Лекция-14. Саяси шиеленістер мен дағдарыстар
Шиеленісті шешудің жолдары мен әдістері
жүктеу/скачать 25,4 Kb.
|
№14 лекция
- Бұл бет үшін навигация:
- Шиеленiстi шешудiң әр түрлi әдiстерi қалыптасқан, мәселен
| Шиеленісті шешудің жолдары мен әдістері. Қазiргi кезде шиеленiстi шешудiң екi жолы қалыптасқан:
1 Шиеленiстi мәмiлеге келу арқылы бейбiт жолмен шешу. Мәмiле деп дау-жанжалға қатысушы жақтардың өзара кешiрiмдiлiк бiлдiрiп, ымыраға келуiн айтады. Онда екi жақ бiр-бiрiн ұғынысып, өзара кешiрiмдiлiк жасап, ортақ келiсiмге келуге тырысады. 2 Зорлық негiзiнде бiтiстiру, келiстiру. Мұндай жағдай бiр жақтың күшi айтарлықтай басым болғанда, екiншi жақ жеңiлгенде немесе оны толық жойып жiбергенде туады. Екi жақты татуластырудың кең тараған түрi – келiссөздер. Ол арқылы қарсы жақтың пiкiрi, дәлелдерi белгiлi болады, күштiң арақатынасы айқындалады, келiсiм шарттары анықталынады. Дағдарыс жағдайынан шығу үшiн оның мәнiн, ерекшелiктерiн, әлеуметтiк негiзiн және т.б. зерттеп бiлген жөн. Қоғамда саяси жанжалдар болуы көбiнесе оппозицияның бар-жоғына да байланысты. Бұрынғы Кеңес дәуiрiнде көппартиялық оппозиция ерсi сияқты көрiнетiн. Ал демократиялық елдерде олар қажеттi шарт. Олар болмаса билiк ұйымдарына сенiмсiздiк туады, олар бюрократияланады. Оппозицияда әр топтың талап-тiлектерi, көзқарастары ескерiледi. Сондықтан философ Дж. Милль демократиядан оппозицияны алып тастаса диктатура қалады деп тегiн айтпаған. Шиеленiс болған соң, одан қайткен күнде де шығу керек. Ол адамзаттық келiсiм негiзiнде шешiлуi тиiс. Оның екi жолы бар: 1 араздық, жаулық қаупiн бұзып, сенiм жағдайын туғызу; 2 барлық деңгейде адамдардың қарым-қатынасын бiр қалыпты жағдайға түсiру. Зорлықтан аулақ болу. Шиеленiстi шешудiң әр түрлi әдiстерi қалыптасқан, мәселен: Бiрiншiден, шиеленiстен қашу әдiсi. Мысалы, белгiлi бiр саяси қайраткердiң саяси аренадан өз еркiмен кетуi, елден эмиграция, «қарсыласымен» кездесуден қашу т.б. Бұл әдiс шиеленiстi толық шеше алмайды, оның негiзгi қарама-қайшылығын сақтап қалады. Екiншiден, бұл оны жоққа шығару немесе орнын ауыстыру әдiсi. Бұл тәсiл шиеленiстi бiр саладан екiншiсiне ауыстыруға мүмкiндiк бередi. Үшiншiден, конфронтация әдiсi. Бұл әдiс шиеленiстi саяси тәртiбiмен қосып жойылуына алып келедi (1917 ж. революция мен 1991 ж. КССР-дегi қайта құрулар). Төртiншiден, шиеленiстi тоқтата тұру әдiсi, шиеленiсушi жақтар назарын басқа жаққа ауыстыру, көбiнесе күш жинау үшiн, уақыт ұту үшiн қолданылады. Бесiншiден, шиеленiстi реттеу әдiсi, қақтығысушы жақтардың бағыттары мен мүдделерiнiң жақындастырылуы. Бұл татуластырушылық шара болып табылады. Мұнда шиеленiстi шешуге келiсiмдiк комиссия, шиеленiс жөнiндегi менеджерлер, жеке саяси қайраткерлер, мемлекеттер болуы керек. Бұл шиеленiстi шешу тәсiл Гаага конвенциясында (1907ж.) тiркелген. Алтыншы, арбитраж немесе үшiншi бiреудiң қатысуымен шиеленiстi шешу әдiсi. Шиеленiсушi екi жақтың өз тартыстарын шешудi үшiншi бiр жаққа беруi. жүктеу/скачать 25,4 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|