видеотерминалами. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010г. - 68с.

9. Предупредительный санитарный надзор при новом строительстве и реконструкции промышленных предприятий. Учебно-методическое пособие. Тогуз­баева К.К. Алматы. 2010г. - 72с.

10. Шайзадина Г.Н - Предупредительный санитарный надзор. Учебно-методическое пособие. Астана, 2010г. - 50с.

Қазақ тілінде

Негізгі:

1. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оқу құралы Тоғызбаева К.К. Алматы. 2010ж.- 366б.

Косымша:

1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку-әдістемелік құрал. Қарағанды. КММА баспаханасы. 2007ж.- 80б.

2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылқасын Ж.Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинағы. Оку-әдістемелік құрал Қарағанды. КММА баспаханасы. 2007ж.- 44б.

3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оқу әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.- Алматы, 2010ж.-85б.

4. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оқу-әдістемелік құрал. Тоғыз­баева К.К.-Алматы, 2010ж.-28б.

5. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.-Алматы, 2010ж.-60б.

6. Қазақстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оқу-әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.-Алматы, 2010ж.-36б.
VIII. Бақылау сұрақтары:

1.Облыстық денсаулық сақтаудағы мемлекеттік саясаттың принципін айтып беріңіз?

2.Санитарлық эпидемиологиялық сараптау, тексеру тәртібі және қорытынды беру тәртібі қалай жүргізіледі?

3.Облыстық денсаулық сақтаудың құқығы мен міндеттерін айтып беріңіз?

4.Медициналық қызыметкерлердің еңбегін қорғаудағы нормативті құжаттарды айтып беріңіз?
Тест тапсырмалары

1.Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы ҚР Кодексі ... қабылданды.

| 18.09.2009ж

| 25.10.2010ж

| 01.02.2011ж

| 15.06.2006ж

| 30.08.2007ж

2.ҚР Кодексінің № ... статьясында «Мемлекеттік саниатарлық-эпедимиологиялық қадағалау туралы ережесі» берілген.

| 21

| 45

| 13

3.Кодекске сәйкес санитарлық-эпидемиолгиялық қызметке өкілетті қызметтік тұлғаға ... жатады.

| ҚР бас мемлекеттік санитарлық дәрігері

| денсаулық сақтау департаментінің директоры

| аурухананың бас дәрігері

| ветеринарлық санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитетінің директоры

| емхананың бас дәрігері

4.ҚР Кодексіне сәйкес санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органының лауазымды тұлғасы...құқылы.

| ҚР заңнамасын бұзу фактісі бойынша жеке тұлғаларды санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдарын шақыруға

| медициналық көмек сапасын арттыруға

| медициналық көмек тәртібін бекітуге

| денсаулық сақтау субьектілерінің жұмысын бағыттауға

| тегін дәрілік препараттарын камтамасыз етуге

5.ҚР Кодексіне сәйкес санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органының лауазымды тұлғасы...құқылы.

| ҚР Үкіметі бекіткен тәртіпке сай кейбір жеке нысандарда карантинді белгілеуге

| медициналық жұмысты лицензиялауға

| медициналық көмектің барлық түрлерін көрсетуге

| мекемені аккредитациялауға

| медициналық реабилитацияны жүргізуге

6.ҚР Кодексінде көрсетілген актіден басқа санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің лауазымды тұлғалары әкімшілік заң бұзушылыққа сәйкес ...актісін толтырады.

| санитарлық-эпидемиологиялық тексеру

| жер телімдерін бөлу

| жобаны қарау

| мемлекеттік бақылау

| санитарлық қорғау аймағын ұйымдастыру

7.ҚР Кодексіне сай санитарлық-эпидемиологиялық сараптаманы ...жүргізеді.

| мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдары

| стандарттау комитеті

| медициналық ЖОО жалпы гигиена кафедрасы

| сертификаттау комитеті

| ҒЗИ

8.Санитарлық –эпидемиологиялық сараптама ...жүргізілмейді.

| химиялық заттармен залалданған жағдайда

| бактериялармен залалданған жағдайда

| жаңа өнімдерге

| жаңа технологиялық құралдарға

9.Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет тексеру және санитарлық –эпидемиологиялық сараптау нәтижесінде ...санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды береді.

| білім беру мекемелеріндегі оқу-еңбек жүктемесі мен сабақ тәртібіне

| республикалық мақсаттағы ғылыми медициналық бағдарламаға

| денсаулық сақтау саласына енгізгелі отырған ғылыми медициналық әдістемеге

| медициналық көмектің сапасына

| дәрілік препараттың тиімділігіне

10.Санитарлық-эпидемиологиялық сараптама нәтижесінде...беріледі.

| санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды

| санитарлық-эпидемиологиялық нұсқаша

| санитарлық-эпидемиологиялық қаулы

| сараптама актісі

| шешім
№4.47.

І:Тақырыбы: Физикалық еңбек. Зерттеу мен баға беру әдістері.
ІІ.Мақсаты: Студенттерді физикалық еңбек түсінігімен және зерттеу мен баға беру әдістерімен таныстыру.

ІІІ.Тапсырма:

1. Физикалық еңбекті зерттеу

2. Физикалық еңбек кезіндегі ауырлық бойынша энергия жұмсауды анализдеу

3. Денсаулыққа байланысты іс-шара жасау
IV. Орындау түрі: Презентация, реферат, MSQ форматында тест тапсырмаларын жасау,жағдайлық есептерді құрастыру,кросворд, ғылыми атақты мақалаларға талдау жасау, интеллектуалды карта, альбом.
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:

Негізгі
1. Гигиена труда. Учебник/ под.ред. Н.Ф. Измерова, В.Ф.Кириллова – М., ГЭОТАР- Медиа, 2008г. – 592с.

2. Руководство к практическим занятиям по гигиене труда (под ред. В.Ф. Кириллова). – М., Медицина, 2008г.- 416с.

3. Гигиена /Под ред. акад. РАМН Г.И. Румянцева. - М.: ГЭОТАР-МЕДИЦИНА, 2008г.- 608с.

4. Общая гигиена /Под ред. акад. РАМН Г.И. Румянцева. - М.: ГЭОТАР-МЕДИЦИНА, 2008г.- 606с.

5. Алексеев С.В., Усенко В.Р. Гигиена труда. М.: Медицина, 1988г.- 576с.

6. Гигиена./Кенесариев У.И., Тогузбаева К.К. и др., Учебник Алматы. 2009г.- 668с.

7. Руководство по санитарной экспертизе в области гигиены труда. Под ред. д.м.н., проф. Сраубаева Е.Н., Белоног А.А.- Караганда, 2008г.-562с.
Қосымша:

1. Санитарные нормы и правила по гигиене труда промышленности. 3т.- Омск. 1995г.- 1050с.

2. Медицина труда. Учебник / под ред. Измерова Н.Ф./2008.-520с.

3. Методика изучения производственного микроклимата м его влияния на организм работающих. Под ред. к.м.н. Жакеновой С.Р. Учебно-методическое пособие. 9965- 406-50-2.- Караганда, 2005.-56с.

4. Галаева А.И. Производственные аэрозоли, их гигиеническая оценка и нормирование. Методы исследования и профилактика пылевой профпатологии. Учебное пособие.- Караганда, 2008.-80с.

5. Предупредительный и текущий санитарный надзор за вентиляцией. Под ред. Сраубаева Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У.- Караганда, 2010.- 66с.

6. Гигиена труда в ведущих отраслях промышленности РК. Учебно- методическое

пособие. Тогузбаева К.К. – Алматы, 2010.-73с.

7. Гигиена труда при работе с видеотерминалами. Учебно- методическое пособие. Тогузбаева К.К. – Алматы, 2010.- 68с.

8. Предупредительный санитарный надзор при новом строительстве и реконструкции промышленных предприятий. Учебно- методическое пособие. Тогузбаева К.К. – Алматы, 2010.- 72с.

9. Предупредительный санитарный надзор. Учебно- методическое пособие. Шайзадина Г.Н. – Астана, 2010.- 50с.
Қазақ тілінде:

Негізгі:

1. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы. Тоғызбаева К.К. - Алматы. 2010.-366 б.

Қосымша:

1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оқу- әдістемелік құрал. - Қарағанды. ҚММА баспаханасы. – 2007.- 80 б.

2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шынтаева Н.У., Жарылқасын Ж.Ж. Жалпы және жеке еңбек гигиенасы бойынша есептер жинағы. Оқу әдістемелік құрал.- Қарағанды. ҚММА баспаханасы.-2007.-44 б.

VІІІ. Бақылау сұрақтары:

1. Физикалық еңбек түсінігіне анықтама беріңіз?

2. Физикалық еңбекті регламенттеуді айтып беріңіз?

3. Энергия жұмсау бойынша физикалық еңбек мінездемесін айтып беріңіз?

4. Физикалық еңбек кезіндегі энергия жұмсау нормасын айтып беріңіз?

5. Физикалық еңбектің денсаулыққа әсері қандай?

6. Демалу мен еңбектің рационалдық тәртібіне баға беріңіз?

7. Алдын-алу шараларын айтып беріңіз?