Лекцияның мәтіні: Кәсіпкерлік қызметтің орны ең алдымен –кәсіпорын. Экономикалық категория ретінде ол өндіргіш күштер мен өндірістік қатынастырды ұйымдастырудың негізгі буыны.
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі және қолданылып жүрген заңдар мен заңдылықтарға сәйкес кәсіпорындардың мынадай ұйымдық- құықтық нысандары бар:
Мемлекеттік кәсіпорындар ;
Серіктестіктер;
Акционерлік қоғам.
Кєсіпкерлік ќызметке ќатысушылар мен олардыњ єріптестерініњ бірігуін серіктестік деп аталады.Серіктестік шаруашылыќтарѓа єріптестердіњ ќатысуы жазбаша келісімдер мен шарттар т‰рінде бекітіледі.Серіктестерді олардыњ ќ±рылтайшылары ќ±райды.
Серіктестік шаруашылыќтарын м‰шелері:
басќару ісіне ќатысуѓа;
серіктестік ќызметі жµнінде маѓл±маттар алуѓа;
оныњ ќ±жаттары мен танысуѓа;
несие берушілер мен есеп-айрысќаннан кейін ќалѓан пайданы бµлісуге ;
тиісті м‰лік ќ±ныныњ аќшалай баламасын алуѓа ќ±ќыѓы бар.
ќ±рылтайшылар атынан талап етілген ќ±жаттарды дайындап беруге;
алдын-ала белгіленген жарналар мен салымдарды толыќ жєне µз уаќында тµлеулеріне ;
коммерциялыќ ќ±пияларды саќтауѓа;
ќ±пия аќпараттарды жария етпеуге міндетті.
Аралас серіктестікте бір немесе ќатысушылар неие берушілер алдында б‰кіл м‰ліктерімен жауап береді.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік алдын-ала белгіленген пайшылар ‰лестерініњ негізінде ќ±рылѓан бірлестік .Оныњ м‰шелерініњ ќоѓамныњ міндеттемелерін орындауда жауапкершіліктері жоќ,олар тек µз ‰лестерініњ мµлшерінде ѓана тєуеклдік жасай алады.
Толыќ серіктестікте µз м‰шелерініњ ‰лестік меншігі негізінде ќ±рылѓан,алайда серіктестіктіњ барлыќ м‰шелері іс-єрекеттердіњ нєтижелеріне µзініњ жеке м‰лкімен толыќ жауап береді
Азаматтық кодекстің 9-бабынын 1-тармағынана мемлекеттік басқару органының немесе жергілікті өкілді атқарушы органның заңдарға сәйкес келмейтін құжатын жарамсыз немесе орындауға жатпайды деп тану туралы азаматтық кұқықтарды қорғаудың жаңа тәсілі енгізілген. Азаматтық кодекс қабылданғанға дейін көптеген құқық қолданушы органдар занға сүйеніп жасаған құжаттардың сол заңға сәйкес келмегенімен іс жүзінде оның колданылып келгеніне әрі мүндай заңсыз кұжаттарды ешкімнің де теріске шығармағанына талай мәрте кез жеткізген болатьн, ал осындай келеңсіздік көп қиындық келтірді;
в) азаматтық-құқықтық жауапкершілік өзіндік сипатымен, атап айтқанда, мүліктік және өтем түрінде айқындалады; сондай-ақ оған келтірілген залалды толықтай өтеу талабы да жатады; заң кұжаттарында өзгеше көзделмеген жағдайда, бұл заң бұзушының кінәсінің қандай екендігіне де байланысты болады.
Осы айтылғандарға сүйене отырып, мынадай тұжырым жасауға болады: азаматтық құқық-құқықтың бір саласы, ол тауар-ақша қатынастары және қатысушылардың теңдігіне негізделген өзге де мұліктік қатынастар, сондай-ақ мүліктік қатынастарға байланысты (немесе байланысы жоқ) мүліктік емес жеке қатынастарын реттейтін нормалардың жиьштығы болып табылады.