Тіл дамыту әдістемесінің ғылыми негізін зерттеген С.Рахметова тіл дамытуға «балалардың сөздігін байытуға, мағынасын түсініп, сол сөздерді дәл қолдана білуге, өз ойларын, пікірін екінші біреуге жеке сөйлемдер арқылы, логикалық тұтастығын сақтай отырып, жүйелі түрде әңгімелеу арқылы ауызша айтып беруге үйрету жұмысын айтамыз» деп анықтама береді. Оны мынадай үш құрамдас бөліктерге бөлген:
оқушылардың сөздік қорын дамыту;
сөз тіркесі, сөйлеммен жұмыс жүргізу;
байланыстырып сөйлеуге үйрету;
.
Сөздік қорын байыту үшін
әңгіме
мақала
Радио
Оқулық
Қоғамдық жұмыс немесе мектеп аралық сайыстар
суреттер
1.2 Сөйлеу дағдысының дамыту жұмыстарының психологиялық, педагогикалық ерекшеліктері
Ана тілін оқытуда мынадай психологиялық ерекшеліктерін меңгеру қажет болады:
біріншіден, сөйлеу процесіндегі ерекшелігі
екіншіден, жеке оқушының ана тілін меңгерудегі қабілеті ескеру
Я.А.Коменский бала психикасын үшке бөлген:
Зерек бала
Ынжық бала
Тік мінезді бала
Алғыр, тік мінезді, өжет бала. Бірақ олар не көп пайда немесе зиян келтіретін балалар
білімге бейім, зерек балалар
Қабілеті төмен, ешнәрсе қызықтырмайтын балалар
Ынталы, бірақ момын балалар
Тапсырмалы орындайтын бірақ өте жай балалар және үнемі мадақтауды қажет ететін балалар
мінезі бұзық, қиын балалар
Баланың есте сақтау қабілетін дамыту ісінде Ж.Аймауытов осы мақсатқа қажетті төмендегідей шарттарды үнемі ескеріп отыруды талап етеді:
Түсіндірілген білімді дәл және айқын ұғынғанша қайталап пысықтау;
Меңгертілетін ұғымның балалар есінде қалатындай әсерлі болуы;
Жаттау жұмыстары балалардың есте сақтау қабілетін дамытуға ықпал ету;
балалардың ауызекі тілі мен жазу тілі арасында елеулі алшақтықтар болдырмау;
Үйретілетін ұғымдар мен дағдылардың жүйелі, бір-бірімен байланысты болуы;