Күзембаева Мейрамгүл Қайыркенқызы Қарағанды облысы, Шахтинск қаласы Сайын Мұратбеков. «Жусан иісі»

Оқушыларға өзімнің де бала кезімнен қызыға оқыған , маған ой салған әңгімесі, мен үшін өте аянышты екенін айта келіп, оқушылардың өздеріне оқытамын. Балалар қандай әсерде болар екен ?!

Сайын Мұратбеков өзіне ғана тән тақырыпты, жанрлық, стильдік даралығы, ерекше сөз нақышы, ашық үні, өзіндік бояуы бар шығармаларымен танылады.

(М.Серғалиев)

Мұғалімнің кіріспе сөзі: -Балалар, Сайын атамыз биыл тірі болса неше жасқа толар еді? 80 жасқа деп оқушылар шулай жөнелді.Ақылдарыңнан айналайын балалар, Сайын атамыздың қандай шығармасын оқыдыңдар дегенде, оқушы-лардың «Жабайы алма», «Қылау» әңгімелерін де оқығандары мені қуантты.

Жүгіртпе сұрақтар қойылады, оқушылар кезекпен жауап береді.

1.Сайын Мұратбеков қай жылы дүниеге келген?

2.Әңгіме неге «Жусан иісі» деп аталған?

3.Аян үшін жусан иісі нені білдіреді?

4.Аян ертегіні қандай мақсатпен айтады?

5.Әңгіме сендерге қандай әсер қалдырды?

Топтастыру стратегиясы: Аян бейнесін құрастыр.

Аян

Мағынаны тану:

1.Аянның ең жақсы қасиеті қандай?

Аянның ең жақсы қасиеті- ешкіммен төбелеспейтіндігі, сөзге келмейтіндігі.

2.Аянның басқа балалардан ерекшелендіріп тұратын тағы бір қасиеті қандай?

Аянның ұстамдылығы, төзімділігі, қайғы-қасіретті қажыр-қайратпен көтере білетіндігі.

Әңгіме кейіпкерлеріне мінездеме беріңдер.

Әңгіме кейіпкерлері	Адамгершілік қасиеттері	Қандай әсер қалдырды?

Әдеби-теориялық ұғымдар:

Прототип деген не? Прототип (грек: түптөркін, негізгі бейне)- әдеби шығарма кейіпкерінің бейнесін жасауға тірек, негіз болатын өмірде бар адам,яғни, түпкі тұлға.

Прототипке мысал келтіріңдер.

Оқушылардың қиялын ұштап, ойын дамыту мақсатында шығармашылық ізденістерге жетелейтін тапсырма. Аянның ертегілерін аяқтау...

1.Хат жаза білеміз бе? Аян хатты қалай жазатын еді?

2.Жусан қандай өсімдік? Жусанның иісі...

3.Аманат, жақсыдан қалған тұяқ сөздеріне түсінік бер?

Сабақтың тақырыбы хабарланып, мақсаты айқындалады.

Әр халықтың өзінің ана тілі бар. Тіл – жеке адам ойлап тапқан туынды емес, ол барша ұлтқа ортақ, соның төл перзенті. Сол халықтың мәдени әлеуметтік өмірінде өзіндік мәні бар киелі ұғым.

Тіл – атадан балаға мирас болып қалып отыратын баға жетпес мұра. . Демек, әр адам ана тілін көзінің қарашығындай қорғауға, оның орынсыз шұбарлануының қандайына болса, да қарсы тұруы тиіс. Тіл – еліміздің іргетасы. Тіл құдіреті - ерекше. Оның бітпесті бітіретін, жетпесті жеткізетін, үзілгенді жалғайтын мүмкіндігі бар.

   Тіл – қай ұлтта, қай елде болсада қастерлі, құдыретті. Ол әрбір адамға ана сүтімен бірге еніп, қалыптасады.    Ана тілі – ең басты байлығымыз. Ана тілі - ең ұлы, тамаша тіл. Менің ана тілім - қазақ тілі. Қазақ тілі - мемлекеттік тіл. Бұл - ауыр тіл, бірақ әрбір құрметті азаматқа оны білу керек.

   Тіл - ұлттың жаны. Ал ұлттың болашағы - оның ана тілі. Тіл - халықпен бірге өмір сүріп дамиды, әр ұлттың тілі - оның бақыты мен тірегі.

Мәтін бойынша тапсырмалар:

1. 
   тапсырма.
   

2-тапсырма. Берілген сөздің анықтамасын жазыңыз.

Тіл_______________________________________________________________

Жауабы:Тіл – атадан балаға мирас болып қалып отыратын баға жетпес мұра.

Бағалау критерийі: 2-1балл
3-тапсырма. Мәтіннің тақырыбына байланысты бір-екі мақал-мәтелдер жазыңыз.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Жауабы: Оқушы өзі білетін мақалды жазады.

Бағалау критерийі: 3-1балл

Ана тілі

Жауабы: Ана тілі – ең басты байлығымыз.

Қазақ тілі - мемлекеттік тіл.

Бағалау критерийі: 4-2балл

1. 
   Мәтінді мәнерлеп оқыңдар.
   
2. 
   Түйінді ойларды теріп жазыңдар.
   
3. 
   Тіл туралы өз пікірлеріңді жазыңдар.
   

еңбектеген...... айтылар.....

жайнаған....... келер.......

масайраған..... бітер.......

марқайған....... б) алатын.......

қауқиған.... оқитын.....

ербиген.... істейтін......

селтеңдеген...... көретін......

Бағалау критерийі: 4-3 балл

ІІІ Тапсырма.

Мыналар сөз тіркесіне жата ма, жоқ па?

1. 
   Қара бұйра, жетпіс бес, хат жаз;
   
2. 
   Көргім келді, оқып отыр, үйге таман;
   
3. 
   Аузымен орақ орған, мұртынан күлді, желдей есті.
   

Зат есім+ зат есім

Сын есім+зат есім

Сан есім+ зат есім

Есімдік+ зат есім

Есімше+зат есім

Септеулі зат есім+ етістік

Бағалау критерийі:5 балл

Зат есім+ етістік

Үстеу+ етістік

Сын есім+ етістік

Сан есім+ етістік.

Ұлы Абайдың өзі: «Қазақтың өзгелерден сөзі ұзын» немесе «өткірдің жүзі, кестенің бізі өрнегін сендей сала алмас» деп, өз ана тіліне таңырқап, тағзым еткені белгілі.

Тіл ұстарту жұмыстары оқушылардың пәнге деген қызығушылығын, ауыекі сөйлеу дағдыларын, шығармашылық қабілеттерін дамытады. Ең бастысы, сөйлеу тілдерінің көркеюіне, өз ойын еркін жеткізе білулеріне, сауаттылықтарының артуына да түрткі болады.

ҮІ Үйге тапсырма.

Тіл туралы мақал-мәтел, өлең, мәтін жазып келу.