Кәсіпорын экономикасы пәні бойынша дәрістер жинағы

1) Классикалық әдіс

Салыстырмалы экономикалық тиімділік көрсеткіштері бірнеше вариантты салыстыруға мүмкіндік береді. Ол үшін келтірілген шығындар формуласы қолданылады:

Е_н – экономикалық тиімділіктің нормативты коэффициенті.

К – күрделі шығындар. Т_н – ақталу мерзімі.

Тиімді вариантты іске асырудың экономикалық нәтижесі келесі формула бойынша табылады:

Ақталу мерзімі: Та = (К₂ – К₁)/П(Үж)

Жылдық экономикалық үнем: Үж = (С₁ – С₂)*В₂

2) Дисконттау әдісі

• 
  Объектіні жасау және қолдану ұзақтығы;
  
• 
  Негізгі технологиялық жабдығының қызмет ету мерзімі;
  
• 
  Алдын ала белгіленген пайда сипаттамаларына жетуіне қарай;
  
• 
  Инвестор талаптары.
  

1. 
   Базистік – белгілі бір уақыт мерзімінде халық шаруашылығында қалыптасқан бағалар. Олар бүкіл есептеу мерзімі ішінде өзгеріссіз қалады (Ц_б).
   
2. 
   Болжамды бағалар – баға динамикасын болжау негізінде белгіленеді. Үнемі түзетіліп отырылады (инфляцияны есебке алмай):
   

3. 
   Есепті баға – инвестирлеу нәтижелерін инфляцияны есебке алып есептегенде қолданылады:
   

Инвестициялар ұзақ уақыт бойы кәсіпорын қызметіне әсер етуіне байланысты барлық шығындарды және нәтижелерді бастапқы мерзім бағаларына келтіру қажеттігі туындайды. Ол үшін дисконттау коэффициенті қолданылады:

Е – дисконт нормасы, капиталға саналған пайда нормасына тең, инвестор өздігінен белгілейді. Ол үшін банк депозиттерінің пайызына, ірі сенімді фирмалар акцияларының дивиденд пайызына, өндіріс рентабельділігіне назар аударылады.

Дисконттау әдісі бойынша келесі көрсеткіштер анықталады:

1. 
   ТКТ – Таза келтірілген табыс (NPV).
   
2. 
   ТИ – табыстылық индексы.
   
3. 
   ТІН– Табыстылықтың ішкі нормасы.
   
4. 
   Т – ақталу мерзімі.
   

1. 
   ТКТ (NPV)
   

T – есептеу горизонты. t – есептеу қадамы. R_t – t қадамында инвестициялаудың нәтижесі.

Егер ТКТ>0, онда жоба тиімді деп саналады.

2. 
   ТИ (PI)
   

3. 
   ТІТ (IRR) Келесі теңдеу бойынша табылады:
   

Е_вн – келтірілген нәтиже шамасы келтірілген күрделі шығындарға тең болғандағы дисконт нормасы.

Егер Евн>Е, онда жоба тиімді.

4. 
   Т – жобаны бастау уақытынан бастап жалпы интегральды нәтиже оң сан шыққанға дейінгі минимальды уақыт: