- TOЗ - шаруа иелігіндегі өндіріс құралдары мен құралдары әлеуметтенбеген, тек ортақ. ТОЗ мүшелерінің жер учаскелері, шабындықтары, жайылымдары бір массивке біріктірілген. Өңдеу бірлесіп жүзеге асырылады. Серіктестіктің жалпы кірісінің белгілі бір бөлігі бөлінбейтін қорға аударылады.
- Далалық жұмыстарды жүргізу кезінде ТОЗ мүшесі жабдықтарымен, ауылшаруашылық техникаларымен, малдарымен, көліктерімен бөлісуді қамтамасыз етуге міндетті.
- Қаржы жылының соңында кірістерді бөлу кезінде өндіріс құралдарының иесі оларды пайдалану үшін табыстың белгілі бір үлесін алады. Басқаша айтқанда, ТОЗ-да табысты бөлу тек жұмыс күшімен ғана емес, сонымен бірге акциялар бойынша да қамтамасыз етілген өндіріс құралдарының құнына байланысты жүзеге асырылады. TOЗ-да негізгі құралдарға жеке меншік құқығы сақталды.
АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ АРТЕЛІ (КОЛХОЗ) - Ауылшаруашылық артелі (кейінірек колхоз) - (өндірістік кооператив), онда жер пайдалану, еңбек және негізгі өндіріс құралдары әлеуметтендірілді - мал, машина, құрал-жабдық, мал, ферма ғимараттары және т.б.
- Шаруалардың жеке меншігі тұрғын үй ғимараты және қосалқы шаруашылық (малды қоса алғанда) болып қала берді, оның мөлшері артельдің жарғысымен шектелді.
- Табыстар жұмысшылардың саны мен сапасы бойынша бөлінді (жұмыс күндері бойынша).
АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ КОММУНАСЫ - Ауылшаруашылық коммунасы (унитарлық кәсіпорын) өндірістің барлық құралдарын (ғимараттар, шағын жабдықтар, мал шаруашылығы) және жер пайдалануды біріктірді.
- Коммуна мүшелерінің тұтынуы мен тұтынушылық қызметтері толығымен қоғамдық экономикаға негізделді.
- Коммуна мүшелерінің жеке қосалқы учаскелері болмады. Коммуналар негізінен бұрынғы меншік иелері мен монастырь жерлерінде ұйымдастырылды.
КОЛХОЗ ҚҰРЫЛЫСЫ - 1929 жылдың екінші жартысынан бастап республикада колхоз құрылысы қозғалысы қарқынды дами бастады. Алғашқы МТС-тар құрылды.
- Ресейдің орталық аймақтарынан ұжымдастыруды жедел ұйымдастыру үшін жиырма бес мыңыншылар Қазақстанға жіберілді.
- Ұжымдастырумен қатар көшпелі және жартылай көшпелі шаруашылықтарды жаппай отырықшыландыру қатар жүрді. Сонымен бірге колхоз пункттерінде мыңдаған малдар шоғырланды, киіз үйлерден көшелер жасалды. Қазақтар өз қыстауларынан көшіріліп, үлкен құрбандыққа ұшырады.
- 1930 жылдың 1 сәуіріне дейін шаруашылықтардың 50% -ы ұжымдастырылды.
Достарыңызбен бөлісу: |
