Лекциялар курсы ГулжиИан Нурышева философия (лекциялар курсы ) У1ш press алматы

B g rn S
1 : ! Й!$Л 1 [Й ] 
^
Г.  Н¥РЫШЕВА
' •  ТТ-Т - "J fi 
1
 
г?;  : •,
> ИЛОСОФИ 
Я
■^“Т
<1 'Г?*Ш
д
:*!
й
лекциялАР 
курсы

ГулжиИан  Нурышева
ФИЛОСОФИЯ
(лекциялар курсы )
У1Ш
PRESS
Алматы
2006

ББК 87я7 
Н  87
“Казахстан-Британ техникалык, 
yHueepcumemi 
” АК, 
Оку-ад1стемел1к Кецесшщ шештшен  баспага усынылгап
I l i K i p   ж а з г а н д а р :
КР  Рылым академиясыньщ  академип, 
философия  гыпымдарыньщ докторы  F   Ес ш
Философия гылымыньщ кандидаты  Елеуцулова Г.К.
Н  87 
Нурышева  Г.Ж.  Ф илософия  : Ок,у  хуралы. -   Алматы: «Зият 
Пресс»,  2006.- 204  б.
ISBN  9965-9776-8-2
Кредиттж технология  Жуйесше сай  дайындалган  оку  куралында 
философия  пэш  бойынша лекциялар  курсы,  сонымен  катар силлабус, 
практикалык  сабактар  мен  студенттщ  езнш к  жумысынын  улгшер1 
6epmin, курдел
1
 философиялык такырыптар TyciHiKTi тшде баяндалган.
Оку куралы  студенттер мен окытушыларга,  философия naHiHe кызы- 
Гушылык танытушы  кежщМк  кауымга арнапган.
С.Торайгыров 
ындагы  ПМУ-дщ
ББК 87я7
н   0301020000 
00(05)-06
ISBN  9965-9776-8-2
©  Нурышева  Г.Ж.,2006 
©  Зият Пресс, 2006

TYCIH1KTEME
Жогары бшм  берудщ  кредиттж  жуйесшде пэн бойынша дайындала- 
тын  оЯу-эдтётемешк  кешен  аса  мацызды.  ОЭК  окытушы  ецбепнщ  
kepcfefid'ffi жэне студенттщ пен туралы бшм жинауына кажетп материал- 
дар  жинакталтан  басты  кужат десек те  болады.  Назарларынызга  усыны- 
лып отырган ОЭК  кредитпк технология жуйеа бойынша ок,ыту  процесш 
журпзуге  республикада  алташкылардын  6ipi  болып  кешкен  Казакстан- 
Британ  техникалык университетвде дайындадды.  Университетте  окыту- 
дын озык технологиялары  кеншен колданылады.  Мысалы, ОЭК электрон- 
дык варианты университетпк Интернетте орналастырыпган, ягни ap6ip сту­
дент ёзше кажетп материаддарды осы жуйеден  алады. Сабак журпзшетш 
аудиториялар техникалык жагынан жаксы жабдыкталган, сондыктан окыту- 
шылар мен студентгер лекция немесе практикалык сабакгар бойынша дай- 
ындалтан слайдтарды колдану мумюищпне ие.
Философия  пэн!  бойынша  дайындалган  оку-эдктемелж  кешеннщ 
Heri3ri курамдас элементт - силлабус. Онда пэн бойынша кредиттер саны, 
окытушы туралы  мэшмет,  философиядан TipeK лекциялар.  практикалык 
сабакгар жэне езшд1к жумыстар саны, олардын такырыптары, апталарта 
бвлшут,  тапсыру  мерз1мдерй  курс  келемшде студент зерттеуге тшс эде- 
биеттер, эрб1р жумыс бойынша койылатын баллдар жэне тагы баска месе- 
лелер  айкын  керсетшген.  Сонымен  катар,  силлабуспен  ганыскан  сту­
дент  окытушымен  аракатынастын  академиялык  этика  ережелершен  де 
толык хабардар бола алады.
Оку-эд1стемел1к  кешенде  философия  пэншен  TipeK  лекциялар  конс- 
n eK T ici 
бершген.  Лекциялар  такырыптарын  тандауда  окытушы  филосо­
фия  пэш  бойынша  Казахстан  Республикасы  Щл®  жэне  Рылым  ми- 
нистрлИ беюткен тигтпк багдарламата суйенд! жэне у н и вере итеттщ тех- 
никалык  багытталгандыгын  ескердь  Соныц  нэтижесшде  лекция  такы- 
рыптарынын мазмуны студенттерге философия, онын тарихи дамуынын 
H e r i3 r i 
кезецдерй басты салалары, отандык казак философиясы, техника 
саласынын болашак  маманына  аса  кажет гылым  жэне техника  филосо­
фиясы  туралы  мумкшдтнше толык та жан-жакты бшм бере алады деп 
ойлаймыз. Эркайсысы белгш 6ip басты мэселеге багытталып дайындал­
ган лекция  мэтшдер1нде op6ip такырыптыц Heri3ri терминдер1 мен угым- 
дарына  аныктама бершп,  такырып  мазмунынын  корытындысы  м эищ щ  
сонында тушнделген жэне курдел1 философиялык мэселелер TyciHiicri тьлде 
баяндалган. Лекциялардын 6epi слайдтармен камтамасыз етшген жэне олар 
сабактарда yneMi колданылады.
3

Глоссарийде  курс  шенбершде  жш  колданылатын философиялык ка- 
тегориялардьщ  аныктамасы  бёр
1
лген-.  Глоссарий студенттщ пэнд
1
 игеру 
процесш жецшдетерщ  ce3ci3.
Лекцияда талданган такырыпты мецгеру дэрежесш, студенттщ ойлау 
жэне  ез  ойын  дурыс  жетюзе  б1лу  децгешн  керсететш  практикалык  са- 
бактардьщ такырыптары, оларда талкыланатын сурактар мен сабактарга 
дайындык барысында студент басшылыкка алатын  эдютемелж усыныс- 
тар да оку-эдютемелтк кешенде камтылган.
БЫм беру жуйеандеп кредиток технологияныц манызды компонент!
-   студенттщ  ез
1
НД
1
к  жумысы  жэне  студенттщ  окытушыньщ  кемепмен 
аткаратын  езшдж жумысы.  Бул жумыстар  философияныц езекп  мэсе- 
лелерш зерттеу mi ойшыддардьщ ецбектерш зерттеп-игеруге жэне аудито- 
рияда кыскаша тестерге жауап беруге багытталган. Озшдж жумысты орын- 
дау мшдетш аныкгауда окытушы белгш6ip реттипктщ болуын ескерд
1
 (эссе 
3  аптада 6ip рет, кыскаша тестер  11-iui жэне  15-апталарда) жэне слудент- 
терден жауаптылык, шыгармашылык принциптерш талап етедт.
ОЭК-де студенттщ ез бинмш тексеруше жэне корьпгынды емтиханга дайын- 
далуына кемещш ретшде усьшьшатын тест тапсырмаларыньщ yurici  беритген.
Лекция  жэне  практика  сабактары  барысында косымша  улест1рмел1 
материалдарга да ерекше назар аударылады. Эр турл'| философиялык жат- 
тыгулар, ойшылдардыц туындыларынан узждйлер жэне тагы баска мате- 
риалдар ОЭК-де KepiHic тапкан.
Усынылып отырган ОЭК философия пэнш ел1м1здщ университетгер- 
шде окыту 
npoueciH 
журпзуий устаздар мен  пэнд1  игеруип студенттерге 
арналган  кемекип курал  болады.
Нурышева  ГулжиЬан Жумабайкызы, философия 
гылымдарыныц докторы,  профессор 
gulzhikhan-nurysheva@  yandex.ru
4

КАЗАКСТАН-БРИТАН  ТЕХНИКАЛЫК  УНИВЕРСИТЕТ1 
ФИЛОСОФИЯ ЖЭНЕ  KVKblK КАФЕДРАСЫ
SYLLABUS
HUM  106  *  ФИЛОСОФИЯ  3  кредит: 2/0/  1 
2006  жылдьщ кузг1  семестр!
О кы туш ы  
туралы 
мал! меггер
Сабактар  етиазтетш  
уакыт
Байланы с куралдары
Ауднто 
ри ал ы  к 
сабактар
Офис-саг.
Тел.:
E-mail
Нурышева
ГулжнЬан
Жумабай
КЫЗЫ
философия 
гылымдары 
нын док горы, 
профессор
Сейсенбй
9.00.лек 
382 ауд 
Серсенбк 
13.00 
практ.
345 ауд 
Бейсенб!
10.00, 
лекц.
382 ауд 
11.00. 
практ. 
372 ауд
Сейсенбй 
10.00- 
13.00. 328 
ауд
72-31-
0 \
gulzhikhan-
nurysheva@
yandex.m
Курстын пререквизиттерй  HUM  102  “Казакстан тарихы".
Курстын сипаттамасы
Курс:  каржы-экономика факультетшщ  1-курс  студенттерше арналган 
жэне студенттерш философиялык бшмнщ тарихи-философиялык npoueci- 
мен, философиянын непзп теориялык мэселелер1мен таныстыруга, эр 
Typni 
танымдык стратегиялардын непзшде студентгердщ бойында ез!нд1к кезка- 
растык азаматтык позицияны жэне ултаралык кел1аммен уштастырылган 
кдзакстандык патриотизмд1 калыптастыруга багытгалган.
Курсты окудыц нэтижесшде студенттер бшуге Tiiic :
•  Философияныц  непзп  даму  кезецдерш  жэне  олардын  ерекшелж- 
TepiH 
6Lny;
•  Философиялык бшмнщ фундаментапыйк теориясын  игеру;
•  Танымньщ  непзп  принциптер
1
  мен  зацдары  туралы;  элеуметпк 
ем1рдщ  Heriaaepi  мен  зацдылыктары туралы туаш п  болу;  адам  болмы- 
сыныц универсальдж кундылыктык категорияларын  айыра бшу.
5

•  Жалпыгуманитарлык сипаттагы эдебиетпен ез бепмен жумыс жасай 
б1лу, басты кезкарастык мэселелерд1 жэне олардын шеопмдерш таба бшу;
•  Философиялык терен, логикалык турде, жуйел1 жэне сыни ойлау;
•  Жиналган  философиялык эрудиция  корын  кундел1кп  ем1рдщ эр 
турл1  сурактары  бойынша озшдж 
n iK ip  
тужырымдауда жэне оны дэлел- 
деуде пайдалану.
Окылуга TiiicTi эдебиеттер:
Нег1зг\:
1.  Философия.  Ред. баскарган Рабитов Т.Х.  Алматы, 2004
2.  К,асабек А.  Тарихи-философиялык  таным. Алматы, 2002.
3.  Kiiui6eKoe Д.,  Сыдьщов  Y. Философия. Окулык. Алматы, 2004.
К,осымша:
1. Назарбаев Н. А.  К экономике знаний через инновации и образова­
ние. Астана, 2006
2.  Батыс философиясыныц антологиясы. Алматы, 2002.
3. 
E
c im
 
F.  Сана болмысы.  1-9 кггаптар. Алматы,  1991-2005.
4. Нурланова К.Ш.  Человек и  мир.  Казахская национальная  идея. 
Алматы,  1994.
5.  Нурышева Г.Ж. Адам эм1рщщ философиялык мэш. Алматы,  2001.
6.  Нысанбаев д.,
 
Эбжанов Т. Кыскаша философия тарихы. Алматы,  1999.
7.  Сегизбаев О.А.  История  казахской философии (От первых архаич­
ных  представлений древних до философии развитых форм первый 
половины XX столетия). Алматы, 2001.
8.  Интернет: www.philosophv.ru
6

К а л е н д а р л ы к -т а к ы р ы п т ы к   ж о с п а р
А
П
т
А
АУДИТОРИЯЛЫК САБ АКТ АР
езшдпсжумыс.
ТАПСЫ РМ А ТУР Л  ЕР I ЖЭНЕ 
ТАЛ С Ы Р У  УАКЬГГЫ
Такырып
Лек
ция
Прах
сабак
1
>61 Философия 
н ы ц м вп  жэне максаты
2
1
2
К«2Дазаз; дущетанымьшьщ непзп 
угъладары
2
1
3
№ 3 Ежелп Унд
1
 жэне ежелп К^ггай 
философиясы
2
1
№1  уй жумысы (эссе)
4
№ 4 .Антика философиясы
2
1
5
№ 5.Орта гасъзр философиясы
2
1
б
№б.К,айта вркендеу дэу*р
1 
философиясы
2
1
№2 уй жумысы (эссе)
7
№7 Жана Дэуцэ философиясы
2
1
S
№ 8 Hewic классикапык 
философиясы
2
1
8
А ралы к евггнхан
9
№ 9 .19-20-гасыр философиясы
2
1
№3 уй жумысы (эсс е)
10
№ 10К,азак философиясы
2
1
11
М Ш Дазаз; философиясы
2
1
Кыскаша тест
12
№11  19 гасырдьщсоцы-20- 
гасьюдьщ басындагы орыс 
философиясы
2
1
№ 4  уй жумысы (э с се)
13
№12.0етапогаяньщ непзп 
№ селслер
2
1
14
№13. Таным теорияо!
1
14
№14. Рылым философиясы
1
14  |  №15  Техника философиясы
1
№ 5 уй жумысы (эссе)
15
№16 Т арих философиясы
1
15
№15. Т ехника философиясы
1
Кысг, анп тест
15
№17 Д ш  философиясы
1
16
Корытыиды емткхак
Б ал л д а р   ж э н е   эрбЁр  б а л л   уш ш   о р ы н д а л у ы   т ш с  
ж у м ы с т а р   т у р а л ы   м э л
1
м ет:
№
Студент сабактарыньщ жвне 
жумыстарынын турлер1
Усынылатын балл 
саны
1 Аралык емтнхан
10
2 Практикалык сабактардагы 
белсендиик
25
3 Кыскаша тестерд
1
 орындау
10
4 Эссе ( уй жумысы)
25
5 Корытъщды (финалдык) емтнхан
30
Жалпы балл
100
7

Ж умыстарды  тапсыру  граф и н   жэне биймд! багала
>
Бакы
лау
T y p i
Аптапар
Корыт
балл
1
2
3
А
5
6 7
8
9
10
1
12
13
14
15
1 6
1
Прак
тик.
саб.
бел
сенд
1
Л1К
'
'
'
Ж
Ж
25
2
Ара
лыц
ба^ы
лау
*
10
3
Э ссе
(уй
жу
мы
СЫ)
*
*
*
Ж
*
25
4
К.ыс
каша
тес
ТСрД1
орын
дау
Ж
*
10
5
Ко
рыт.
емти
хан
Ж
30
ЖУМЫС TYPJIEPI ЖЭНЕ ОЛАРДЫ  ОРЫНДАУГА 
КОЙЫЛАТЫН  ТАЛАПТАР
1.  Ара лы к бакылау  семестрдщ  ортасында (8  апта) етюзшед! жэне 
лекция,  семинар сабактарында талкыланган  такырыптар  бойынша дай- 
ындалган  тест  тапсырмаларына  (ap6ip  кезещик  бакылауга  20  тест  тап- 
сырмасы бершедО  жазбаша жауап беру туршде етюзшедь
2.  Курстын непзп мазмуны лекцияларда
баяндалатындыктан, лекцияларга  катысу  Miaaerri болып санала- 
ды. Лектор элемдк ойшылдардыц философиялык, концепциялары мен ка- 
тегорияларын жуйелеЩц, сараптайды жэне жалпы турде корытындылай- 
ды, студент пайымдауына багыт 6epin отырады, оныц такырыпты nrepyi- 
не  жэне карастырылган  мэселелер  бойынша езшдж, тулгалык кезкарас 
калыптастыруына  кемектеседг  П рактикалы к  сабактар  барысында 
студент философиялык мэселелер бойынша лекция сабактарында алын- 
ган бшмд1 б ектп , философияныц Tyftiaai мэселелер! мен  тарихи  даму- 
ыныц Heri3ri  кезецдершщ ерекшел1ктерш творчестволык игеру децгейш

керсете Sjinyi 
Twic. 
Практикалык сабактардагы  жауап  3  баллга деЙ
1
'н  ба­
галанады.  Сурактьщ  презентациясына,  ягни  танаалган  сурак  бойынша 
IT колдана отырып дайындалган  жауапка 5 баллга дейш бершедк
3.  Эссе  -   студентгщ зерттелт отырган такырыптыц езекп сурактары 
бойынша  шыгармашылык турде,  окытушыныц  кенес-консультациясына 
суйене отырып  кыска жэне ез безмен,  уйде орындайтын  жазбаша мате­
риалы  (3  бетке дешн).  3,6,9,12,14  апталардьщ сонында тапсырылуы  line. 
Эссе такырыптары мен оны орындауга кажетп  материалдарды универси- 
тетт!к Интернеттен  алуга болады.  0p6ip эссе 5 баллга д е й т  багаланады.
4.  Кыскаша  тестер  -  лекция,  семинар  сабактарыныц  такырыптары 
бойынша дайындалган кыскаша тест тапсырмаларына аудиторияда жазба­
ша жауап беру.  Ею  рет (11  жэне  15  апталарда) етк1з1пед|,  5  баллга дейш 
багаланады.
5.  Корытынды,  финалдык  бага  студенттщ  семестр  барысындагы 
жумысын жэне емтихандагы керсетюшщ  камтиды. Студент философия- 
нын зерттеу  пэнш, ол карастыратын  мэселелер  шенберш  туешетшдггш, 
элемдк философиялык ойдыц тарихи даму  кезецдерш'щ эркайсысыныц 
ерекшел1ктерш айыра бшет
1
нд
1
пн, философияныц онтология,  гносеоло­
гия,  философиялык антропология,  аксиология,  дш  философиясы,  мэде­
ниет философиясы, тарих философиясы, гылым  философиясы салалары 
туралы 
TyciHiri 
бар  екещцпн,  отандык  казак  философиясыныц  н еп зп  
угымдарын игергендтн корсету! тшс. Бага томен болган жагдайда емти- 
ханды кайта тапсыру  руксат етшмейдк
Бага кою саясаты
П рактикалы к  сабакты ц  сурактары на  жан-жакты,  тупнускаларды 
колдана отырып дайындалу, езшдж туаш к калыптастыру децгейшщ бо­
луы 3 баллга дейш, сурактьщ презентациясы 5 баллга дейш багаланады.
Талаптарга сай дайындалган эссе  5  баллга дейш багаланады.
Кыскаша тестерге толык, катес
'13
  жауап 5 баллга дейш багаланады.
I 
Корытынды (финалдык) емтихан  басталардыц алдында студенттер 
уялы телефондарын,  семкелерш,  окулыктарын  жэне дэптерлер'ш  емти­
хан кабылдаушы  окытушы  мен  прокторларга тапсырулары  тшс.  Жауап- 
тар жазылатын, факультет мер! басылган таза парактарды емтихан кабыл­
даушы окытушы беред!.
• 
Философиядан  корытынды  емтихан  уш  сагатка созылады  жэне  ею 
бел'мнен  турады:  тест  сурактарына  жазбаша  жауап  беру  (20  балл)  жэне 
билетте керсетшген такьфып бойынша жазбаша жумыс-эссе (10 балл). Сту- 
денттердщ жауаптары мына керсетюштер бойынша багаланады:

•  Студенттщ зерттелт отырган сурак бойынша MiHci3, жанжакты фи­
лософиялык  б1Л1м1н  KopceTyi,  оган  юретшдер:  студенттщ тест  суракта- 
рына толык жауап 6epyi жэне тавдалган эссе такырыбыныц терен мазму­
нын ашуы, тупнускаларды жэне философиялык категориалдык аппарат- 
ты колдана отырып,  материалды айкын да туЫшкп турде баяндауы (26- 
дан  30 баллга дейш);
•  Тест тапсырмаларына  жауап  беруде  аздаган  кемшЫктердщ  болуы, 
эссе такырыбы бойынша тупнускаларды колдана отырып толык жауап  бе- 
ру1мен  катар,  жекелеген  кемшшктер ж1беру1  (мысалы,  материалды  баян- 
даудагы  презентациялык кател1ктер) (20 баллдан 25 баллга дейш);
•  Тест тапсырмаларына жауап  беруде  елеул1  кателердщ  болуы,  эссе 
такырыбын  жалпылама турде б1лу1,  жауапта  манызды  мазмундык кате- 
лер ж1беру1 (15  баллдан  19 баллга дейш);
•  Тест тапсырмаларыныц басым кепшшпне дурыс жауап 
6epMeyi, 
эссе 
такырыбын нашар баяндауы, бул кателердщ  жиынтыгы студенттщ фило­
софия  курсы бойынша бшмшщ жок  екещйпн дэлелдейд1 (>  15).
•  Корытынды (финалдык) багалар коюда мадактау жэне айыптау балл- 
дары  карастырылган.  5  баллга Дейш мадактау (бонус) баллдары универ­
ситет™ студентик гылыми  конференцияга  баяндама дайындаган жэне 
философия  жэне  кукык  кафедрасыныц  жанындагы  шюрталас  клубы- 
ньщ мэжшстерше белсене катыскан  студенттерге бершедй Лекция жэне 
семинар сабактарына  катыспаган студенттщ 9p6ip яаберген сабагы ушш 
айыптау  1  баллы бершедк
•  Корытынды (финалдык) емтихан ережелерш бузган, емтихан  кезщ- 
де шпаргалкалар, окулыктар жэне уялы телефондар  колданган студент- 
тер  емтихан  аудиториясынан  шыгарылып  ж1бершед1  жэне  оларга  авто- 
матты турде “F” багасы койылады.
Курстын саясаты:
Бул  курс студенттердщ философия щэш бойьшша т й щ к   багдарла- 
мада (философиялык емес мамандыктарга арналган)  белпленген фило­
софиялык бшмдер непздерш  игеруге багытталган  оз1ндж жумысыныц 
улкен  колем ш  кажет  етедг  Сондыктан  да 
аудиториялык  сагаттарга 
болшген уакытты тшмд1  пайдалану керек,  ягни:
•  Мацызды ce6enci3 сабакка Keiuiryre жэне сабакты ж1беруге болмайды;
•  Эссе (уй жумысы) уакытында тапсырылуы тию; белпленген мерз1м- 
нен  кеш тапсырылган жумыстар кабылданбайды;
• Лекциялар, практикалык сабактар барысында, аудиториялык жумыс­
тарды  (кыскаша тестердО,  аралык бакьшауларды орындау  кезшде  жэне 
корытынды (финаддык) емтиханда студенттер енбек 
T e p ri6 iH  
катан сактауы
10

тшс  (сабакты 
е г о з у  
тэрлбш  бузуга; баска 
icrepMeH 
айналысуга; уялы теле- 
фондар мен сабакка катысы жок  техника куралдарын колдануга болмайды);
Академиялык тэртш жэне этика саясаты:
• Окытушы мен студенттщ, сонымен катар студенттердщ арасындагы 
езара  карым-катынастар ережеа  болып  азаматтык кукыктар  мен  адами 
касиеттерд|'  сыйлау,  сыпайы  кэаби  байланыстар табылады;
• Кезещцк жумыстарды орындауга студенттер м1ндетп турде катысу- 
лары тшс;
•  Бакылау  турлершщ  (аралык бакылау,  емтихан)  корытындьшарымен 
келгспеген жагдайда кафедраньщ профессорлык-окьпушылык курамы ужым- 
дык турде карастыратын апелляция беруге болады.
Кемек турлерп  Лекция,  семинар  сабактарында талкыланган  такы- 
рыптар  жэне  еэжд1к  жумыстарды  орындау 
peTi 
бойынша  толыгырак 
машметп окытушыдан  офис-сагаттар кезвде алуга болады

TIPEK ЛЕКЦИЯЛАР
i
-
т а к ы р ы п
ФИЛОСОФИЯНЫЦ  МЭН1  ЖЭНЕ МАКСАТЫ 
(Лекция слайдтармен  камтамасыз етшген)
1. 
Философиялык; бшмнщ нег/згг сипаттары.
2. 
Философияныц  фунщиялары.
3. 
Философияныц адам жэне к,огам вм 'гршде атцаратын  рвл1.
Философия гылымыныц мэнш жэне максатын аныктау ушш филосо­
фия туралы философия тарихында айтылган аныктамаларды карастырып 
керешк, ce6e6i, К.Ясперстщ сез1мен айтсак, философиялык пайымдау де- 
гешм1з философия тарихына ущлу.
Сократ: “Философия  - ойлау  аркылы акикатка, бшмге жету”.
Геродот:”Философия - бшмд1,  акылдылыкты  сую”.
Аристотель: “Философия  -  гылымдар Heri3i”.
Ортагасырдыц дши  ойшылдары:  Августин:  “Философия  -  акылды- 
лыкка куштарлык” - дейдк  Аквинат:  “Философия  - барлык акикаттьщ 
Heri3i болатын акикат (Кудай) туралы  ш м ”- дейш. М. Монтень:  “Фило­
софияныц  кайгылы,  iiij  пыстыратын  нэрселерге  еш  катысы  жок.  Дана- 
лыктыц ерекше  6ip б елпа  -  акылдыц кемепмен  eMipai  куанышты  си- 
патта гана кабылдау, ол жан жарасын жещлдетедй ауруды жецуге комек- 
теседГ’-  дейдь  Т.Гоббс:  “Философия  адамньщ  акыл-ойы,  ол  жаратушы 
тэщрдщ барлык icTepiH зерттеу mi, осы  гстердщ ретш, себептер!н, салда- 
рын аныктауга кемектеседр’ дейдк Декарт: ’’Философия - даналык, адам 
танып-бше алатын заттар туралы егжей-тегжейгн, жан-жакты 6LniM”- дейдь 
Фихте:  “Рылыми даму барысында оныц шецбершен шыгып  кеткешмен, 
философия  адамньщ акыл-ойымен  тыгыз байланысты”-деген.
Осы аныктамаларга суйешп,  философиялык бшм  жэне оныц непзп 
белплер) туралы тужырымдар жасасак:
1)  Философия даналъщпен, ацыл-оймен байланысты. Философия тер- 
мин1н!ц 03i  грек тшнен  аударганда 
p h ile o  
-  суйемш, 
so p h ia  
- даналык 
дегещц,  баскаша айтсак, даналыкка куштарлы дегещй бщщредь
2)  Философияныц  басы  -  тацдану.  Сократ “Менщ Шлетшм  -  мен 
ештеце бшмеймод” дегендей, тацданган адам заттыц, кубылыстыц ce6e6i- 
не терецдеп унщед^ философиялык пайымдау жасауга умтылады.
3)  Философиялык ёМйФе ерщтЩ,  тэуелЫздЫ тэн.
Адам  философиялык бшм жинауга ез ерммен умтылады. Тэуелдшк 
философияны коркейтпейдк Кецестж кезецдеп философияныц мазмуны 
бул  шюр1м!здщ жаксы мысалы.
12

4)  Философия ацылды ойлау мэдениетш калыптастырады.  Бул - бай- 
ыпты, гылыми, толерантты,  еркш,  творчестволык ойлау.
5)  Философия  жауабын  табу  киын,  тез  арада  шешу  мумкш  емес, 
курдел1 мэселелерд1 зерттеумен айналысады. Мысалы, адам