Ұлттық ҚҰҚЫҚ жоғары мектебі (әділсот, адвокатура және кәсіпкерлік құқық)
Алтын Орда және Ақ Орда мемлекеттері
жүктеу/скачать 1,26 Mb.
|
КР МКТарихы силлабус
| Алтын Орда және Ақ Орда мемлекеттері
Бату хан жаулап алған жерлерде 1242 жылы Алтын Орда мемлекетінің негізі қаланды. Бұл мемлекет сол кезеңде Ұлы Ұлыс немесе Жошы ұлысы деп аталды. Алтын Орда Ұлы монғол империясының құрамдас бөлігі больш есептелді. Бату хан қайтыс болған соң оның үлы Сартақ таққа отыруы тиіс еді. Ол Қарақорымдағы үлы хан Мөңкеден жарлық альш келе жатып жолда қайтыс болды. Ұзамай хан болып жарияланған Батудың жас ұлы Ұлақшы да қазаға ұшырады. Алтын Орда тағына Батудың інісі Берке хан (1257-1266) отырды. Алтын Орда Евразия даласына созылып жатқан алып империя еді. Оған Бату хан жаулаған елдер түгелдей вассал ретінде кірді. Беркенің кезінде Алтын Орда Ұлы ханнан тәуелсіз болды. Ұлы хан Мөңке қайтыс болған соң (1259) 1260- жылы империяның астанасы Қарақорымнан Ханбалыққа (Пекинге) көшірілді. Ұлы хан болған Хұбылай бүкіл монғолдың ханынан Қытайдың императорына да айналды. Оның Алтын Орданы бағындыруға мүмкіндігі де болмады. 1250 жылдардың соңында Иранда Мөңке ханның інісі Хулагу хан (1256-1265) негізін салған жаңа монғолдар мемлекеті пайда болды. Хулагуға Сирия, Закавказье (Азербайжан, Армения, Грузия) қарады. Хулагу мемлекетінің астанасы Тебриз болды. Алтын Орда мен Хулагидтердің арасында ұзаққа созылган қақтығыстар басталды. Алтын Орданың шығыс Дешті-Қыпшақ бөлігі Ақ Орда деп аталды. Ақ Орданың пайда болуы туралы деректер әртүрлі. Парсы тарихшысы Рашид-ад-диннің (XIV ғ.) айтуынша Жошының тірі кезінде-ақ бұл жерлер оның үлкен ұлы Орда Еженнің және оның үш інісінің үлесі ретінде бөлініп берілген. Тарихшы әрі хан Әбілғазының айтуынша Орда Еженге бұл жерлерді інісі Бату хан үлес ретінде бөліп берген. Ақ Орда мен Көк Орданың орналасқан жерлері туралы пікірлер де әртүрлі. Көк Орда деп Жошының тағы бір баласы Шайбанға берілген Арал теңізінің солтүстігіндегі жерлерді атаған. Бұл екеуі де Алтын Орданың құрамдас боліктері. Алтын Орда мен Ақ Орданың құрылуы ескі дәстүр бойынша мемлекеттің сол қанат (Алтын Орда) және оң қанат (Ақ Орда) болып екіге бөлінуіне де байланысты болуы мүмкін. Ақ Орда оның соңғы ханы Барақ қайтыс болғанша (1428) екі жүз жылдай өмір сүрді. Жасы үлкен болғандықтан Ақ Орданың билеушісі Орда Ежен інісі Бату ханға тәуелсіз болған деген де пікір бар. Мұндай пікір Ақ Орданың кейінгі хандарына лайық болды. Ақ Орданың Орда Ежен, Сартақ, Қоншы (Кайшы), Баян, Сасы Бұқа, Ерзен, Мүбәрак, Шымбай, Ерісхан, Құйыршық, Барақ сияқгы хандары болды. жүктеу/скачать 1,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|