Курстық ЖҰмыс тақырыбы
СҰРАНЫС ЖӘНЕ ОНЫҢ ФУНКЦИЯСЫ
жүктеу/скачать 133,64 Kb.
|
Мутиев.Ә.С курстық жұмыс
Тлектесов Е прог инж 6 апта СРСП, Оқу бағдарлама Қазақ Т1 2-4кл , Олжас С., КТП 3 кл Smiles ағылшын 2022-2023, GRADE 10 2 hours ACTION, ЭКСПЕРИМЕНТ, 11-с емтихан жауаптары2022ж
| 2.СҰРАНЫС ЖӘНЕ ОНЫҢ ФУНКЦИЯСЫ
2.1 Сұраныстың экономикалық мәні Сұраныс функциясы жеке тауар топтарына арналған және оған әсер ететін бірқатар факторлардың мөлшері оның қисығының әрбір нүктесінің талаптарына байланысты өзгереді. Экономикалық ұғымдардың тағы бір түсіндірмесі бар. Оның ойынша, сұраныс функциясы тауар бағасы мен тұтынушылық сұраныс арасындағы қатынас болып табылады. Бұл жағдайда басқа факторлар тұрақты болып саналады. Статистиканың математикалық әдістерін қолдану, оларды тұтынушылық сұраныс негізінде модельдерді табу үшін қолдану, құрылыс, баға факторлары, сонымен қатар халықтың табыс деңгейі туралы мәліметтерді өңдеу. Сондай-ақ қарастырылады: -тұтынушыға және ұзақ пайдаланылатын тауарларды пайдалануға байланысты объектілердің қызмет ету мерзімінің болуы туралы мәліметтер; - отбасы құрамы; – Жиһазға деген сұраныстың негізі – ауқымды тұрғын үй құрылысы, т.б. Экономикалық теорияда бір факторлы сұраныс функциясы жиі қолданылады. Бұл олардың алатын табыс деңгейі экономикалық қажеттіліктеріне байланысты екенін көрсетеді. Бұл деректер графиктер, қисық сызықтар Э.Энгельдің аты – олардың қасиеттерін неміс ғалымы зерттеген соң. Жалпы сұраныс функциясы халықтың орташа табысы сұраныс көлеміне немесе әртүрлі тауарларды тұтынуға тікелей тәуелді екенін білдіреді. Таңба деректерінің қисық сызықтарын ағымдағы параметрлерге сәйкес өзгертуге болады. Осылайша, сұраныс пен табыстың өсуінің пропорционалдылығына тәуелді сызықтық функция бар. Көлденең осьтің Х осі үй шаруашылықтарындағы ақшаның өзгеру мөлшерін көрсетеді. Ординат (тік) – сұраныс көлемін көруге болатын сызық. Қолданыстағы көрсеткіштерді пайдалану нәтижесінде тікелей дерлік желі пайда болады. Мұндай функцияның мысалы ретінде жидектер мен жемістер, дайын киімдер мен тоқыма бұйымдары, сондай-ақ теңіз өнімдері бойынша жұмысшылар мен қызметкерлердің шығындары мен кірістеріне қатысты болуы мүмкін. Жылдамдықпен сипатталатын қарым-қатынас, сондай-ақ бар табыстың жалпы өсуімен кез келген нақты өнім тобына сұранысқа ие. Бұл функциялар кестесі дөңес қисығы бар. Бұл экономикалық теория және сұраныстың белгілі бір қанықтығы кезінде пайда болатын резервтер санының өсуі қанағаттанарлық. Бұл тәуелділік графигі ойыс қисық түрінде болады. Нарықтық механизм экономика мен сұранысқа негізделген қызметтерге негізделген. Халықтың өсіп келе жатқан қажеттіліктері өндірушінің белгілі бір тауарларды көбейту немесе өндіруді бастау үшін қажетті шарты болып табылады. Сұраныс тұрмыстық өнімдерге, олардың сапасы мен ассортиментіне арналған қорлардың тізімін жасайды. Мүмкіндік ұсыныстары – тұтынушылар мен өндірушілерді байланыстыру және оларды сату үшін дайын өнімді сатып алу мүмкіндігі. Өндіріс көлемінің артуы сұраныстың артуына байланысты. Өнімнің сапасын үнемі жақсартып, өзіндік құнын төмендету. Бұл ұсыныстардың санын арттырады. Нарықты зерттеу тұтыну нарығында тепе-теңдікке жетудің қажетті шарты болып табылады. Ол бірнеше санатқа бөлінеді: - (қанағаттанған); - қанағаттанбаған; - дамушы. Сұраныс кез келген коммерциялық қол жетімді өнім тобының тұрақты сатылымы болмаған жағдайда пайда болады. Қанағаттанбаған қажеттіліктер халықтың белгілі бір өнімді сатып алуға қатысуынан туындайды, бұл жеткіліксіз. Сұраныс – адамдардың белгілі бір өнімге немесе қызметке деген қажеттіліктерінің физикалық көлемін көрсететін жалпы ұғым. Бұл олардың қалауын, қоғамның (нарық) қажеттіліктерін білдіретін табиғи категория. Сұраныс – сатып алушылар сатып ала алатын және белгілі бір баға (тариф) шегінде белгілі бір уақыт аралығында сатып алуға дайын белгілі бір тауарлардың (қызметтердің) мөлшері. Мысалы, 1000 адамға 1000-5000 рубльден аяқ киімге сұраныс 4000 жұпты құрайды. Қазіргі нарықтың экономикалық механизмін объективті және субъективті аспектілердің бірлігі, нарықтың негізгі элементтерінің өзара әрекеті мен өзара әрекеттесу механизмі ретінде сипаттауға болады. Нарықтық механизм тауар өндірісі мен нарықты реттейтін объективті экономикалық заңдылықтардың әрекетінде нарықтық қатынастар жүйесі арқылы ашылады. Нарық механизмінің субъективті жағы олардың қажеттіліктері мен мүдделері негізінде әрекет ететін нарықтың барлық қатысушыларының (өндірушілер мен тұтынушылар, үй шаруашылықтары, кәсіпкерлер, мемлекет) қызметінде көрінуі мүмкін. Нарықтық механизмнің экономикалық негізін қарастырыңыз. Кез келген кәсіпкерлік және шаруашылық қызмет, нарықтық келісім үш негізгі шартқа – мақсатқа, шектеуге және таңдауға негізделеді. Нарық субъектілерінің мақсаты – қажеттіліктерді, қызығушылықтарды және тілектерді толық қанағаттандыру. Ал бұл абстрактілі мағынада мақсат шексіз, өйткені әрбір кәсіпкер мүмкіндігінше көп тауар жасап сатуға және максималды пайда алуға ұмтылады. Сонымен бірге адамдардың экономикалық мақсаттарға жету мүмкіндіктері шексіз болуы мүмкін емес, өйткені олар шикізаттың, энергияның, құрал-саймандардың және т.б. тапшылықтан зардап шегеді. шектеулі ресурстар сияқты объективті кедергілерге тап болады. Ресурстардың тапшылығы олардың тапшылығына негізделген. Шектеулер физикалық, экономикалық, заңды болуы мүмкін. Физикалық шектеулер физикалық ресурстарға, өндірістік ресурстардың болуына, физикалық қажеттіліктерге немесе оларды тұтыну жылдамдығына, өндірілген тауарлар мен қызметтерді тұтынудың физикалық шектеріне байланысты. Табиғатта және шаруашылық қызметте шексіз ресурстар жоқ. Оның үстіне қоғамдық өндірістің дамуымен ресурстардың, әсіресе қалпына келмейтін ресурстардың физикалық шектелуі күшейеді. Егер он тоғызыншы ғасырда. Тұщы су шексіз ресурс болды, бірақ қазір ол тапшы ресурс болып табылады. Экономикалық шектеулер – төлем қабілеттілігіне байланысты шығындарды шектеу. Өндіріс факторларын иемденгісі келетін әрбір кәсіпкер ақша капиталының болуымен шектеледі; әрбір тұтынушы өзінің сатып алу қабілетімен шектеледі. Құқықтық шектеулер – заңмен, заңмен белгіленген шектеулер. Бұл түрдегі маңызды шектеу меншікке негізделген шектеу болып табылады. Кез келген нарықтық процестің таптырмас шарты - таңдау қажеттілігі мен мүмкіндігі, яғни. оның мақсаты мен бар шектеулерін нақтылау негізінде шешімдер қабылдау. Сұраныс барлық үш нарықтық жағдаймен тығыз байланысты. Ол мақсатқа жетуге – әлеуметтік қажеттіліктерді қанағаттандыруға мүмкіндік береді. Ол өндірушілер мен тұтынушыларға өз таңдауын жасауға мүмкіндік беретін шектеулерді ескереді және ішінара бақылайды. Біріншісі не өндіру керектігін шешеді, екіншісі сұраныс пен ұсынысқа қарай не сатып алу керектігін шешеді. Оның мақсаты барлық шектеулерді ескере отырып, қажеттіліктерді қанағаттандыру, олардың қажеттіліктерін қанағаттандыру мүмкіндігі, тұтынушы өз таңдауын жасайды - тұтынушының таңдауы және т.б. қандай өнім немесе қызмет үшін төлеу керектігін шешеді. Тұтынушының таңдауы тауарлар мен қызметтерге сұраныс пен ұсыныс көлемін анықтайды. Сұраныс көлеміне қарай сұраныстың әртүрлі түрлері қалыптасады: теріс, жоқ, жасырын, төмен, ретсіз, толыққанды, шектен тыс, иррационалды. Теріс сұраныс нарық белгілі бір тауарларды немесе қызметтерді қабылдамау немесе бас тарту кезінде пайда болады. Сұраныс болмаған кезде тұтынушылар белгілі бір тауарларға немесе қызметтерге немқұрайлы қарайды. Жасырын сұранысты қанағаттандыра алатын тауарлар немесе қызметтер жоқ. Сұраныс азаяды, өйткені нарықтың толып кетуіне, тауарлардың ескіруіне, сәннің өзгеруіне байланысты сұраныс азаяды. Тұрақсыз сұраныс Маусымдық, тұрақсыз сұраныс. Толық сұраныс сұраныс көлемі мен оның қарсылығы өндірушіні, сатушыны және сатып алушыны қанағаттандырған кезде қалыптасады. Сұраныс шамадан тыс болған кезде сұраныс көлемі өндірушілер қанағаттандыра алатын мөлшерден жоғары, ал тауарлар немесе қызметтерді өндіру оларға сұраныс көлемінен аз болады. Иррационалды сұраныс – зиянды тауарлар мен қызметтерге сұраныс (темекі, алкоголь, есірткі және т.б.). Сұраныс мөлшері – белгілі бір ұғым, бұл сатып алушылар қалайтын және белгілі бір бағамен сатып ала алатын тауарлардың (қызметтердің) көлемі. Сұраныс – тұтынушылардың тауарлар немесе қызметтер үшін төлем жасау қабілеті. Экономикалық теория сұраныс категориясы бойынша сұраныстың нақты көлемін білдіреді. Тұтыну сұранысы және оны қанағаттандыру тауарларды өндіруді де, тұтынуды да қамтиды. Жоғарыда айтылғандай, тұтынушының мақсаты – мүмкіндігінше өз қажеттіліктерін қанағаттандыру. Бірақ бұл максималды тұтыну және қажеттіліктерді қанағаттандыру шексіз емес, ол ең алдымен тауарлардың шекті пайдалылығымен және тауар бағасының төмендеуімен анықталады. Тұтынуды шектейтін бірінші фактор жоғарыдан төменге шекті пайдалылық болып табылады. Бірақ жақсы утилита - өзгермелі санат. Бұл өзгермелілік рентабельділіктің төмендеуі принципіне негізделген, оның мәні өнімнің рентабельділігі оның санына байланысты: белгілі бір өнім нарықта неғұрлым аз болса, оның құны соғұрлым жоғары болады. Мысалы, қалада тұщы судың шексіз қоры болса, оның пайдалылығы (құндылығы) мардымсыз: су бассейндерге, субұрқақтарға, көшелерді жууға пайдаланылады. Бірақ қалада тұщы су тапшы болып, ол норма бойынша бөлінсе, оның құны да, пайдалылығы да айтарлықтай артады. Сонымен, тауардың шекті пайдалылығы – мұндай тауарды тұтынуды азайтудан алынатын қосымша пайда сомасы. Тауарды тұтыну неғұрлым жоғары болса, сол тауарды тұтынудың ұлғаюы нәтижесінде оның пайдалылығының артуы соғұрлым төмен болады. Мысалы, шөлдеген адам сергітетін сусын іздейді. Бірінші стакан оған ең үлкен қанағат әкеледі, ол максималды пайда алады. Бірақ әрбір келесі стаканмен сусынның адамға пайдалылығы төмендейді және өте тез нөлге жақындайды. Демек, тауарларды тұтыну немесе тұтынушылық сұраныс азайып бара жатқан тауардың шекті пайдалылығымен шектеледі. жүктеу/скачать 133,64 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|