Мазмұны Кіріспе. Халықаралық бірліктер жүйесі Бөлім Молекула кинетикалық теория және термодинамика негіздері

35 
Изолятордың немесе диэлектриктiң еркiн электр заряды жоқ нейтраль атомдарда электрондар мен 
ядролар бiр-бiрiмен байланысқан және электр өрiсiнiң әсерiнен бүкiл денеге орынауыстыра алмайды.
Өткiзгiштер мен диэлектриктер электростатикалық өрiсте өздерiн әрқалай ұстайды. 
Диэлектрик 
iшiнде электр өрiсi болуы мүмкiн
; бұл жағдайда диэлектрик өрiске белгiлi бiр әсер бередi.
Диэлектриктердi екi түрге
ажыратады: 
полярлық емес
және 
полярлық
.
Полярлық емес диэлектриктер
молекулаларында және атомдарында 
оң және терiс зарядтардың 
таралу центрлерi сәйкес келедi
. Мысалға, сутегi атомында оң заряд – протон – центрде болады, терiс 
заряд – электрон – ядро маңайында өте жоғары жылдамдықпен айналады, сондықтан уақыт бойынша 
орташа терiс зарядтың таралу центрi ортасына келедi, яғни оң зарядталған ядромен сәйкес келедi (2 – 
сурет).
Полярлық емес диэлектриктер – 
инерттi газдар, сутегi, азот, көмiртегi 
және басқалар.
Полярлық диэлектриктер
молекулаларында 
оң және терiс 
зарядтардың центрлерi сәйкес 
келмейдi
. Мысалға, ас тұзының 
NaCl
пайда болуы кезiнде, жетi валенттiк 
электрондары бар хлор атомы натрий атомының бiр 
валенттiк электронын iлестiредi. Өз ядросымен 
әлсiз байланысқан. Нейтраль атомдардың 
әрқайсысы таңбалары қарама-қарсы екi ионнан тұратын жүйеге айналады. Үлкен арақашықтықта 
молекуланың модульдерi бойынша тең және зарядтары бойынша бiр-бiрiнен 
L
арақашықтықта 
қарама-қарсы екi нүктелiк зарядтардың жиынтығы ретiнде қарастыруға болады. Бұндай зарядтардың 
бүтiндей нейтраль жүйесiн 
электр диполi
деп атайды (3 – сурет).
Электр диполiнiң негiзгi сипаттамасы 
диполь (электр) моментi
деп аталатын векторлық 
физикалық шама болып табылады. Бұл моменттiң модулi заряд 
q
модулiнiң арақашықтыққа 
L
көбейтiндiсiне тең:
(1)
Дипольдiк момент бағыты дипольдiң терiс зарядтан оң зарядқа қараған осiмен сәйкес келедi.
Полярлық диэлектриктерге спирт, су және басқа заттар жатады.
Диэлектриктiң iшкi электр өрiсiне орынауыстыру кезiнде 

жүктеу/скачать 3,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: