Лекция мақсаты: Басқару ғылымының теориялық және әдістемелік негіздері, басқарудың шетелдік тәжірибесін зерттеу қажеттілігі
Жапонияда кадрларды басқару қызметінің негізгі бағыттары
жүктеу/скачать 3,98 Mb.
|
менеджмент
| Жапонияда кадрларды басқару қызметінің негізгі бағыттары:
кадрлар әлеуетін дамыту кадрлар әлеуетін толық пайдалану топтық қызметті дамыту толық жұмысбастылыққа кепілдік беру еңбек қатынастарын тұрақтандыру еңбек мотивациясын өсіру еңбек жағдайын жақсарту Бұл елде адам ресурстарын басқару бойынша жұмысты Еңбек министрі жанындағы адам ресуртарын дамыту Әкімшілігі үйлестіреді. Олардың қызметінің негізгі бағыттары: кәсіби дағдысын көтеру, кәсіби қабілетін бағалау, халақаралық ынтымақтастық. Еліміздің тігін өнеркәсібінде кадр бойынша менеджерлер қызметі жоқ, тек ісөндірісімен айналысатын кадр бойынша инспекторлары іске қосылған. Олар персоналмен жұмыстың негізгі бағыттарын анықтап алмаған, қызметкерлермен жеке жұмыстар жүргізілмейді, олардың қабілеті анықталмайды, жұмысшы әлеуеті дамымайды,персонал өмірі мен қызметіне қажетті көңіл бөлінбейді. АҚШ-ң еңбек сферасындағы маңызды элементі фирмадағы еңбек қатынасы мен кадр жұмысы. Ол жұмысшыны жалдаудан бастап бүкіл персоналды басқару, соның ішінде мотив, еңбек ақы төлеу формасын, кәсіби дайындық пен қайтару процесін қамтиды. Мұнда кадр қызметінің функциясы құқығы және қаржылық функцияларды алға жіберген орталықтанған функцияның бірі болып табылады. Фирмаға жұмысшыларды жалдау әдістері 2 фактормен анықталады: ішкі факторлар,оның ішінде фирмалардың стратегиялық дамуы мен қызметінің нәтижесі, ішкі еңбек нарығының жағдайы,кадрды дайындау мүмкіндіктері ұлттық еңбек күші нарығының жағдайы Жұмысқа жалдау жалдау негізгі әдістер көмегімен жүзеге асырылады: университет,институт,колледждерден персонал жалдау үміткерлерджі мұқият іріктеу персоналды БАҚ-на хабарландырулары арқылы жалдау жалдау агенттіктері арқылы Іріктеу тәртібі компанияның мәліметтер банкінде бос қызмет орындарына үміткерлер ақпараттар талдаудан, сұхбат процесінен және тест жүргізуден тұрады. Мұндай процедураларды көптеген ірі компанияларда арнайы кадрды бағалау, жалданатын жұмысшыларды таңдауды жүзеге асыратын, сонымен қатар ішкі қызмет бойынша өсуде үміткерлерді таңдау мен аттестациялау орталықтары қызмет көрсетеді. Жапонияда бос қызмет орнына байқау жарияланатын болса, фирманың әрбір қызметкері, қызмет атқаратын өз лауазымына қарамастан байқауға қатысуға өтініш бере алады. Үміткердің басшылары өз қызметкерінің жұмыс орнын ауыстырмақ болғаны жария етпес үшін тестілеу әдетте кешкі уақытта немесе демалыс күндері жүргізіледі. Егер үміткер бос қызмет орнына қабылданса,ол өз жұмысын ауыстырады, керісінше болған жағдайда оның әрі қарайғы жұмысына ешқандай әсер етпейді. Жапон компанияларының ерекшелігі мектеп түлектерін тұрақты жұмысқа таңдау,ал олардың кейбірі сол компанияда егде жасқа келгенге дейін қызмет атқаруда. Кадрларды таңдау компаниясының жалпы мүддесін қанағаттандыруға бағытталған. Мектеп түлектеріне жыл сайын жинақтайды және еңбек күшінің жас құрылымын сақтай отырып,оларды сәйкес біліктілік деңгейіне жеткізеді. Кәсіпорынның кейінгі қызметі бос қызмет орнына үміткерді дұрыс таңдау нәтижесіне байланысты. Егер менеджерлер бұл міндетті игерген соң, олардың бұл жұмысы оң нәтижеге ие болуы мүмкін немесе керісінше жағдайда негативті салдарға әкелуі мүмкін.Алайда көптеген отандық кәсіпорындарда үміткерлерді жұмысқа қабылдау кезінде шетелде қолданылатын қағидаларды ұстана бермейді. Бос қызмет орнына таңдау жариялау жарнама беру, жеке байланыстарды пайдалану арқылы жүзеге асырылады. Тігін кәсіпорындарында үміткерлер саны көп емес, әсіресе тігінші және техникалық қағидаларға, оның себебі еңбек ақы және еңбек жағдайының төмен болуымен түсіндіріледі. Бұл салада басшылықтың барлық талаптарына жауап беретін кандидаттар өте қиын. ЖОО түлектері өндіріске жұмыс істеуге бармайды, технологтар мен мастерлер жеткілікті,осыған байланысты олар басқа мамндық алады немесе мүмкіндігі болса өз ісін ашып жатады. Жапонияның тігін өнеркәсібінде кадрларды оқыту мен дамыту фирманың жетістікке жетуінің шешуші факторының бірі. Кадрлардың жоғары кәсіптік деңгейі басқару әдістерінің заманауи техникасы мен технологиясын дұрыс қолдануға мүмкіндік береді. АҚШ пен Жапония кәсіпорындарында кәсіби өсіру және қайта даярлауға үлкен мағына беріледі. Шамамен барлық кәсіпорындарда қайтадаярлаудың өз жүйелері бар. Жұмысқа қабылданған кадр жыл сайын қайта даярлаудан өтуге міндетті, ал оқыту процесі үздіксіз жүріп отырады. Американ фирмаларында кадрлардың біліктілігін көтеру ірі масштабта жүзеге асырылады, өйткені бұл еңбек өнімділігінің өсуіне және фирманың бәсекеқабілеттілігіне әсерін тигізетін тиімді капитал салымы болып саналады. Адам факторын дамыту ағымдық және капиталдық шығындарды қажет етеді. Ағымдық - тамақты, баспана, киім-кешек,денсаулықты жақсарту шығындары, бұл шығындар қысқа уақытты қайтарымдар береді. Капиталды шығындарға персонал қызметінің сапасын жақсарту жатады. Олар ұзақ уақыттық қайтарым мен корпарацияның тиімділігіне әсер етеді. Персоналды оқыту мен кәсіби дайындау қазіргі өндірістік процесс құрамына кірді. АҚШ-та біліктілікті өсірудің ішкіфирмалық курстары жүргізіледі, сонымен қатар сыртқы ұйымдарда белгілі бір басқару облыстарын маманданған,оқу орындары, ассоциациялар оқытубағдарламалары қолданылады. Фирма өкілдерімен бірге ЖОО-ры персоналды қайтадаярлаудың арнайы оқыту бағдарламасы жасалады. Фирмалар мен оқу орталықтары арасында белгілі бір байланысты болады. Олардың тығыз байланыстың арқасында компания мақсаттарының орындалуы жүзеге асырылады. Біліктілігін өсіру курстары ұзақ емес және 1-2 аптаға және одан ұзағырақ мерзімге есептелген(6апта). Корпарация үшін персоналды оқыту мен қайтадаярлау маңызды табыс алып келеді. Жаңа техника, құрал-жабдықтар шығаратын компаниялар ғылыми оқыту орталықтарының қызметін жиі қолданады. Компания жетекшілерін, орта, төменгі звено басшыларын, өндірістік және техникалық персоналды да оқытады. Жапонияда персоналды оқытуға бір жұмысшыға есептегенде американдықтарға қарағанда 3-4 есе көп жұмсайды. Мұнда үздіксіз оқыту еңбек процесінің бір бөлігі болып табылады, әрбір жұмысшы аптаның 8 сағатын оқу процесіне шығындайды. Оқытудың мақсаты персонал бір ғана мамандық бойынша емес бірнешеуі бойынша таңдау мен дайындау, біліктілігін бүкіл еңбек қызметі ұзақтығында персоналды қайта дайындау мен оқыту белгілі мөлшердегі шығындарды қажет ететін заманауи білім мен қабілетті игеруді талап ететін жаңа технологиялар мен техникалар пайда болуда. Жапонияда жаңа жұмысшы алғанша,персоналды қайта даярлаудан өткізген тиімдірек болады деп есептейді. Бұл орталықтар персоналдың білікті қызметкер болу үшін білім мен дағды алу,мектеп түлектеріне ұзақ мерзімдік кәсіби оқыту курстарын ұсынады. Корпарация қызметкерлері үшін қысқа мерзімді курстар да қызмет етеді. Қызметкердің еңбек өмірінің дамуы үшін үздіксіз оқыту мен дайындық өте маңызды.Жапонияда адам ресуртарын ұзақ мерзімді дамытуға дотациялар бөлініп отырады,бұл жеке секторда жүйелі түрде оқыту мен дайындықты жүргізуге жәрдем беруге негізделген.Өндірістік қызметтің қайта құрылуына байланысты кәсіби оқытуға кіріскелі жатқан кіші және орта кәсіпорындарға үкімет дотация бөледі. Сонымен қатар дотация егде жаста жұмысының болуы үшін өзін-өзі оқытумен айналысатын егде жастағы жұмысшыларға да бөлініп отырады. Бұл елде кәсіби дағдылар өте жоғары бағалаанады. Шеберліктің шыңына жеткен еңбегі үшін Еңбек министрімен, сонымен қатар компания жетекшілерінің арнайы сыйлықтар беріледі. Қазіргі күндегі кадрлар дамуы тәрбиелеудің күрделі процесі, оның соңғы мақсаты ұйымды жоғары білікті,оңай оқытылатын, шығармашылық, нарықтық жағдай өзгерісіне бейімделе алатын қызметкерлермен, ұйым алдында бүгін және болашақта тұрған міндеттерді шешуге қабілетті, персоналмен қамтамасыз ету. Алайда республиканың тігін өнеркәсібі саласында персоналдың дамуына ешқандай қажетті көңіл бөлінбеуде. Кәсіпорын мен оқыту орталықтары арасындағы бұрынғы қарым-қатынастар тоқтатылған, қызметкерлердің біліктілігін көтеру мен қайтадаярлау курстарын жүргізетін ішкі өндірістік және сыртқы ұйымдар да жоқ. Кәсіпорын басшылары кадрларды дайындау мен қайта даярлау кәсіпорынның жетістікке жетуіне әсер ететінін түсінгенімен, жүйелі, үздіксіз кадрларды оқыту елімізде де шетелдерде де қаржылық жағдайы мүмкіндік бермей отыр. Тәжірибе алмасу, кадрларды оқыту мен қайтадаярлау негізінде өндірістік кәсіпорындар мен ЖОО-ры арасында ешқандай байланыс жоқ. Кәсіпорын қызметкерлері мен ғылыми қызметкерлер мүддесінде 2 жақтың өкілдеріне қарым-қатынасты қайта қалпына келтіру қажет. Шетелде техника мен технологияның тез даму қарқыны бой алуда, алайда елімізде бұл техника мен технологияны игеру білімінің және қажетті ақшалай қаражаттың жетіспеушілігі себебімен қолдана алмауда. Алматыда итальяндықтар «Гадет»оқыту курсын ашты, Алматы Техникалық Институты жанынан «Дизайн одежды» курсы жүргізілді,бірақ күтілген нәтижеге қол жеткізе алмады. Оқыту ақысының жоғары болуы көптеген қалаушыларға курсты өте алмауға себеп болды, осындай себеппен кәсіпорын басшылары да өз мамандарын оқуға жібере алмады. Оқыту орталықтарының жұмысы 2 жылға да жетпестен, бастаған ісін тоқтатуға тура келді. Қазіргі уақыт жағдайында кәсіпорын клиенттер сұранысын қанағаттандыратын, біліктілігін өсіретін курстар құру қажет. Оқыту бағдарламасы кәсіпорын өкілдерімен келісілген, оқыту ақысы тыңдармандарды қанағаттандыруы қажет, тек осындай жағдайда ғана кәсіпорын басшылары тарапынан өз кадрларын оқыту мен қайта даярлауға сұраныстар түсе бастайды. Орталықтар техникалық бағдарламалары бойынша, маркетинг, менеджмент, бизнес саласындағы бағдарламалар бойынша оқытылуы қажет. Кәсіпорынның өндіріс тиімділігі мен шығаратын өнім сапасын арттыру үшін кәсіпорын ішкі өндірістік оқыту курстарын ұйымдастыруы қажет. Курстарды жоғары білікті кадрлар жүргізуі керек, олар жас қызметкерлерді дағдыларға оқыту, тәжірибе алмасу жүргізуі қажет. Оқыту үздіксіз, мүмкіндігінше ЖОО-ң, оқу-дайындық орталықтарының оқытушыларын шақырып отыру қажет. Кадрларды басқарудың американдық немесе Жапондық басқару тәжірибесінің қайсысы дұрыс деп жоруға болмайды. Кадрмен жұмыс істеудің шетелдік тәжірибесінен еліміздің экономикалық даму жағдайына сәйкес келетін персоналмен жұмысқа оптималды бағытталған қағидаларын таңдап алу қажет. жүктеу/скачать 3,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|