Гетеротізбекті полимерлер. Бұл полимерлердің негізгі тізбектері әр түрлі элементті атомдардан құралады.
Полиацеталдар
~CH2-О-CH2-О-CH2-О-CH2-О~
Полиформальдегид
Полиэфирлер
~ОCH2-CH2-О-С - -C-O - CH2-CH2-О-C- -C~
Молекулалардың құрылымы түсінігі химиялық, кеңістіктік және электрондық құрылымдарды енгізеді.Химиялық құрылым – молекуладағы атомдардың химиялық байланыстарының жалғасымдығы (А.М. Бутлеров).Кеңістіктік құрылым – кеңістікте молекулала атомдарының белгілі бір орналасуы (молекуланың геометриясы). Электрондық құрылым – молекула атомдарында электрондық тығыздықтың, зарядтардың, қосарланбаған электрондардың орналасуы. Полимер макромолекуласының алдымен химиялық және кеңістіктік құрылымына назар аударады.
Макромолекулалардың химиялық құрылымы
Макромолекулалардың химиялық құрылымы – бұл тізбекте құрылымдық буындардың қосылу реті. Симетриялық емес құрылысты буын құрылымы, мысалы
өзара екі әдіспен байланысуы мүмкін:
Осы әдістердің бірімен макромолекулалары құрылған полимерлер ретті деп аталады. Ретсіз құрылымды полимерлер буындардың байланысуының екі әдістерінің қосылуы болып табылады.
Макромолекулалардың кеңістіктік құрылымы
Макромолекуланың кеңістіктік құрылымы - бұл макромолекуланың негізгі тізбегімен байланысқан атомдар мен атом топтарының кеңістікте белгілі бір орналасуы Винилды мономерлермен CH2=CH–R түзілген макромолекуланың кеңістіктік құрылымы (винилды мономерлерге винил тобын –CH=CH2 құрайтын қосылыстар жатады).
Егер созылған тізбек түрінде макромолекуланы (–CH2–CHR–)n елестетсек, онда тетраэдрлік құрылымға (sp3-гибридизация) ие барлық көміртек атомдары 109o28' бұрышымен С–С-байланыстарының зигзаг тәріздес қаңқасы түрінде бір жазықтықта орналасады.
Топтар (немесе орынбасушылар) R осы жазықтыққа қатысты кеңістікте әр түрлі орналасуы мүмкін. Мұны "басы-соңына" типі бойынша байланысқан 4 буын енетін тізбектің кесінділерінің мысалында қарастырамыз.
1. Негізгі тізбектің жазықтығынан R орынбасушылары бір жақта орналасқан:
2. Негізгі тізбектен R орынбасушылары әр түрлі жақта орналасқан:
Егер (–CH2–CHR–)n негізгі тізбектің макромолекулаларында R орынбасушылары ретті орналасса, полимер стереоретті деп аталады:
немесе олардың барлығы тізбек жазықтығынан бір жақта орналасады (мұндай полимерлер изотактикалық деп аталады)
немесе бұл жазықтықтан біріне және басқасына қатаң кезекпен (синдиотактикалық полимерлер)
["синдио" мағынасы "үсті-асты"]
Стереоретті полимерлер кристалдануға қабілетті, олар үлкен беріктікке және жылутұрақтылыққа ие.
Егер бүйірлік орынбасушылар макромолекулаларда негізгі тізбек жазықтығына қатысты ретсіз орналасса, онда мұндай полимер стереоретсіз немесе атактикалық болып табылады.
Атактикалық полимерлер кристалдануға қабілетсіз және дәл сондай химиялық құрамды стереоретті полимерлерден көптеген эксплуатациялық қасиеттері бойынша қалып қояды.
Достарыңызбен бөлісу: |