Клиникалық өлім- "өмір мен өлім арасындагы шекаралық жағдай"
Ол ОЖЖ, қанайналым мен тыныс қызметінің қысқа уақыт аралығында тоқтауынан басталады және тіндерде әсіресе мида қайтымсыз өзгерістер тудырғанша созылады. Клиникалық өлім өлімнің әлі де болса қайтымды кезеңі болып табылады, өйткені ағзаның өмірге қажет функцияларын қалпына келтіру мүмкіндігі бар, Клиникалық өлімнің ұзақтығы ағзаның бастапқы жағдайына байланысты. Өлім үрдісі ұзаққа созылған сайын қайтымсыз өзгерістер тез дамиды да, клиникалық өлім кезеңі қысқарады. Егер қайнайналым кенеттен тоқтаса КӨ кезеңі ұзағырақ болады. Гипотермия жағдайында клиникалық өлім уақыты 0,5 сағатқа ұзарады.
кенеттен ұстаған сырқаттан (миокард инфаркті, ми қан айналысының бұзылуы т. б.), басқа да себептерден болуы мүмкін.
Алғашқы көмек
Бұл жай-күй қайтарымды, егер ми жасушаларында қайтарымсыз өзгерістер бастала қоймаса, онда ағзаның барлық қызметтерін толықтай қалпына келтіруге болады.
Науқастың ағзасы 4-6 мин бойы өмірге қабілетті болады. Өз уақытында қабылданған жан сақтау шаралары науқасты мұндай жай-күйден құтқаруы немесе оны болғызбауы мүмкін.
Клиникалық өлім белгілері пайда болғаннан кейін зардап шегушіні бірден арқасынан аударып, жүрек тұсына соққы жасау қажет. Мұндай соққының мақсаты — кеуде қуысын мүмкіндігінше қаттырақ сілку, Бұл тоқтап қалған жүректің қайта соғуына түрткі қызметін атқаруы тиіс.
Клиникалық өлім белгілері пайда болғаннан кейін зардап шегушіні бірден арқасынан аударып, жүрек тұсына соққы жасау қажет. Мұндай соққының мақсаты — кеуде қуысын мүмкіндігінше қаттырақ сілку, Бұл тоқтап қалған жүректің қайта соғуына түрткі қызметін атқаруы тиіс.
Зардап шегушіні қатты негізге жатқызады (жерге, еденге және т.б., өйткені жұмсақ негіздегі массаж кезінде бауырдың зақымдануы мүмкін), белдігі мен кеудесіндегі киімінің жоғарғы түймесін ағытады. Сондай-ақ зардап шегушінің аяғын кеуде деңгейінен шамамен жарты метрге көтеру де пайдалы.
Жүрекке тікелей емес масаж бен «Ауыздан ауызға» тәсілімен жасанды тыныс алдыру жасалады.
Қан құю, жүректі электрмен дефибрилляция жасау шаралары.
Организмді тірілтуге бағытталған негізгі шаралар түріне қарай жүрек-өкпелік, жүректік, тыныс алу реанимациясы деп бөлінеді.
Жүрек өкпелік реанимация
Науқастың немесе зақымданушы ағзасының барлық функцияларын қалпына келтіруге арналған шаралар кешені.
Бірақ бірінші кезекте тыныс жолдарының өтуін, өкпе желденуі мен қанайналымды қалпына келтіру, сонымен қатар орталық жүйке жүйесінің қайтымсыз өзгерістерінің алдын алу керек.
Шаралары:
Ағзаның тіршілік етуін қамтамасыз ету үшін жүргізілетін шаралар (А+В+С):
А-тыныс жолдарының өтуін қамтамасыз ету (airway)
В- тыныс (breathing)
С- қанайналымы (circulation)
Жүрек-өкпе реанимациясы (ЖПР) өмірді құтқаратын әдіс болып табылады. Ол адамның жүрегі мен тыныс алуы тоқтаған кезде денеде қан мен оттегінің ағып кетуін қамтамасыз етуге бағытталған.
ЖЖЖ кез келген оқытылған адам жасай алады. Ол кеуде қуысының сыртқы қысылуын және құтқарушы тыныс алуды қамтиды.
Жүректің тоқтап қалуының алғашқы алты минутында орындалатын жүрек рефлексиясы медициналық көмек келгенше адамды тірі қалдырады.
Суға батқандарды тірілту үшін құтқару тыныс алу әдістері қолданылғанымен 18-деth ғасыр, 1960 жылға дейін сыртқы жүрек массажы қайта қалпына келтірудің тиімді әдісі екендігі дәлелденді. Американдық жүрек қауымдастығы (AHA) содан кейін ресми CPR бағдарламасын әзірледі.
Сертификатталған нұсқаушылар үйрететін формальды CPR жаттығуларын алмастыратын ештеңе болмаса да, AHA жақында CPR тренингін алмаған адамдарға «тек қолмен» CPR бастауды ұсынды. Бұл әдіс құтқарушының тыныс алуын жояды және орындау оңай, адам өмірін сақтап қалу үшін дәлелденген және оқытылған көмек келгенше күткеннен гөрі жақсы.
