1. Көңіл-күй одағайы – адамның түрлі көңіл-күйін білдіреді.
2. Жекіру,бұйыру одағайы – жекіру, тыйым салу мәнін білдіреді.
3. Шақыру одағайы – мал, ит-құсты шақыру не қууға байланысты айтылады.
3. Одағайдың синтаксистік қызметі
Одағайлар екі түрлі жағдайда ғана сөйлем мүшесі бола алады.
1.Одағайлар кейбір көмекші етістіктермен тіркесіп күрделі мүшенің құрамына кіреді. Мұндай көмекші етістік одағайды басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түсіретін дәнекер болып қызмет атқарады. Мысалы: Әттеген-ай – деді ол таңдайын қағып, дегндегі одағай де етістігінің дәнекерленуімен қайтті?, не деді? Деген сұрауларға жауап болып, сөйлемнің мүшесі бола алады.
2.Одағай сөздер субстантивтеніп, түрлі қосымшалар қабылдап, сөйлемнің қалыпты мүшесі болады. Мысалы: Аллаңнан ойбайым тыныш. Кешке әрі тоңып, әрі шаршап аһлап, уһлеп отырған, кемпір өзін өлтіріп кете жаздаған кім екенін есіне алды.
Достарыңызбен бөлісу: |
