Казахская академия спорта и туризма сборник научных статей

1. Динaмикa физических покaзaтелей юных спортсменов метателей 12-14 лет в подготовительном периоде покaзaлa, что зa определенный период подготовки присутствовали незначительные сдвиги в развитии физических качеств, и это свидетельствует о том что разработанная методика подготовки повлияла положительно на динамику роста физических качеств.

2. Уровень физической подготовки юных метателей 12-14 лет зa период экспериментa повысился на 25%. Устaновлено, что разработанная методика развития физических качеств дала возможность повысить средние показатели с 33 по 58% за подготовительный период в 4 месяца.

3. У мальчиков-метателей 12-14 лет обнaружены кaк высокие, тaк и средние показатели развития физических качеств за эксперементальный период, что свидетельствует о правильной методике применения методов и средств подготовки в тренировочном процессе. Была устaновленa высокaя зaвисимость между покaзaтелями прыжка в длину с места и броска ядра снизу вперед.

А так же была выявлена отрицaтельнaя зависимость между показателями в результатах в подтягивании на высокой перекладине и подъеме туловища из положения лежа.
Литература

1 Иванова Л.С. Вариативность в подготовке метателей / Л.С. Иванова. – М.: Физкультура и спорт, 1987. – 112 с.

2 Верхошанский Ю.В. Программирование и организация тренировочного процесса / Ю.В.Верхошанский – М.: Физкультура и спорт, 1985. – 176 с.

3 Бондарчук А.П. Периодизация спортивной тренировки / А.П. Бондарчук. – Киев: Олимпийская литература, 2005. – 303 с.

4 Матвеев Л.П. Основы спортивной тренировки / Л.П. Матвеев. – М.: Физкультура и спорт, 1977. – 280 с.

5 Филин В.П. Теория и методика юношеского спорта: учеб. пособие для институтов и техникумов физ. культуры / В.П. Филин – М.: Физкультура и спорт, 1987. – 127 с.

Ғылыми жетекшілері: п.ғ.к.,профессор Шепетюк М.Н.; магистр Насиев Е.К.

Спортшыларды, оның ішінде жас дзюдошылардың дайындығын үлгілеу проблемасы дене қасиеттерін тәрбиелеудің, спорттық жаттықтырудың және бейімділік дене шынықтырудың теориясы мен әдістемесіндегі ең өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Бұл ретте ұлттық жеке жарысқа түсу жүйесіндегі (самбо күресі, каратэ, ауыр атлетика, кикбоксинг, грек-рим күресі және т.б.) бастапқы даярлықтың ғылыми негізделген әдістемесі жас спортшылардың тактикалық даярлығын және жарыстарда өнер көрсетуінің нәтижелілігінің аса маңызды шарты болып табылады. Спортшыларды, оның ішінде жас дзюдошылардың дайындығын үлгілеу проблемасы дене қасиеттерін тәрбиелеудің, спорттық жаттықтырудың және бейімділік дене шынықтырудың теориясы мен әдістемесіндегі ең өзекті мәселелердің бірі болып табылады [2]. Бұл ретте ұлттық жеке жарысқа түсу жүйесіндегі (самбо күресі, каратэ, ауыр атлетика, кикбоксинг, грек-рим күресі және т.б.) бастапқы даярлықтың ғылыми негізделген әдістемесі жас спортшылардың тактикалық даярлығын және жарыстарда өнер көрсетуінің нәтижелілігінің аса маңызды шарты болып табылады (А.О.Аралбаев, А.Н.Абульханов, А.В.Еганов, Л.П.Матвеев, В.М.Платонов, Ю.А.Шахмурадов және т.б.). Дзюдошылардың өнер көрсетуі оларға жоғарғы дәрежедегі жарыстарда толық көлемде басымдылық танытуға кедергі келтіріп отырған бірқатар ұйымдық және әдістемелік мәселелерді анықтап, көрсетіп берді[3].

Жас дзюдошылардың дайындығын үлгілеу ерекшелігінің ғылыми негізделуі қазіргі спорттың қажеттіліктеріне сәйкес келе бермейді. Дзюдодағы күш салуды, олардың организмге әсерін әсерін зерттеу жөніндегі, сонымен қатар жаттығу әдістемесі жөніндегі зерттеулердің көпшілігі ересек спортшыларда жүргізілді. Практикалық ұсыныстар, әсіресе жас дзюдошылардың дайындығын үлгілеуге қатысты ұсыныстар өте жеткіліксіз жасап шығарылған.

Көптеген зерттеушілер дене жаттығуларының жастарды рухани тәрбиелеудің, Отанды қорғауға және еңбекке даярлықтың маңызды құралы болып табылатындығын да атап көрсетеді. Біздің жұмысымызда жастардың дене қасиеттерін тәрбиелеуде маңызды орынды жеке жарысқа түсудің алуан түрлі жүйелері алып отыр. ҚР-сы халықтарының игілігі болып келген тәсілдер – жұдырықтасу, қолмен ұрысу және т.б. белгілі болса да, көп жағдайда бұл жеке сайыстар шығыс пен батыстың әр түрлі елдерінен келген. Соңғы жылдары осы мәселелер спорттың әр алуан түрлері, оның ішінде спорттық күрес бойынша ғылыми әдебиеттерде қарастырылса да, аталған мәселе әлі толық дәрежеде шешіле қойған жоқ. Жас дзюдошылардың дайындығын үлгілеу процесін дене шынықтыру теориясында, әсіресе практикасында әлі де болса дәлдеп тексеруді, қосымшалар енгізудуі және одан әрі қалыптастыруды қажет етеді.

Ол бүгінгі күн тәжірибесінде дайындықты үлгілеу әдістемесіне қатысты тиімділігін анықтап қолдануға болады және оның зерттеуге алынған феноменді жетілдіруге ықпалы қандай дегенді айқындау қажеттілігін туғызады. Ғылыми – педагогикалық әдебиеттерде бұл проблеменың өз дәрежесінде зерттелмеуі үлгілеудің тиімді әдістемесінің жоқтығы оның бүгінгі таңда өзекті мәселе екендігін дәлелдеп жұмысымыздың тақырыбын ТСТ-де спортшыларды үлгілеу сипаттамасы (Дзю-до мысалында) деп алуға мүмкіндік берді [4].

Зерттеуде жас спортшы-дзюдошылар арасындағы айтарлықтай жас-жыныстық және дербес-типологиялық айырмашылықтардың бар болуы мен оқу-жаттықтыру процесінде жас дзюдошыларды спорттық даярлауды басқарудың теориялық және практикалық мәселелерінің жеткіліксіз жасап шығарылғандығы арасындағы айтарлықтай қарама-қайшылық тұжырымдалған. Пайда болған қарама-қайшылықты шешу жолдарын іздестіру және жас дзюдошылардың оқу-жаттығу процесін үлгілеудің тиімділігін қалайша арттыруға болады деген сұраққа жауап іздестіру зерттеу жұмысының проблемасы болып табылады.

Педагогикалық эксперимент жүргізу үрдісінде, әр түрлі кезеңдерде, алға қойылған талаптарды іске асыру барысында қолданылатын келесі әдістер: теориялық сурыптау және синтез, әдісі, педагогикалық зерттеу әдісі:

1. 
   педагогикалық бақылау;
   
2. 
   педагогикалық тест;
   
3. 
   педагогикалық эксперимент (сарсытама);
   
4. 
   әлеуметтік құралыс әдісі (әңгіме, аспект арқылы).
   

Жалпы С.Б. Тихвинский мен С.В. Хрущевтің ұсыныстары бойынша, әр спорт тобында алғашқы дайындықты шамамен мына жастарда бастаған дұрыс:

1. 
   Күрделі қимыл-қозғалыс түрлерінде –7 жаста.
   
2. 
   Жылдамдықпен күшке негізделген түрлерінде – 9 жаста.
   
3. 
   Төзімділікті талапететінтүрлерінде –10 жаста.
   

4. 
   Ауыр атлетика, күрес, бокс т.б. – 14 жаста.
   

1. 
   Спорттық ойындарда – 8-12 жаста
   

бермейтіндігін көруге болады.

Әр спорт түріне қажет қимыл етпілігін дамытудың тиімді мерзімдерін, яғни сыртқыә серлерге сезімтал жас кезеңдерінде (сенситивтік кезеңдер) білу керек. Онымен қатар баланың биологиялық жасын да ескеру қажет, өйткені биологиялық жасы құжаттық жасынан ілгері жасөспірімдердің бастапқы кезде көрсеткіштері жоғары болғанымен, кейіннен саябырлап, тіпті өспеуіде ықтимал. Ал реторданттардың, керсінше, акселеранттарды қуып жетіп,басып озуы мүмкін. Сондықтан алғашқы спорттық нәтижелерге мақсаттанып, асығыс тұжырым жасауға болмайды. Әр жағдайда мұқият дәрігерлік-ұстаздық бақылаулар жүргізіп, негізгі медициналық қағидаларға сүйене отырып жүйелі жаттықтыра білу керек.

13-14 жастағы дзюдошылардың шапшаңдық – күш жетілдіру дайындығының тәжірибесін дәлелдеу әдістемесі.

Бапкерлердің шапшаңдық-күш жетілдіру дайындығына жасалған жоспарларын ғылыми әдістемелік әдебиеттерін жәнеп рактикалық тәжірибесін зерттей отырып 13-14 жастағы дзюдошылар жаттығуларындағы әдеттегі шапшаңдық күш жетілдіру дайындығының қолдану әдіс іұйымдастырулы сақталады, ол бір қалыпты шапшаңдық-күш жетілдіру дайындығының қолдану әдісі аз көлемінде жылдық оқу дайындығына тұжырымдалады. Педагогикалық эксперименттік топ жүргізгенде шапшаңдық-күш жетілдіру дайындығында әдетте жоқ әдістер қолданып жаттықты. Оның маңызы: шоғырланған шапшаңдық-күш жетілдіру дайындығының әр түрлі ұзақтықтағы жылдық оқу дайындық кезіндегі қолдану блогы. Пелагогикалық эксперимент жүргенде бақылау тобы әдеттегі әдістер мен жаттықты. Шапшаңдық-күш жетілдіру дайындығының әдістері 1-2 рет аптасына және көп рет кей оқу жылының аяғында қолданылды. Экспериментті топта педагогикалық эксперимент жүргізілген кезде 3 блок шоғырланған шапшаңдық-күш дайындығын өткізу жоспарланған.

1 блок. Ұзақтығы 2 апта,1 дайындық кезеңнің басында /шілде/

2 блок. Бірінші дайындық кезеңінің аяғында және бірінші жарыс кезеңінің басында/тамыз-қыркүйек/ ұзақтығы 4 апта

3 блок. Екінші дайындық кезеңінде /желтоқсан/ ұзақтығы 8 аптаға созылады.

Бұл жаста жылдық оқу дайындық құрылымын 2 цикілде қолданады. Өйткені 2 басты жарыстың бір жылда өтуіне байланысты /қараша/ айында Қазақстан біріншілігі оқушылар арасында және көкек айында Қазақстан оқушыларының спартакиядасы. Шоғырланған шапшаңдық-күш жетілдіру дайындық блогынан кейін қалпына келу микроциклі өтті.

Шапшаңдық-күш жетілдіру әдістері а змөлшерде қолданылды.

16 кестенің көрсеткіші бойынша шапшыңдық-күш жетілдіру дайындығының өсу көрсетікіші экспериментальды топтағы дзюдошылардың жоғары екенін көрсетті. Эксперименттің басынан аяғына дейін бақылау нәтижесі өсу айырмашылығын статистика жүзінде растады.

Зерттеу қорытындысы: 13-14 жасөспірімдердің шапшаңдық-күш жетілдіру дайындық деңгейін шоғырлану шапшаңдық-күш жетілдіру дайындық блогын қолданумен көтеуге болатынын дәлелдеді. Дайындық блогын жоспарлау үшін жарыс календарын естен шығармау керек. Барлық негзгі жарыстар мен бақылау жарыстары артта қалған жаттығу нәтижесімен сәйкес болуы қажет. Аз уақытта қолданылған1-2 /апта/ шоғырланған шапшаңдық-күш жетілдіру дайындық әдісі мәнді нәтиже бермейді, оның үстіне айтарлдықтай шапшаңдық- күш жетілдіру сапасын көтермейді және де спортшының ағзасына адаптациялық мүмкіндігі жеткіліксіз. Шапшаңдық күщ жетілдіпу сапасын дамытуда қолданылған шоғырланған әдістеме бағдарламасы 4 және 8 аптаға созылған түрінде тестіленген көрсеткіш сапасында нақты өзгерістер белгіленген.

Ерекше шапшаңдық-күш жетілдіру дайындық әдістерін жоспарлауда жылына 2 рет 1 және 2 дайындық кезеңін және жарыс кезеңінің басында жоспарланған жөн. Бұл түрі шапшаңдық-күш жетілдіру сапасының нәтижелі дамуына және оның жарыс кезінде іске асуын қамтамасыз етеді.

Оқу жаттықтыру процесінде бұл құрылым едеуір көлемде шапшаңдық-күш жетілдіру жұмысын қолдануға физиологиялық дайындық көрсеткішін бастапқы деңгейден төмендетуге әкеліп соқтырады. Артта қалған жаттықтыру нәтижесін іске асыруды негізгі тактика техникалық дайындық көлемі орындалады. Барлық техникалық шеберлік көрсеткішін нысаналы бағытта көтеруге жайлы жағдай жасалыналы. Шоғырланған шапшаңдық-күш жетілдіру дайындық әдісін қолдану кезеңіндек техникалық жұмысын қайталауә дісімен төменгі қарқында өтеді. Тесттің нәтижесі бойынша эксперментальдық топтағы дзюдошылардың шапшаңдық-күш жетілдіру дайындық көрсеткіші жоғарыны көрсетті. Экспериментальды топтың уақыты мен орындауы 19,38 пайыз жақсарды. Ал бақылауда 4,2 пайыз; уақытымен челн. жүгіруде 3х10 м эксперименталды топта 14,76 пайыз. Ал бақылауда 4,4 пайыз; уақытымен маникен лақтыру10 орындауда эксперименталды топта7,28 ал бақылауда 2,38 пайыз.

Уақытымен 30 м орындауда эксперименталды топта 2,94 пайыз жақсарды, ал бақылауда 0,88 пайыз; уақытымен 10 биіктікке секіру 0,7 м эксперименталды топта 12,89 пайыз жақсарса,бақылауда 4,31пайыз (2 кесте).

2 кесте – Педагогикалық эксперимент өткеннен кейінгі шапшаңдық күш жетілдіру дайындығының өсу көрсеткіші

№	Тест	Топ	Көрсеткіштер		Өсуі, %	t	P
			Эксперимент	Эксперименттенкейін
1	Уақтымен 10 тарт-ы	Э К	13,98±0,27 11,27±0,21 13,8±0,12	13,22±0,14	-19,38 -4,2	29,45 14,28	<0,05 <0,05
2	Челн. жүгіру 3х-10м	Э К	7,79±0,296 6,64±0,32 7,5±0,17	7,7±0,15	-14,76 -4,4	13,85 15	<0,05 <0,05
3	Уақыт.маник. лақ-у 10	Э К	21,14±0,352 19,6±0,32 21,0±0,11	20,5±0,11	-7,28 -2,38	13,27 17,3	<0,05 <0,05
4	Уақыт.30 учикоми	Э К	56,98±0,33 55,3±0,334 56,8±0,13	56,3±0,087	-2,94 -4,31	25 16,6	<0,05 <0,05
5	Уақыт.биікт.10секіру, 0,7м	Э К	11,71±0,163 10,2±0,135 11,6±0,125	11,1±0,2	-12,89 -4,31	17 16,6	<0,05 <0,05
6	Уақыт.орын.ұз.секіру	Э К	194,2±2,77 198±1,8	213±2,71 204,3±1,2	9,13 3,18	17,75 11,73	<0,05 <0,05

Қортынды. Жасөспірім дзюдошылардың – күш жетілдіру дайындығы мүлтіксіз методикалық бағытта болу үшін жарысқызметінің өзгешеліктерімен сәйкес болу керек. Ол үшін неғурлым келешегі бар техникалық қызмет түрін әр салмақ категориясындағы дзюдошыларға нәтижелі жылдамдық – күш жетілдіру дайындық бағдарламасын анықтап беруді ұсынады.

Жылдамдық – күш жетілдіру дайындық әдістеме бағытын таңдауда нәтижелі методикалық өңдеу кезінде жеке шабуыл арсеналы мен қорғану қызмететін қолдана отырып белгілі бір спорттық нәтиже деңгейіне жеткен дзюдошының еңбегін ұмытпаған жөн.

Әр спортсменге комплекстік жаттығу таңдау кезінде көбінекей өзі жақсы көретін әдіс-тәсілдері мен ұқсас болуын ұсынады. Соған байланысты сол спортсменге дайындық жоспарын құрғанда, айла-тәсілдерін қолданғанда жылдамдық-күш жетілдіруде,көп жұмыс істейтін бұлшық ет топтарына ыңғайлайды.

Жасөспірім дзюдошылардың жылдамдық-күш жетілдіру сапасын арттыруда әртүрлі жаттықтыру әдісін жекеше нәтижеге жетүін қадағалауды ұсынады.

Ғылыми-методикалық әдебиет сараптамасы бапкерлердің тәжірибесіне және жеке зерттеу нәтижесінің қорытындысында, 13-14 жастағы күрескерлердің жылдық дайындық цикілінде бір қалыпты жылдамдық-күш жетілдіру дайындығын қолданғаннан нәтижелі физиологиялық дайындық түрінде жоғары деңгейге жетүіне мүмкін емес екеніне көз жеткізді.

Орынынан ұзындыққа секіру қорытындысы эксперимент тобына – 9,13% жақсарса, бақылауда – 3,18%.

Ең көп өсу көрсеткіш эксперименталды топта уақытымен 10 тартылу орындауда 19,38%, ал ең аз өскен уақытымен 30 учиками 2,94% болды. Бақылау тобында ең көп өскен 3х10м жүгіру 4,4% құрады, ал ең аз уақытымен 30 учикоми орындауда 0,88% оқұрады. Бақылау сынағындағы қорытынды басынан аяғына дейін эксперимент жүргізген уақытта өсу өзгешеліктері статистикалық түрде расталды.

Зерттеу жұмысының қорынтындысында шоғырланған жылдамдық-күш жетілдіру блогын қолдануда 13-14 жастағы жасөспірім дзюдошылардың жылдамдық-күш жетілдіру дайындық деңгейі мағыналы түрде жоғарылайды. Мынаны әрқашан есте сақтау керек: мұндай жүктемені 4 жылдан кем емес дайындығы бар, 1-ші разрядтан төмен емес біліктілігі бар спортсмендерге жүктеу керек, өйткені олар керекті көлемдегі жүктемелерін толтырған және де ағзалары ұзақ уақыт жоғарғы қарқындағы салмақты көтере алады. Мынаны әрқашан есте сақтау керек: мұндай жүктемені 4 жылдан кем емес дайындығы бар, 1-ші разрядтан төмен емес біліктілігі бар спортсмендерге жүктеу керек, өйткені олар керекті көлемдегі жүктемелерін толтырған және де ағзалары ұзақ уақыт жоғарғы қарқындағы салмақты көтере алады.

1. 
   Плиоян Р.А. Физическая подготовка борца – самбиста: учебное пособие для тренеров, М.: ФиС, 1984. - С.112.
   
2. 
   Платонов В.Н. О путях совершенствования методики подготовки спортсменов //Научно-спортивный вестник, 1984. - № 4. - С. 27-29.
   
3. 
   Захаров Е.Н., Карасев А.В., Сафонов А.А. Энциклопедия физической подготовки (методические основы развития физических качеств) / Под общей ред. А.В.Карасева. – М.: Лептос, 1994.
   
4. 
   Ивлев В.Г. Скоростно-силовая подготовка в борьбе // Спортивная борьба: Ежегодник. – М., 1980. – С. 20 – 23.
   

Факультет олимпийского спорта

Научный руководитель: к.п.н.Унтаев Х.К.
Введение. Постоянный рост спортивных результатов, усиливающаяся конкуренция на междуна­родной спортивной арене, повышение общественной значимости спортивных соревнований диктует необходимость поиска новых резервов, обеспечивающих повышение эффективности подготовки спортсменов высокого класса с целью достижения спортивных результатов миро­вого уровня и завоевание казахстанскими спортсменами призовых мест на крупнейших меж­дународных соревнованиях. Одним из важнейших резервов в этом отношении является использование новых технологий отбора наиболее одаренных детей и подростков и последую­щей, подготовки спортивного резерва на основе последних достижений науки.

Спорт - важное средство воспитания подрастающего поколения. Ориентируя детей на занятия спортом, мы создаем благоприятные возможности для проявления их способностей и одновременно решаем задачи всестороннего развития личности.

Важная роль в подготовке спортивной смены принадлежит системе отбора перспективных юных спортсменов для ДЮСШ и спортивных интернатов. Практика показывает, что на начальных этапах спортивной тренировки не всегда удается отобрать тот контингент, который соответствует конкретному виду легкой атлетики. В связи с этим в спортивных школах происходит большой по количеству и длительный по времени отсев учащихся, вызванный отсутствием роста их индивидуальных результатов. Ошибочная спортивная ориентация детей и подростков приводит к большим потерям, травмирует психику ребенка, не позволяет повысить качество тренировочного процесса.

Система отбора в легкой атлетике связана с изучением вопросов теории и практики спортивного отбора и стала разрабатываться в начале 60-х годов. За этот период сформулированы некоторые исходные понятия теории спортивного отбора, терминологически оформились представления о его разновидностях и этапах, разработаны конкретные пути методологии спортивного отбора в различных видах спорта.

В.Г. Алабин, Г.П. Юшкевич, Е.А. Масловский предлагают в теории и практике спортивного отбора заменить термин «этапы спортивного отбора» на термин «виды спортивной ориентации и отбора» с сохранением его содержательных и классификационных основ. Где выделяют следующие разновидности спортивной ориентации и отбора:

1. Общая спортивная ориентация и отбор, направленные на вовлечение возможно большего числа детей в занятия спортом и отбор моторно-одаренных детей и подростков для занятий спортом в ДЮСШ. Этот вид ориентации и отбора — начальный элемент всей системы многолетней подготовки спортивных резервов.

2. Видовая ориентация и отбор, направленные на определение спортивной пригодности детей и подростков к занятиям в одном из конкретных видов спорта.

3. Специализированная ориентация и отбор, связанные с определением спортивной пригодности юных спортсменов к определенной, узкой специализации в избранном виде спорта. Проводятся на этапе начальной спортивной специализации многолетней тренировки.

4. Соревновательная ориентация и отбор ставят своей целью выбрать из числа равноценных кандидатов лучших и сориентировать их на выступление в различных видах соревнований. Соревновательная ориентация проводятся на завершающих этапах многолетней тренировки — на этапе спортивного совершенствования.

Каждая из вышеуказанных разновидностей имеет свои специфические особенности: целевую направленность, систему нормативных показателей и требований, комплекс организационно-методических мероприятий по ориентации и отбору.

Отбор в спорт на сегодняшний день продолжает оставаться одной из актуальных и пока не решенных проблем, как в нашей стране, так и за рубежом.

Вероятно, этим и можно объяснить тот факт, что чаще всего проводят отбор эмпирически, на основе опыта своей работы и, полагаясь на собственный опыт и интуицию, что приводит к серьезным издержкам.

Ошибки, допущенные при отборе, могут выявиться несколько лет спустя и свести на нет всю работу тренера. Если учитывать; что на подготовку выдающегося спортсмена уходит 6-8 лет систематической тренировочной работы.

Следует помнить, что профессиональная ориентация ребенка на спорт не гарантирует, что ребенок достигнет выдающихся результатов в спорте. Естественно, что не все дети могут достичь вершин избранного вида спорта. Для этого нужны, кроме всего прочего, еще и природные задатки. Если рассматривать спорт с позиций интересов «большого» спорта, тренер берет на себя большую социальную ответственность, прогнозируя спортивную одаренность ребенка. Ошибка в таком прогнозе, как правило, ведет к лишению возможности ребенка проявить свои действительные способности в другом виде деятельности. Неспособный же для «большого» спорта человек будет испытывать чувство неудовлетворенности от своих спортивных результатов.

Сложности поиска спортивных талантов удачно выразила Н.Ж.Булгакова. необходимо разыскать рослого и с высоким уровнем развития быстроты занимающегося. Рослым будет считаться человек, который входит в 1,0 % самых высоких в своей возрастной и половой категории людей — в среднем один на каждые 100 обследованных, т. е. вероятность разыскать такого человека равна 1/100 Те же требования предъявим к людям с более высоким уровнем быстроты. Значит, если представить, что такие люди встречаются в равной мере часто среди людей разного роста то, это не так: длина тела и скоростные качества отрицательно взаимосвязаны между собой, то вероятность встретить человека рослого и с высоким уровнем развития быстроты равна уже 10/4, т. е. 1/10000. Если этот человек к тому же должен обладать. Например, высоким уровнем развития ловкости или выносливости, то возможность найти такого человека среди его сверстников будет равна лишь одному из миллиона.

Ведущую роль в привлечении детей для занятий спортом занимает школьный преподаватель физической культуры. Факт вполне естественный, поскольку учитель, проводя занятия, соревнования, знает возможности учащихся, их склонности и интересы. Более того, учитель заинтересован в привлечении к занятиям в спортивных секциях большого числа учащихся. Однако в выборе вида спорта неизбежны ошибки.

Значительная часть детей привлекаются к занятиям спортом по примеру товарищей. Установлено, что для детей это — один из самых сильных побуждений. И, несмотря на то, что в спортивные секции приходят дети не всегда одаренные, с точки зрения двигательной способности, сам факт приобщения к физическим занятиям положителен. Задача тренера — выявить способности ученика и помочь определиться с выбором специализации.

Серьезную озабоченность вызывает наличие на практике факта полного запрета родителей заниматься своим детям в спортивных секциях и мотивы здесь различные. Вот некоторые из них:

1. Родители полагают, что большая загруженность в спортивных школах ограничивает возможности ребенка проявить свои способности в других видах деятельности.

2. Родители отмечают неуравновешенность в поведении своих детей в семье после спортивных занятий.

3. Недоверие к тренеру как к специалисту по физической культуре, который действительно способен укрепить здоровье детей.

Это вызывает тревогу, поэтому необходимо повысить внимание тренеров, преподавателей, учителей, научных работников к качеству работы

Спортивный отбор – длительный, многоступенчатый процесс, который может быть эффективным лишь в том случае, если на всех этапах многолетней подготовки спортсмена обеспечена комплексная методика оценки его личности, предполагающая использование различных методов исследования педагогических, медико-биологических, психологических, социологических и др.

Методы исследования. На протяжении всего этапа начальной подготовки 2-4 раза в году для всех занимающихся должны проводиться тесты (бег на 30, 300 м, тройной прыжок с места, метание ядра снизу двумя руками, метание хоккейного мяча), несмотря на то, что некоторые спортсмены по экспертным оценкам уже на 1-м или 2-м году обучения могут быть точно ориентированы на определенные виды легкой атлетики. Выборочно могут применяться и другие контрольные упражнения.

Результаты исследования и их обсуждение. У юных легкоатлетов 13-17 лет хорошими показателями темпа прироста результатов в контрольных упражнениях считаются в: беге на 30-60 м – 9,5- 11,0%, в прыжковых тестах – 18,0-20,0%, в бросковых тестах – 22,5-25,0%, в силовых (жим лежа, приседание) – 45,0-47,0%, в беге на 300 м – 10,5-12,0%.

Установлено, что очень высоких результатов не было зафиксировано в группе обследованных юных легкоатлетов. Достаточно большой процент детей распределился в средней зоне, и он составил 50,0 %, и в высокой зоне 40,0%. В низкой зоне выявлено 10,0 % детей.

Уровень развития общей выносливости, характеризующая деятельность сердечно-сосудистой и дыхательной систем, оценивая по результатам в беге на 300 метров.

В беге на 300 метров анализ полученных данных показал, что среднее время бега составило в группе из 10 обследованных школьников 60,4 секунды, со стандартным отклонением 0.38 секунд.

На основе анализ полученных данных теста установлено, что очень высокие возможности были зафиксированы у 40,0% детей. Высокий результат был установлен у 10,0% обследуемых мальчиков. Средний результат был у 10,0 % ребят. Низкий показатель выдали 20,0 % испытуемых. Очень низкий результат показали 20,0 % детей.

Таким образом, полученные результаты выявили только 10,0 % детей, имеющих высокий результат в тесте бег на 300 метров, и очень высокий у 40,0% .

Очень низкий, средний и высокий показатели были у 10,0 % обследуемых, 40,0 % показали низкий результат, очень высокий показатель был обнаружен у 30,0 % юных легкоатлетов. Разница показателей скоростно-силовых способностей у юных легкоатлетов 10 лет в прыжке с места в длину и «тройном прыжке» может говорить о сложности техники выполнения теста «тройной прыжок» и отсутствием опыта выполнения данного вида упражнения, тогда как прыжок в длину с места, является часто применяемым в физическом воспитании.

Выводы: Современное состояние системы отбора в легкой атлетике и начальный отбор базируется на комплексной оценке физической подготовленности детей. На практике применяются два наиболее распространенных этапа отбора: первый – отбор для предварительной подготовки, второй – отбор для начальной спортивной подготовки.

На первом этапе отбираются дети 9-10 лет для предварительной спортивной подготовки с целью всестороннего физического развития и формирования интереса к систематическим занятиям спортом

На первом этапе одновременно с оценкой основных физических качеств обязательно должен осуществляться медицинский осмотр спортивными врачами. Необходимо обращать внимание на состояние опорно-двигательного аппарата и сердечно - сосудистой системы с целью выявления существенных патологических отклонений. Состоянии здоровья имеют большое значение для формирования окончательной оценки о пригодности юного спортсмена к занятиям легкой атлетикой.

Заключение. Таким образом, на первом этапе отбора к занятиям привлекаются большое число кандидатов с общей двигательной одаренностью.

На втором этапе отбор 11-12-летних детей проводится более специализированно в зависимости от модельных характеристик в отдельных видов легкой атлетики.

Определив уровень физической подготовленности детей 9-10 лет было выявлено, что двигательные способности детей в младшем школьном возрасте позволяют оценить их физическую подготовленность при начальном отборе в легкой атлетике.

Уровень подготовленности обследованных школьников 9 - 10 лет различен. В общем, до 50,0% обследованных школьников имеют высокий и очень высокий уровень физической подготовленности. Проведённое тестирование позволило выявить из группы обследованных 50,0% претендентов, которые имеют более высокие физические возможности для занятий в ДЮСШ по легкой атлетике.