Ўлттыќ ќолданбалы ќолґнері негізінде болашаќ мўєалімніѕ кґркемдік ќўзіреттілігін ќалыптастыру

Арнайы семинардың мақсаты: жоғары оқу орындарының оқытушыларын болашақ мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзіреттілігін қалыптастыруға даярлау. Көзделген мақсаттың іске асуы төмендегідей міндеттердің шешім табуына байланысты:

• 
  болашақ мұғалімдерде кәсіби-көркемдік мәдениет жайында біртұтас түсінікті қалыптастыру;
  
• 
  болашақ мұғалімдерде кәсіби-көркемдік мәдениеттің қалыптасуындағы әрекет пен қарым-қатынастың рөлін айқындау;
  
• 
  болашақ мұғалімдердің сабақта және сабақтан тыс жұмыстарда кәсіби-көркемдік білімдерді пайдалану іскерліктерін жетілдіру және жүйелеу;
  
• 
  педагогикалық үдерісте мұғалімдердің, тұлғалардың, ата-аналардың кәсіби-көркемдік әрекеттерін үйлестіру жолдарын көрсету;
  
• 
  кәсіби-көркемдік білімге қажеттілікті дамыту.
  

Тұтастай алғанда, әлеуметтік-гуманитарлық пәндер болашақ педагогтың мәдениет тарихы мен мектеп және педагогика тарихының өзара байланыстылығы мен әрекеттестігін, әртүрлі педагогикалық идеялар мен тұжырымдамалардың елдер мен халықтардың әлеуметтік-мәдени ерекшеліктерімен өрістес екендігін түсінуге көмектеседі. Білімнің құндылық-мағыналылық жүйесін қалыптастыруға ықпал етеді, оларды ғылыми таным әдістерімен және педагогикалық құбылыстарды ғылыми негізде басқару әдістерімен қаруландырады, болашақ кәсіби қызметінің ерекшеліктерін саналы түсінуіне көмектеседі.

Бұл жұмыс қалыптастырушы эксперименттің екенші сатысында өз жалғасын екінші курста оқылатын «Педагогика», «Этнопедагогика», «Этнопсихология» пәндер бағдарламаларына қосымшалар жасауда тапты. Бұл пәндерді оқып-үйрену барысында болашақ мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзіреттілігін қалыптастыру негіздерінің бірі болып табылатын жалпы педагогикалық және арнайы іскерліктер мен білімдерді одан әрі кеңейту және тереңдету іске асты.

«Педагогика» курсы бойынша оқу бағдарламасына толықтырулар жасаудағы мақсат біртұтас педагогикалық үдерістің мәні, оның тәрбиелік және қозғаушы тетіктері, тәрбиенің әдістері, түрлері және құралдары туралы жалпы теориялық білімдерді; сонымен бірге, «құзіреттілік», «педагогикалық құзіреттілік», «кәсіби құзіреттілік», «кәсіби-көркемдік құзіреттілік» категориялары бойынша алған білімдері негізінде жүргізілген психологиялық-педагогикалық бақылау нәтижелерін нақтылау болды. «Этнопедагогика» курсының мазмұнына толықтырулар жасаудағы мақсат «этнос субъектісі», «халық» және «ұлт» («этнос») категорияларының ара-жігін ажырата білуге, «этнопедагогика» мен «халықтық педагогика», “халықтың педагогикалық мәдениеті» және «этнопедагогикалық мәдениет» т.б. ұғымдардың ұқсастық-айырмашылықтарын, яғни аражігін айқындай тануға қалыптастыру болып табылды.

Педагогикалық айналымдағы оқу пәндері бойынша жүргізілген сабақтарда біздің тарапымыздан әртүрлі сабақ әдістері мен түрлері пайдаланылып, нәтижесінде өзара байланысты үш міндеттің шешім табуы қамтамасыз етілді, ол міндеттер: студенттердің теориялық білімдерін бекіту және кәсіби ой өрісін кеңейту; тұлғалармен оқу-тәрбие жұмыстарын жүргізудегі іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыру; болашақ мұғалімдердің педагогикалық қабілеттері мен кәсіби маңызды тұлғалық қасиеттерін дамыту және жетілдіру.

Сонымен қатар бұл кезеңде студенттер арасында насихат жүргізу арқылы олардың қазақтың ұлттық қолданбалы өнеріне қызығушылықтарын арттырып, «Қазақтың айшықты ши тоқу өнері» үйірме жұмысы ұйымдастырылды. Бұл үйірмеге эксперимент тобымен бірге бақылау тобының және басқа мамандықтар мен курстардың кейбір студенттері қатысты.

Біз қарастырып отырған мәселенің ерекшелігіне орай болашақ мұғалімнің кәсіби-көркемдік құзіреттілігін қалыптастыруда олардың шығармашылық қабілеттерін дамытуына ықпал жасау мақсатында қазақтың ұлттық қолөнер бұйымдарынан көрмелерді үнемі ұйымдастырып өткізуді жөң көрдік. Бұл бір жағынан болашақ мұғалімнің кәсіби қызығушылығын арттыру әдіс-тәсілі болса, екінші жағынан кәсіби-көркемдік құзіреттілігінің қалыптасқан деңгейін байқататын көрсеткіш те болып саналады. Әрине, айшықты ши тоқу өнері бойынша жеке арнайы көрмелер ұйымдастырумен қатар, өнертуындыларына арнайы орын беріліп, көркем көрмелерде рубрика арналды. Студенттердің бұл көрмелерге қатысуын ғана бақыламай, оларды ұйымдастыруына да белсенді үлес қосуын қарастыру жөн, себебі болашақ мұғалімдерге бұл жұмыстар кәсіби танымдықты кеңейтіп, іскерліктерін қалыптастыруға ықпал етеді. Соған орай педагогикалық практика бағдарламасына оқушылар үшін ұйымдастырыталтын үйірме жұмысы мен көркем көрмелерді және оларды жүргізу бойынша қосымшалар енгіздік.

Сол сияқты қалыптастырушы эксперименттің төртінші кезеңінде кәсіби практика бағдарламасында қосымшалар жасадық. Қалыптастырушы эксперименнтің бұл кезеңінде аталмыш үйірменің жұмысы одан әрі жалғасып, болашақ мүғалімнің кәсіби-көркемдік құзіреттілігін нығайту мақсатында студенттерге «Айшықты ши тоқу өнері және оның педагогикалық маңызы» арнайы курсы оқытылды (4- кесте).