Көшбасшылық және Билік Көшбасшылық табиғаты

Көшбасшылардың түрлері

Харизматикалық және визионерлік көшбасшылық

• Барлық қызметкерлерге түсінікті болашақтың нақты көрінісі
• Ұйымның барлық жұмысшылары қолдайтын корпоративтік құндылықтарды құру
• Басшы мен бағынышты адамдар арасында өзара сенім
• Харизматикалық көшбасшылар кейде визионерлік көшбасшылардың қабілеттін бойына сіңіреді

• Көп жағдайда харизматикалық көшбасшыларға ұқсайды
• Бірақ инновациялар енгізумен эәне өзгерістер жүргізу қабілеттілігімен ерекшеленеді
• Қарамағындағы адамдарға ескі проблемаларға жаңа көзқарас арқылы қарауға мүмкіндік береді
• Артынан келе жатқан адамдарға тек көшбасшыға ғана емес өз қабілетіне сенуге көз жеткізеді
• Әрқашанда статус-квоны бұзады

Трансакциондық көшбасшылық

Трансакциондық көшбасшылық

• Қарамағындағы адамдарға жұмыс тапсырмасы мен қойылған міндеттерді түсіндіру
• Ұйымға қажет құрылымды құру
• Қарамағындағы адамдарды марапаттау және көңіл бөлу, олардың әлеуметтік қажеттіліктерін қанағаттандыру

Көшбасшының автократиялық және демократиялық түрлері

Автократиялық көшбасшы

• заңды өкілділігіне сүйене отырып, марапаттау және мәжбүр ету негізінде барлық билікті өзінің қолында ұстау

Демократикалық көшбасшы

• өзінің билік өкілеттілін қызметкерлеріне беру, олардың басқаруға қатысуына мүмкіндік жасау, бағынышты қызметкерлерді референтті және экспертті билік арқылы бағындыру

Билік

Ұйымдарда көп жағдайда биліктің бес түрін атап өтеді. Олар:

• Заңды билік;
• Марапаттау негізіндегі билік;
• Мәжбүр ету негізіндегі билік;
• Эксперттік;
• Референттік.

Билік түрлері

Заңды билік, марапаттау құқығы, мәжбүр ету құқығы – менеджерлердің қызметкерлердің жүріс-тұрысын өзгертуге пайдаланатын лаузымды биліктің формалары

Басшының маңызды инструменттері болып табылады. Оның жеке қасиеттерінен туындайды.

Бағынышты қызметкерлер басшыны қолдайды, көшбасшыны сыйлайды, оның адамдық қасиеттеріне және кәсіпқой маман екеніне қайран қалады

Билік түрлері

Қызметті алуымен байланысты өкілдік заңды (легетимной) деп аталады

Биліктің басқа бір түрі – марапаттау негізіндегі билік – менеджерге өзінің басшылығындағы қызметкерлерді ресми түрде марапаттау

Марапаттау негізіндегі билікке қарама-қарсы мәжбүр ету негізіндегі билік, жазалау мүмкіндігін пайдалану

Басшының жоғарғы кәсіпқой деңгейінің, оның құзыретінің арқасында пайда болатын өкілділік.

Егер көшбасшы нағыз маман болатын болса, кызметкерлер оның нұсқамаларымен әрқашанда келіседі.

Референттік билік басшының жеке қасиеттерінің себебінен пайда болады, осының арқасында оны сыйлайды, оған ұқсағысы келеді.

Бұл билік харизмативті көшбасшыларға сай.