Мазмұндамалар жинағЫ. (5-11 сыныптар) Алматы, 2009 жыл
жүктеу/скачать 201,5 Kb.
|
Мазмұндамалар жинағы5-11 Әдебиет
- Бұл бет үшін навигация:
- Балқаштың тарғылы
| Дос бидің ақырғы аманаты
Таудағы жұмбақ қырғын оқиғасын бастан кешкен адамның бірі – осы Айша ханым. Түнгі аласапыран шабуылда бұл жас отау да тауда болатын. Айша екіқабат еді. Тым болмаса іштегі күнәдан пәк нәрестені сақтау үшін жан-далбасамен жүгіріп барып, төңкерілген тай қазанның астына кіріп жасырынды. Әлден уақытта қазан астынан шығып, айналаны барлап, өзінің отау үйіне кіргенде, ауыр ыңыранып, хал үстінде көзі жұмулы қиналып шалқалап жатқан Дос биді көрді. Желкеден тиген ауыр соққы Дос биді қапылыста талдырып құлатқан еді. Қарақұстан қатты тиген соққыдан омыртқа жұлынына зақым кеткенін, мына жарық дүниеге деген үміт отының сөне бастағанын Дос би сезгендей болды. Еңіреп отырған Айшаны қасына шақырып алып: «Менің халім ауыр, енді дәрмен де, пәрмен де болмайды. Сен төркініңе тарт. Сонда босанғаның жөн. Іштегі бейкүнә нәресте жарық дүниеге тірі келсін», - деп біраз демігіп, әлсіреп қалды. Аздап тыныс алып, күш жинап, ол мына сөздерді қосты: «Көп кідірме, мұнда саған қауіпті. Бұл – Тұрсын ханның ісі. Сенен тілегім сол, ұл тапсаң, есімін Әліқұл қоюды ұмытпа. Қырғыздың батыры Әліқұл – менің досым, Бейсенәлі бидің үлкен ұлы, сенің өз ағаң. Осыны есте сақта». Бұл аманатты Дос би қиналып жатып, әрең айтты. Таң атып, күн шығар алдында ол мәңгілікке көз жұмды. (190 сөз, «Домалақ ана» кітабынан) Жоспар:
Жұмбақ қырғын. Айшаның тай қазанның астына кіріп жасырынуы. Ауыр соққы тиген Дос би. Дос бидің аманаты. Баланың атын Әліқұл қоюы. Балқаштың тарғылы Бақташы шал сиырын өргізіп Балқаш көлінің маңындағы қамысты тоғайға кіре берді. Тоғай арасындағы көк шалғынға келген сиырлар қалың шөпті сүйсіне оруға кірісті. Әлден уақытта қамыс сыбдыр ете қалды. Шал жалт қарағанда оның көзіне тарғыл ала бір нәрсе көрінді. Тұлғасы тым зор. Шал шошып кетті. Ол бұрын-соңды бұл сияқты үлкен жолбарысты көрген емес-ті. Бірнеше күннен бері ет жей алмай ашыққан жолбарыс шалды көзге де ілген жоқ. Мысықша бұқпалап келді де, бір жиырылып алып, қарғыды. Жолбарыстың қимылы көз ілеспейтін шапшаң болды. Ол шетте жүрген бір семіз сиырды ұмар-жұмар бір-ақ басты да, апыл-ғұпыл асай бастады. Қалған сиырлар өкірісіп ауылға қарай қашты. Шал не істерін білмей қорқып, тұрған орнында қатты да қалды. Аш жолбарыс жас етке құнығып, асықпай жей берді. Шалдың есіне иығындағы мылтығы енді ғана түсті. Ол мылтығын қолына алды. Қасқыр кездесе қалса, крек болар деп сақтап жүрген жалғыз оқпен оқтады. Сөйтті де аяғын ептеп басып, жолбарысқа қарай жүрді. Жолбарыс сыбдырды сезді де, жалт қарады. Шалдың бойын манағы үрей қайта биледі. Ол сасқалақтап қалды. Жолбарыс жемтігін тастай беріп, енді шалға атылуға ыңғайланды. Сол кезде мылтық даусы гүрс ете қалды. Артқа қатты тепкен мылтық дүмі шалды ұшырып жіберді. Оқ тиген жолбарыс та құлап түсті. (195 сөз) жүктеу/скачать 201,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|