Лекция: 0 Семинар: СӨЖ: 97 Барлық сағат саны: 135 Аралық бақылау (АБ): 60
жүктеу/скачать 1,07 Mb.
|
Abenova.KazAd
- Бұл бет үшін навигация:
- 26- лекция. Тақырыбы: Жазба жұмыстар арқылы тіл дамыту Жоспары
- Лекция мақсаты
- Лекция мәтіні
| Бақылау сұрақтары:
Оқушыларды тіл мәдениетіне баулу. Ауызша тіл шеберлігіне баулу. Жазбаша тіл дамыту. Тіл дамыту жұмыстары Тіл – қатынас құралы Тіл тарихы – халық тарихы Әдебиетті оқытудың дәстүрлі әдіс-тәсілдері Жазбаша тіл дамытуда реферат қорғау, конференция, семинар, семинар-сабақ, т.б. сабақтардың орны жоспарды тиімді пайдалануға дағдыландыру 26- лекция. Тақырыбы: Жазба жұмыстар арқылы тіл дамыту Жоспары: Мазмұндама – жазба жұмыстарының ең ауқымдысы. Шығарма, оған қойылатын талаптар. Шығарманың негізгі түрлері. Шығарма жұмысын бағалау жолдары. Лекция мақсаты: Мазмұндама – жазба жұмыстарының ең ауқымдысы екендігін көрсету. Шығарма, оған қойылатын талаптар жайлы мәліметтер қарастыру. Шығарманың негізгі түрлеріне тоқталу. Шығарма жұмысын бағалау жолдарымен студенттерге түсіндіру. Лекция мәтіні: Жалпы жазба жұмыстары тіл дамытумен қатар, балаларды ойлай білуге, ізденіске жетелейді. 5-7 сыныптардағы жазба жұмыстарының ең ауқымдысы – мазмұндама. Мазмұндама мынадай бірнеше түрге бөлінеді: а) Мәтінге жуық жазылатын мазмұндама. Мұнда оқиға эпизод, диалог, монолог, баяндау, суреттеу сияқты элементтер сақталынып жазылады. ә) Ең басты оқиғаларды ғана теріп жазатын мазмұндама. б) Бір оқиғаның айналасында ғана жазылатын мазмұндама. в) шығармашылық бағыттағы мазмұндама. Мазмұндаманың түрлері мұғалімнің оқу-тәрбие мақсатына байланысты өзгеріп отырады. Шығармашылық бағыттағы мазмұндамаларды 8-9-сыныптарда да жүргізу тиімді. Әсіресе, шешендік қақтығыстар. Сырым, Қазыбек би, жыраулар мұраларына байланысты мазмұндама оқушыларды шешендікке, көркем сөйлеуге баулиды. Осы тақырыптарға жаздыратын мазмұндама оқушыларды шешендікке, көркем сөйлеуге баулиды. Осы тақырыптарға жаздыратын мазмұндама күрделі болып келеді, себебі, олардан шешендік сөздердің дәнін сақтау, сұлбасын нақты беру талап етіледі. Жоспар жасауға дағдыландыру, әсіресе, 5-7 сыныптарда күрделі де маңызды мәселе. Оған үйретудің тиімді деген әдіс-тәсілдерінен мұғалім де үзбей үйренуі керек. Көркем мәтінді оқу, мазмұнын меңгерту кезінде мұғалім ең басты мәселелерді бөліп алып, оқушы назарын үнемі соған аудартып отыру керек. Оған қысқа, тұжырымды тақырып қойып, тақтаға, не дәптерлеріне қолма-қол жаздырып отырады. 2. Негізгі, маңызды мәселелер баяндалатын абзацтарға көңіл бөліп, оған ат қойғызады. 3. Эпизодтарға бөлгізеді. Композициялық құрылысын анықтатады (байланыс, шарықтау шегі деген сияқты). 4. Оқиғаларды рет-ретімен жүйелеп, сол бойынша сұрақтар қойып, мазмұндатады. 5. Шығарманы оқу, талдау алдында оның ең негізгі түйінді дәні жазылған («Нені білу керек?» деген атпен жазуға болады) көмекші-нұсқауды кесте-плакатқа іліп қою тиімді. Себебі, жоспар жасауда оқушы оны басшылыққа алады. Шығарма жазба жұмыстарының ең күрделісі. Шығармаға дайындық тіл дамыту жұмыстарында жүргізіледі. 5 сыныптан бастап шығарма жаздыруға дағдыландырады. Жазу дағдыларын қалыптастыру біртінділік әдісі бойынша дамып, күрделеніп отырады. 5-7 сыныптарда жай, 8-9 сыныптарда күрделі, 10-11 сыныптарда сыр, ой-толғау проблемалы шығармаларды жаздырады. Шығармаға қойылатын негізгі талаптар: Өмірден көргенін көкірекке түйе біліп, қорытынды жасау; көркем туындыдан алған өнегесін өмірмен, өз ой-пікірімен ұштастыра білу; тақырыптың идеясын ашу, дәйектемелерді (қанатты сөздер, мақал-мәтелдер) орынды үйлестіру; шәкірттердің жазба жұмыстарына психологиялық әзірлігі. Шығарма мазмұнына қарай: әдеби тақырыпқа байланысты; шығармашылық әңгіме; пейзаждық ой-толғау; инсценировка; поэзия негізінде; прозалық жанрға жазылатын шығармалар болып бөлінеді. Шығарманың түріне байланысты ақындардың шумақтарын; эпиграфтарды орынды пайдалану; жоспарын жасай білу; сол жоспарға сай баяндау, хабарлау, суреттеу, мінездеу әдістерін үйрену; халықтық педагогикалық тәрбие мәнін ашу; шығарманың кіріспесі мен негізгі, қорытынды бөлімдерінің арасындағы байланысты қиюластыру; тақырыпқа, идеяға өз көзқарасын, пайымын ашық үйлесімді жазу. Шығарма тақырыбы өтілген материалдарды қорытындылап, талдап бере алатындай дәрежеде алынады. Шығарманың мәтіні, тақырыптың тарихы, теориясы, даналық көзқарасы – тақырыпты ашуда, оны талдауда оқушының саналы түсінуіне жол ашады. Шығарманың жоспары тақырыптан нені жазу керек екеніне жол көрсетеді. К. Медеубаеваның «шығарма тақырыптарына жоспар құру үлгісі» мақаласында: Даналық мәйегі (мақал-мәтелдер). Кіріспе бөлімі. Мақал-мәтелдер – халықтық мұра, ұлттық өнеге мектебі. Негізгі бөлімі: а) Туған жердей жер болмас, Туған елдей ел болмас. ә) Мақал-мәтелдегі еңбек туралы өзекті ой. б) Ерлікті дәріптеу, батырлықты марапаттау жайлы халық даналығы. в) Өнер, оқу-білімнің халық педагогикасындағы көрінісі. Қорытынды бөлімі. Мақал-мәтелдердің сөйлеу мәдениетіндегі маңызы. Мақал – сөздің мәйегі, ойдың дәйегі, халық даналығы. Жамбыл Жабаев шығармаларындағы патриотизм Кіріспе бөлімі. ... Менің пірім – Сүйінбай, Сөз сөйлемен сиынбай... Негізгі бөлімі: а) Жамбыл қазақ жырының алып бәйтерегі. ә) Жамбыл Жабаевтың тарихи дастандарындағы патриотизм. б) Ұлт-азаттық тақырыбы жырларындағы азаматтық сарын. в) Отанды сүю, Жамбыл өлеңдеріндегі негізгі идея. Қорытынды бөлімі. Өлең сөздің Жамбылы. М. Әуезов. (149) Мазмұндама мәтіні оқытудың білімдік, тәрбиелік міндеттеріне сай, мазмұны мен тілі оқушыларға түсінікті болуы тиіс. Мазмұндамаға әдебиет бағдарламасында көрсетілген көркем шығармалардан да, бағдарламадан тыс текстер де алынады. Мазмұндама мәтінін мына көлемде алады: 5 с. – 150-200 с., 6 с. – 200-250 с., 7 с. – 250-350 с., 8 с. – 350-450 сөзден аспауы тиіс. Мазмұндаманы бағалау нормативі: «5» деген баға: а) мәтіні толық, желісі сақталып баяндалған, мазмұны дұрыс ұғынылған, нақты материалды баяндауында қате жоқ; «4» деген баға: а) мазмұны дұрыс ашылған, оқиғаның желісі сақталған; ә) тілі жатық, сөйлем құруы мен сөз қолданысында бір-екі олақтығы бар; «3» деген баға: а) мазмұны негізінде дұрыс берілген, оқиғаны баяндауында 1-2 дәлелсіздік бар; емле қатесі бестен, тыныс белгісі қатесі алтыдан аспаған, үш емле қатесі, сегіз тыныс белгісі қатесі бар. «2» деген баға: а) мазмұны жеткілікті толық берілмеген, мәтіннен ауытқыған, нақты материалды баяндау желісінде кемшіліктері бар; б) емле мен тыныс белгі қателері он төртке жетеді. «1» деген баға: мазмұнын баяндап бере алмаған, сөздерді талдап қолдануы мен сөйлемдерді құрастырып жазуында алтыдан артық қатесі бар, орфографиялық, пунктуациялық қатесі 14-тен асқанда қойылады. Шығарма жұмыстарының көлемі шамамен төмендегідей болады: 4-с. 1-1,5; 5-с. 1,5-5; 6-с. 2-2,5; 7-с. 2,5-3; 8-с. 4-5; 9-с; 4-5; 10-с. 5-7 дәптер беті (2 сағат ішінде). Қандай шығарма болмасын 4-7 с. бір апта ішінде, 8-10 с. 10 күн ішінде тексеріледі. Шығармаға екі баға қойылады: мазмұны мен тіліне, сауаттылығына. жүктеу/скачать 1,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|