III. Негізгі бөлім
«Сөз көркі - мақал» деп тегін айтылмаған. Мақал – мәтелдерді адам баласы өзі айтайын деген оймен орайластырып орынды қолданса, сөзі мірдің оғындай өткір, көңілге қонымды, көркем әрі бейнелі болады. Мақал – мәтелдер аз сөзбен терең мазмұнды ойды бере алады.
Мақал мен мәтел қосарланып айтылғанмен, бір – бірінен айырмашылығы бар.
Мақал – ой тиянақты болады, алдыңғы ой екінші түйінді пікірдің шарты түрінде келеді. Мақалдарда бір – біріне қарама – қарсы ұғымдар мен нәрселерді салыстыру арқылы ойды айқындай түсу тәсілі басым, дәлелдеу мен қорытынды пікір бірдей жүріп отырады және көбіне екі бөлімнен тұрады.
Мәтел – ойды ақырына дейін жеткізбей, топшылап, болжам ретінде түсіндіретін, сөйлем не сөз тіркесі түрінде келетін фразеологиялық бірлік.
Енді балалар, түсінген – түсінбегенімізді білу үшін мына тапсырмаға назар аударалық.
Мақал мен мәтелдерді ажыратыңдар.
Опасызда Отан жоқ. (мәтел)
Ел құлағы – елу. (мәтел)
Батыр туса – ел ырысы, жаңбыр жауса – жер ырысы.(мақал)
Жердің сәні — егін, ердің сәні — білім. .(мақал)
Күш атасын танымас. (мәтел)
Өз білмегеніңді кісіден сұра, үлкен жоқ болса, кішіден сұра. (мақал)
Туған жерге туың тік. (мәтел)
Еңбегіне қарай құрмет, жасына қарай ізет.(мақал)
Мақал – мәтелдердің тақырыптары сан алуан. Ол халықтың әлеуметтік, шаруашылық, рухани өмірін түгел қамтиды.
Тақырыптары:
1.Отан, туған жер
2. Білім, ғылым, оқу
3. Отбасы, ата-ана, бала
4. Ерлік, батылдық
5. Денсаулық және т.б.
Достарыңызбен бөлісу: |
