Мақсаты: оқушылардың мектептік көзқарастарын бақылау, олардың білімге ынталарын, қоршаған ортаға бейімделулерін анықтау. Қай жануар үлкен ат немесе ит (Я. Йерасек)

1 топ + 24 және одан жоғары

2 топ + 14тен 23ке дейін

3 топ- 0 ден 13 ке дейін

4 топ- -1 ден -10 ға дейін

5 топ- -11 төмен емес

Бастапқы 3 топ жарамды деп саналып +23 тен +13ке дейін ұпай жинаған балалар мектепке дайын.

2 Графикалық диктант әдістемесі

Д.Б.Элконин құрастырған бұл әдістеме ересектерді мұқият тыңдау, нақты нұсқауын орындауға, берілген параққа дұрыс түсіруге, ересектердің тапсырмасын өз бетімен орындауға дағдаландыруға бағытталған.

Алдымен балаларға клеткалы дәптер беттері таратылады, психолгтың айтуымен тордың бойымен әр түрлі өрнек түсіреді. Балаларға дауыстап айтқанда әр тапсырмадан кейін біраз кідіріс жасау қажет. әр өрнекті жасауға 1,5-2 минут беріледі. өрнекті жасауда қолды дәптер бетінен алмау қажет. Балаларға оң қолы қайсысы екенін ескерту қажет. Соңынан балаларға «ал енді өздерің жалғастырыңыздар» деп тапсыру қажет

Нәтижесін бағалау

Жаттықтырып орындаған өрнек бағаланбайды, тек өздері жалғастырған өрнекті және қалай орындағанын бағалаймыз.

Дәл орындалған өрнек – 4ұпай(қисық сызық, сызықтың дірілі, кір жазу бағасын түсірмейді.

Бір сызықтағы қате – 3 ұпай

Бірнеше қате -2 ұпай

Кейбір белгілерінің ұқсауы- 1 ұпайтіпті жеке белгілерінің ұқсамауы- 0 ұпай.

Өз беттерімен орындаған өрнектерде осылай бағаланады.

А.Л.Венгер құрастырған бұл әдістеме бейнелі-образды ойлауын дамыту үшін жүргізіледі.

1. 
   Қоршаған ортаны бағдарлауы мен мектеп жайлы білімін тексеру
   

Әдістеме: Баламен әңгімелесу арқылы жүргізіледі. Алдымен баланы жаңа жағдайға мұқият дайындап алу қажет. Баламен сенімді, ресми емес жағдайда әңгімелесу керек. Сондықтан сұрақтарды арнайы парақтан оқып тұрудың қажеті жоқ.

Жобамен ұсынылатын сұрақтар:

1. 
   Атың кім?
   
2. 
   Неше жастасың?
   
3. 
   Әке-шешеңнің аттары кім?
   
4. 
   Сен тұратын қала (ауыл) қалай аталады?
   
5. 
   Қандай үй жануарларын танисың ? Қандай жабайы аңдарды танисың?
   
6. 
   Жылдың қай мезгілінде ағаштар көктейді?
   
7. 
   Жаңбырдан кейін жердің беті қандай болады?
   
8. 
   Күн мен түннің қандай айырмашылықтары бар?
   
9. 
   Мектепке барғың келе ме?
   
10. 
    Сенің ойыңша мектеп несімен қызықты, жақсы?
    
11. 
    Сенің ойыңша, мектепте мұғаліммен оқыған жақсы ма, әлде үйде мамаңмен оқыған жақсы ма?
    
12. 
    Үлкендер, оқушылар, балалар немен айналысады?
    

Әр сұрақтың жанына «+» немесе «-» белгілерін қоясыз. «+» белгісін нына жағдайда қоясыз:

• 
  1-4 сұрақтарға дұрыс жауап болғанда
  
• 
  5 сұрақта 2-ден кем емес үй жануарымен 2-ден кем емес жабайы аңдарды атаса
  
• 
  6 сұрақта«көктем» десе
  
• 
  7 сұрақта «шалшық», «балшық» десе
  
• 
  8 сұрақта «күндіз жарық», «түнде қараңғы» десе
  
• 
  9 сұрақта келісімді (жағымды) жауап болса
  
• 
  10 сұрақта «сабақ оқиды, білім алады» десе
  
• 
  11 сұрақта үйдегі оқуды мектептегі оқудан артық бағаласа
  
• 
  12 сұрақта дұрыс жауап берсе
  

2. 
   Ақыл ойы мен сөйлеуінің дамуы
   

1. 
   Грамматикалық конструкцияны дұрыс түсінуі.
   

2. 
   Ауызша тапсырма орындау
   

3. 
   Зат есімнің көпше түрге өзгеруі
   

Тексеруші балаға «Мен саған бір затты айтамын, сен оның көпше түрін айт» . Мысалы: қарындаш- қарындаштар. Берілген зат есімдер: кітап, қаламсап, шам, үстел, терезе, қала, орындық, құлақ, аға, жалау, бала.

4. 
   Суретті әңгіме
   

Нәтижені бағалау:

Орындалған әр бір тапсырма «+», «-» белгілерімен бағаланады.

1 тапсырма: «+», «-» белгілерімен

2 – 4 тапсырма: «+», «+», «-»

3 тапсырма : 2 қате «+»; 7 қате – «-»; аралас нәтиже- «+» деп белгіденеді. Ойлау мен сөйлеудің қорытынды деңгейін «жоғар» деп, егер барлығы «+» болса, « нашар» деп, егер барлығы «-», немесе 4 суреттің үшеуі, 2 тапсырма «-», 2 тапсырма «+» болса, аралық есеп «орташа» деп бағаланады.

1. 
   «Қима суреттерді құрастыру»
   

Балаға бөліктерден сурет құрау тапсырылады. Тексеруші балаға « байқайсың ба сурет сынып қалыпты, құрастырып көрші деп айтады. Не бейнеленіп тұрғанын айтуға болмайды. Егер бала құрастыра алмаса одан жеңіл нұсқа беріледі.

Нәтиже бағасы.

Дұрыс орындалған 1 тапсырмаға «+», егер 2 тапсырма «+». Егер дұрыс құрастырылмаса «-» деп бағаланады.

2. 
   «Лабиринт»
   

Материал: ашық алаңқайда жолдар мен бекіністер көрсетілген және «хат» өзінің қай бекіністегі үйшікке бағытталған. « Алдарыңда алаңқай көрстеілген, онда жолдар мен бекіністер көрсетілген. Қай үйге келу қажеттігін «хаттан» көруге болады.»

Нәтиже бағасы.

1-6 тапсырманың әр қайсысындағы дұрыс бұрылыс 1 ұпай (жоғары баға 4 ұпай) 7-10 тапсырма 2 ұпайдан (жоғары ұпай: 7,8- 4 ұпай, 9,10-6 ұпай). Барлық баға қосындысы - 44 ұпай.

«Ер адамның бейнесін сал»

Мақсаты: Жалпы психикасының дамуын анықтау

Әдістеме

Нәтижесін бағалау.

1 ұпай- бейнеде басы, денесі, аяғы бар. Басын денесімен мойыны жалғастырып тұр. Басында шашы бар (құлақшын, шляпа) құлағы, бет келбетінде –көзі, мұрыны, аузы. Қолында 5 саусағы бар. Ер адамның киімі бар.

2 – ұпай- барлық талаптардың орындалуы, мүмкін 3 бөлігінің болмауы(мойын, шашы, 1 саусағы, қолы, құлағы), бірақ бет келбетінің барлық бөліктері болуы қажет.

3- ұпай- басы, денесі, аяғы бар. Қолы, аяқтары таяқшалармен бейнеленген. Мойыны, құлағы, шашы, киімдері, саусақтары жоқ.

4- ұпай- басы мен аяқтары таяқшалармен бейнеленген.

5- ұпай- анық бейне көрінбейді, бұйра-бұйра бейнелер, шимай.
«Үлгіге қарап көшіру»

Мақсаты: қимыл- көру және қимыл дағдыларын үйлестіруінің дамуын анықтау

Әдістеме

«Қарашы мына жерде бірдеңе деп жазылып тұр, сен әлі жаза алмайсың, сонда да мына жазуды дәл сондай етіп көшіріп көрші».

Нәтижені бағалау.

1- ұпай- анық және толық көшірілген үлгі, көлемі кішкене 2 еседей ғана үлкейтілген. Жазу жолдары 30°-ке ғана ауытқып кеткен.

2-ұпай- анық, жазу мөлшері жақынырақ, әріптердің әдемі болуы міндетті емес.

3- ұпай- әріптер 2 топқа бөлінген 4 әріпке дейін оқуға болады.4 –ұпай- 2 әріпке дейін бөлінген

5-ұпай- бұйра-бұйра, шимай жазулар
«Нүктелер тобын көшіру»

Әдістеме

Нәтижені бағалау

1. 
   ұпай- үлгіні дәл етіп түсірген. Нақты нүктемен белгілеген(дөңгелектер емес). Пішіннің көлденеңнен, тігінен симметрия сақталған, жартысынан көбі аздап не үлкейтіп, не кішірейтіп көрсетілуі мүмкін
   
2. 
   ұпай- аздап симметриядан қателескен . мүмкін 1 нүкте рамкадан шығып кетуі .нүктенің орнына дөңгелектермен белгілеген
   
3. 
   ұпай- дөрекі ұқсастық,барлық фигурадағы бұзылу. Мүмкіндігінше үлкен не кішкене нүктелер (7-ден 20-ға дейін)
   

4. 
   ұпай- көлемі мен саны жағынан елеулі өзгерген, бір-біріне қабаттап белгілеген, нақты бейнені көру мүмкін емес.
   
5. 
   ұпай- шимай-шимай
   

5. 
   Кеңістікті бағдарлау
   

Мақсаты: үлкендердің тапсырмасын мұқият тыңдап, дәл орындауларын, берілген сызықты парақта дұрыс белгілеуін, өз бетімен үлкендердің тапсырмасы бойынша әрекет етуін тексеру.

Әдістеме.

Әр балада 4 нүкте белгіленген торлы парақ. « Қазір біз сендермен әр түрлі өрнектер саламыз. Олар әдемі, ұқыптыетіп салуға тырысу керек.ол үшін мені мұқият тыңдау қажет- мен қай жаққа неше торға сызық сызу керектігін айтамын. Сызықты сызғаннан кейін, келесі сызықты қалай сызу керектігін мен айтпайынша тыныш күтеміз. Ол сызық қай жерде тоқтасақ сол жерден басталуы керек. Оң және сол қол қайсы екенін қайталап көрсетеміз.

1- өрнек: 1 тор төмен, 1 тор оңға, 1 тор жоғары, 1 тор оңға, 1тор төмен, 1тор оңға, 1 тор жоғары. Ары қарай өздерің жалғастырыңдар

2 - өрнек: 1 тор жоғары, 1 тор оңға, 1 тор жоғары, 1 тор оңға, 1 тор төмен, 1 тор оңға, 1 тор төмен

3- өрнек: 3 тор жоғары, 1 тор оңға, 2 тор төмен, 1 тор оңға, 2 тор жоғары, 1 тор оңға, 3 тор төмен, 1 тор оңға, 2 тор жоғары, 1 тор оңға, 2 тор төмен, 1 тор оңға, 3 тор жоғары

4- өрнек: 3 оңға, 1 жоғары, 1 солға, 2 жоғары, 3 оңға, 2 төмен, 1 солға, 1 төмен, 3 оңға, 1 жоғары, 1 солға, 2 жоғары

Нәтиже қорытындысы.

1 өрнек бағаланбайды. Диктант және өз беттерімен орындаулары бағаланады.

4 ұпай- дәл орындауы (кір, қисық сызықтар ескерілмейді.

3- ұпай-1 сызықтағы қате

2 ұпай- бірнеше қате

1- ұпай- тек кейбір ұқсастық

6. 
   Зейін
   

Мақсаты: зейінін шоғырландыруын зерттеу

Әдістеме.

«Сіз әр түрлі фигураларды көріп тұрсыз. Оларды жақсылап қарап шығып «+» белгісін дөңгелекке, «•» белгісін үшбұрышқа қою керек. Балалар белгі бойынша 1,5 минут ішінде жұмысты бастайды. Содан кейін тапсырманы керісінше орындайды. «+»белгісін үшбұрышқа, «•» белгісін дөңгелекке.

Нәтиже қорытындысы.

Қатесіз деп мына тапсырмалар қабылданады, егер бірінші тапсырмада еш қатесіз болса, онда 100% зейіннің шоғырлануы, екінші бөлімде орындау қарқыны да есепке алынады.

«Моншақ»

Мақсаты: зейіннің беріктігін, шоғырлануын, бөлінуін деңгейін анықтау.

Әдістеме

Балаларға моншақ салынған үлгі парақтар таратылады. «Балалар, қазір моншақтар саламыз. Сендер осы суретті жалғастырасыздар. Балалардың шартын игерулері анықталады.

Нәтиже қорытындысы.

Қате саналады (көлемі, түсі, жүйелілігі)бұл зейіннің беріксіздігі мен шашыраңқылығын көрсетеді, нашар шоғырландырады. Әр бір қате 1 ұпай деп саналады.

7. 
   Ес
   

Мақсаты: ұзақ және қысқа еске сақтауларын анықтау

Әдістеме

«Қазір мен сөздерді айтамын, сен оларды есіңе сақтап қайталап айтасың». Асықпай сөздерді айтады: шам, ағаш, қуыршақ, кітап, адам, пальто, стақан, телефон, теледидар т.б. Осылай 5 рет оқылады, содан кейін әр бала нені есіне қалдырғанын қайталайды. 10 минутта баладан 6 рет сұралады.

Нәтиже қорытындысы.

10 ұпай- 6 реттен кейін бала 12 сөз айта алды.

8-9 ұпай- 10-11 сөз

6-7 ұпай- 8-9 сөз

4-5 ұпай- 6-7 сөз

2-3 ұпай- 4-5 сөз

0-1 ұпай- 3 және одан да аз сөз

8. 
   Қарым-қатынас
   

Мақсаты: баланың үлкендермен және құрбыларымен қарым-қатынас деңгейін анықтау

Әдістеме

Тексеруші бір баланы таңдап алып, оны 1 сағат көлемінде бақылайды. Мәліметті таблицаға түсіреді.

Нәтиже қорытындысы.

Көрсеткіштер:

→- құрбыларымен бір жақты қатынас

↔- екі жақты құрбыларымен қатынас

↑- үлкендермен бір жақты қатынас

↕- үлкендермен екі жақты қатынас

№ 1 таблица

№

Жасы, аты-жөны

11:05

11:10

11:15

11:20

11:25

11:30

11:35

11:40

11:45

11:50

11:55

12:00

1

2

3

Ата-аналарымен, тәрбиешілермен сауалнама жүргізу

Мақсаты: Үлкендердің көзқарасымен бала қандай қасиеттерге ие.

Әдістеме.

Үлгіде көрсетілген қасиеттердің бала бойында бар дегендерінің жанына «+» белгісін, жоқ дегенге «-»

Белгісін қою қажет.

Үлгі:

1. 
   мейірім
   
2. 
   әуесқой
   
3. 
   ұқыпты
   
4. 
   жауапкершілік
   
5. 
   әділдік
   
6. 
   адамға үйір
   
7. 
   еті тірі
   
8. 
   еңбекқор
   
9. 
   қиялшыл
   
10. 
    тәртіпті
    

«+» -1 ұпай

«-« - 0 ұпай

10- өте жоғары деңгей

8-9- жоғары

4-7- орташа

2-3- төмен

0-1- нашар

«Бірдеменің суретін сал»

Мақсаты: баланың қиялы қандай деңгейде, эмоциялы ма, көркемдік дағдыны қалай игергенін тексеру.

Әдістеме.

Балаға 4 минут уақыт, фломастер беріліп қандай да төтенше бір нәрсенің суретін салу беріледі.

Нәтиже қорытындысы.

10ұпай- біртума, төтен, қиялының бастамасын көрсететін, бөліктері мұқият жасалған, түстері ашық, анық

8-9 ұпай- салынған нәрсе соншалықты жаңа зат емес, бірақ түсі ашық әрі эмоцияға бай

5-7 ұпай – бала таныс зат, бірақ аздап қиялы бар, бөліктерін жартылай өзгерткен

3-4 ұпай- қарапайым сурет, қиялы орташа, бөліктерін нақты көрсете алмаған.