Кәсіпорын экономикасы және өндірісті басқару пәнінен
Басқарудың негізгі мектептері
жүктеу/скачать 0,85 Mb.
|
кэ баяндама
| 2.2. Басқарудың негізгі мектептері
Жиырмасыншы ғасырдың бірінші жартысында басқарудың төрт мектебі қалыптасып дами бастады. Олар мыналар: ғылыми жолмен басқару мектебі, әкімшілік жолмен басқару немесе басқарудың классикалық мекткбі, психологиялық әдіспен және адамгершілік қатынастар арқылы басқару мектебі, басқару ғылыми мектебі немесе сандық тәсіл. Зерттеушілердің әрқайсысы өзінің талдау жүргізген кезеніңде ұйымның тиімді жұмыс істей алатын кілтін таптық деп санайды. Әйтсе де кейінгі зерттеу қорытындыларын алатын болсақ, олардың әрқайсысы басқарудың барлық мәселесін шеше алмағанын және кейбір мәселелерді ғана дұрыс айтқанын байқаймыз. Әйтсе де аталған мектептердің әрқайсысы басқару ғылымына елеулі үлес қосты. Сондықтан олардың әрқайсысына жеке қарап талдаған жөн. .Сөйтіп, бұл концепция өндірісті ғылыми жолмен басқарудың жана кезенің ашты. Басқару ғылыми зерттеудің жеке саласына айналды. 2.2.1 сурет. (Үй заттарына қажет дүкеннің басқару құрылымы ) Еңбек бөлінісі-еңбектің бір іске мамандандырылуы нәтижеге жету үшін қажет. Еңбек бөлінісінің мақсаты - сол бұрынғы жұмсалған шығынмен өнім өндіруді арттыру және өнім сапасын жақсарту. Билік жүргіу – өз қол астындағы адамдарға жарлық беру құқы. Билік жүргізу сөзсіз жауапкершілікті туғызады. Жауапкершілікті сезіну әсіресе бастықтар үшін аса қажетті принцип. Тәртіп – кез –келген ұжымды ұстай білу, кәсіпорын мен оның қызметкерлерігің арасында арқашанда келісім жасаушылықта еңбек нәтижесіне елеулі әсер етеді. Тәртіп тыңдауды, жасалған келісімді сыйлау білуді талап етеді. Дара басшылық принципі – жұмыске өзінің тікелей бастығынан ғана жарлық алып, соны орындауға тиіс. Іс бірлігі – Әр адамның ісі белгілі бір бағытқа жұмылдырылуы қажет. Әр топ, ұйым бір мақсатты орындау жолында бірігіп, бір жоспармен жұмыс атқаруы керек. Көпшілік мүддесіне жеке адамның немесе жеке топтың мүддесіне кәсіпорын мүддесінен жоғары болмауы керек. Сондай-ақ от басының мүддесі оның әр мүшесінен жоғары болады. Қызметшілерге ақы төлеу – Атқарылған жұмысқа ақы төлеу әділетті болуға тиіс және бар мүмкіндігінше ол қызметкерді кәсіпорынды, жалдап алушыны және жалданушыны да қанағаттандыруға тиіс. Қызметкерлерге ақы төлеу олардың әрқайсысының қосқан еңбек үлесіне сәйкес келуі шарт. Бір орталыққа бағындыру – Бұл жалпы табиғи қажеттілік. Әрбір элементтік ұйым бір орталыққа бағынып жарлықпен кәсіпорынның әр құрылымы жұмыс істеуге тиісті. Бір орталыққа бағыну принципі жалпы еңбек өнімділігін арттыруға бағытталған. Қызмет иерархиясы – Бұл ең төменгі деңгейден бастап, ең жоғарғы деңгейге дейін басқару қызметінің орны. Мұның негізгі принципі төменгі қызметтегі бастықтар өзінен жоғарғы бастықтарға бағынуы керек. Оның жарлығымен жұмыс істейді. Ретке келтіру (реттеп ұстау) – Әр адам өз орнында болуы керек.Белгілі бір орың әр адамға белгіленеді. Әр адамды реттеп ұстау, бәрінің де өз орнында ретте болуы деген сөз. Әділеттік – Шынындығын айту, әділетті болуы, зандылыққа сүйену басшыларға тән принциптердің бірі. Бұл рақымшылықтың және адамгершіліктің жиынтығы деп деп айтуға да болады. Қызметшілердің тұрақты жұмыс істеуі – Бұл ұйым жұмысының тиімділігіне әсер ететін фактор. Сондықтан да бастықтар жұмыс күшінің тұрақсыздығымен күресе білуі керек. Ол үшін әр адамның жұмыс орнына, еңбек етуіне, өмір сүруіне мүмкіндігінше жағдай жасап, оның қажетін қанағаттандыру басты міндет болып табылады. Инициативалық - әдетте бұл ұғымды жоспар жасап, оны жүзеге асыра білуді айтамыз. Бірлесу – қызметкерлердің бірлесіп атқарған ісі әрқашанда жемісті болады. Бір одаққа бірігу – бұл үлкен күш. Сондықтан да бірлесу принципінің маңызы аса зор. Сурет Қорытынды Ұйымдастырушылық құрылым-бұл өз аясында жұмыс істейтін адамдар мақсатқа тиімді қол жеткізе алатындай етіп арнайы жасалған тұтас жүйе. Басқарудың ұйымдастырушылық жүйесінің схемасы бөлімшелер мен лауазымдардың статикалық жағдайын және олардың арасындағы байланыс сипатын көрсетеді. Байланыстардың сипатына байланысты ұйымдастырушылық басқару құрылымдарының бірнеше негізгі түрлері бөлінеді: сызықтық; функционалды; сызықтық-функционалды; матрицалық; бөлу; көпше. Басқару жүйесін (ұйымның ақпараттық бөлігін) жетілдіру міндеті өндірістік-техникалық жүйені (яғни оның материалдық-материалдық бөлігін) жетілдірумен тығыз байланысты. Басқаруды ұйымдастыруды жетілдірудің ғылыми-қолданбалы және практикалық мәселелері, әдетте, белгілі бір объектілерге - әлеуметтік маңызды мақсаттарға жету үшін тиісті функцияларды орындайтын өндірістік және экономикалық ұйымдарға немесе олардың кешендеріне қатысты қойылады. Қолданылған әдебиеттер: “Менеджмент негіздері”. Нұрғалиев.-Оқу құралы. Қарағанды, 2001ж-403бет. “Менеджмент”. Ахметов К.А. – Оқу құралы, Қарағанды, 1994ж-309бет Смирнов э. а. ұйымдастыру теориясының негіздері. М., 1998. Йеннекенс ж. нарықтық экономика жағдайындағы Менеджмент. –М., 1992. Жан-Мак Ле Галле. Адам ресурстарын басқару. –М., 1992. Боумен к. Стратегиялық менеджмент негіздері. –М., 1997. Кузьмин и. Психотехнология және тиімді менеджмент. –М., 1992. Менеджмент негіздері: Пер. с аггл.-М.:" Іс", 1992.-702 Б. жүктеу/скачать 0,85 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|