Лекция: 0 Семинар: СӨЖ: 97 Барлық сағат саны: 135 Аралық бақылау (АБ): 60
Шығарманың сауаттылығын бағалағанда, қазақ тілінен диктантқа қойылатын бағалау нормасы басшылыққа алынады. «5» деген баға
жүктеу/скачать 1,07 Mb.
|
Abenova.KazAd
- Бұл бет үшін навигация:
- «3» деген баға
| Шығарманың сауаттылығын бағалағанда, қазақ тілінен диктантқа қойылатын бағалау нормасы басшылыққа алынады. «5» деген баға: түгелдей толық, дұрыс орындалған жұмысқа қойылады; «4» деген баға: тапсырманың кем дегенде ¾ бөлігі дұрыс орындалған жұмысқа қойылады. «3» деген баға: тапсырманың 2/1 бөлігі дұрыс орындалған жұмысқа қойылады. «1» деген баға: түгелдей дұрыс орындалмаған жұмысқа қойылады.
Оқушылардың тілін ұстартуға арналған жазбаша жұмыстардың түрі көп. Жазбаша жұмыстар сауаттылық үшін де, алған білімдерін тексеруде де қолайлы болып келеді. Жазбаша жұмыстар оқушыларды ойлау еңбегін дағдыландырады, қосымша материалдарды пайдалану машықтарын жетілдіреді. Себебі, балалардың жазбаша жұмыстарды орындау кезінде асықпай ойлауға, ойланып жазуға уақыты, мүмкіндігі көп болады, ауызекі сөйлеуде ондай жағдайлар бола бермейді. Мектептегі ең көп тараған, тәжірибеде жиі пайдаланатын жазба жұмыстардың ішінде күрделісі де, ең маңыздысы да шығарма жұмыстары болып табылады. Шығарма жаздырудың ең басты мақсаттары мыналар: Бала біліміне бақылау, білім деңгейін тексеру. Жазбаша көркем тілін дамыту, теориялық білімдерін практикалық жұмыстарда пайдалана білу. Ойлау еңбегіне өз беттерімен іздендіру, өз пікірлерін салыстыру, қорытынды жасай білуге дағдыландыру. Оқушылардың қабілеті, дарынына әсер ету, шығармашылық жұмыстарға баулу. «Шығарма» деген сөздің негізінде «шығару» деген ұғым жатады (яғни, ойдан шығару, ойлап шығару). Көркем туындыны «көркем шығарма» дейміз. Шығарманың күрделігі сол, бұл – оқу процесіндегі бірден-бір жеке-дара орындалатын жұмыстың түрі. Қарастырылатын мәселе, жазатын тақырып біреу болса да, әр оқушы оны өзінше жеткізеді, яғни тілі, пікірі, қорытындысы сол көркем туынды, не кейіпкерді қабылдау дәрежесіне байланысты. Шығарма жазуда басшылыққа ал: Таңдаған тақырыбыңды әбден ойла. Жоспардың тақырыбына байланысты нақты жасалсын. Эпиграф ал. Ол тақырып пен негізгі идеяны ашуға сәйкес алынсын. Пікірлердің, ойдың, жазатын негізгі мәселелердің реті мен жүйесін сақта: а) Тақырыптан ауытқыма; ә) Кіріспең тұжырымды, бірақ шығарманың қалған бөлімдерінің де дұрыс, нақты жазылуына бағыт, бағдар беретіндей болсын; б) Пайымдауың, дәйексөзің, салыстыруың негізгі пікірге байланысты алынсын; в) Қосымша материалдарды, ғылыми еңбектерді пайдаланғанда, авторы, кітаптың аты, беті айқын жазылсын; г) Негізгі бөлімнің толық, әрі дәлелді келуімен қатар, шығарманың ең басты пікірлері осында болатындығын есте сақта; д) Қорытындың негізгі пікіріңнің төңірегінде жазылсын. Қате жібермей жазуға талаптан. Емлелік сөздіктер жаныңда болсын, сауаттылық – шығарма үшін ең маңызды мәселе. Жазу мәдениетіне де ерекше ден қой: таза, ұқыпты жаз әрі әрбір айқын, еркін оқуға жарайтындай болсын, әрі жазуың көркем түссін. 5-6 сыныптарда, әсіресе, шағын шығарма-суреттеме, шығарма-сипаттама, шығарма-кескіндеме, шығарма-мүсіндеме, шығарма-бейнелеме т.б. жаздыруға болады. Бұлар көркемөнер туындылары бойынша жазылатын шығармашылық бағыттағы жұмыстар. Ғалым-әдіскерлер, ізденімпаз мұғалімдер іс-тәжірибесі бойынша шығармаларды мынадай түрлерге бөлуге болады: Публицистикалық шығармалар. Оған очерк, фельетон, мақалалар, пікірлер жаздыру жатады. Мысалы, «Тіл тағдыры – ел тағдыры», «Жариялылық – бақыттың басы». Шығармашылық бағыттағы шығармаларға әңгіме, инсценировка, өлеңдер жаздыру жатады (Әдеби жанрларды басшылыққа алады). Ғылыми зерттеу сипатындағы шығармалар. Оған реферат, ғылыми сипаттағы мақала, аннотация, әдеби шолулар, пікірлер жатады. Мысалы, «Бейімбет әңгімелеріндегі деталь, штрихтың маңызы». Әдеби тақырыптарды қамтыған, білім дәрежесін, тіл байлығын тексеруге арналған шығармалар. Жоғарыда айтып кеткеніміздей, шығарма жаздыру – балаға білім беру ісінің ең күрделі, маңызды жұмыстарының бірі. Шығарманы үйде де, сыныпта да жаздырады. Бағдарламада қанша шығарма жаздыру керек, сағаты беріледі. Тақырыптың ауыр-жеңілі, оқушылардың жас ерекшелігі, сыныбы, дайындығына байланысты шығарма жазудың уақыты белгіленеді. Мысалы, сыныпта 2-3 сағат, үйде бір апта, 10 күнге дейінгі мерзімде. Шығарма жазуда жоспардың жай, күрделі түрі пайдаланылады. Бірақ, бір ескертетін мәселе, егер оқушы шығармасы мазмұны, тілі, стилі, сауаттылығы жағынан талапқа сай жазылса, жоспар бар ма, жоқ па (эпиграф та солай) – оны негізге алмау керек. Мысалы, «Қозы Көрпеш – Баян сұлу» жыры бойынша (9-сынып) «Махаббаттың қос шынары» немесе Қозы, Баян бейнелеріне мынадай жоспар құруға болады (күрделі, әрі шығармашылық бағыттағы жоспар үлгісі): Кіріспе: «Қозы Көрпеш, Баяндай бір молада өлсем-ай» (жырдың негізгі тақырыбы, идеясы). Негізгі бөлім: «Қыпша бел, алма мойын, сұлу Баян» (Баян бейнесі). «Сенен басқа хор қызы болса да, көз салмаспын» (Қозының бейнесі) Қорытынды бөлім: а) Қозы мен Баян бейнесінің маңызы. ә) Көркем-поэтикалық тілі. Күрделі жоспар осындай басты-басты үш бөлімнен тұрады. Үш бөлім де ең негізгі тақырыпты, негізгі мәселені қамтиды. Жай жоспарды да дәйексөзбен, шығармашылық бағытта құруға болады. жүктеу/скачать 1,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|