СИЛЛАБУС (студенттерге арналған жұмыс бағдарламасы)

Кафедра: қоғамдық денсаулық сақтау кафедрасы жалпы гигиена және экология курсымен

Оқу сағаттарының көлемі ( 2 кредит): 90 сағат

6 семестр

• 
  Сабаққа кешікпеу керек:
  
• 
  сабаққа және дәріске тек қана ақ халатпен жіберіледі;
  
• 
  себепсіз себептермен сабаққа кіргізілмейді
  
• 
  жіберілген сабақтарды оқытушымен белгіленген белгілі уақытта тапсыру;
  
• 
  оқу үрдістерінде белесенді қатысу;
  
• 
  машықтану сабақтарының барлық тапсырмаларын талаптарға сәйкес көркемделіп және орындалу керек;
  
• 
  СӨЖ бойынша тапсырмалар жеткілікті дәрежеде орындалып және оларды бекітілген мерзімде тапсыру;
  
• 
  Барлық аралық бақылауды тапсырмаған студенттер емтиханға жіберілмейді.
  

Жұқпалы аурулардың пайда болу себептерін анықтау және жою мақсатында әртүрлі аймақтардағы эпидемиялық жағдайларды зерттеу және талдаудың ғылыми және практикалық маңызы зор. Эпидемиялық үрдістің заңдылығын және оны тудыратын факторларды біле отырып, бұл үрдістің әрі карай даму барысы жөнінде тұжырым жасауға болады. Болжау нәтижелерін практикада қолдану түрғындардың жұқпалы аурулармен ауыруының алдын-алу шараларын аймақтық ерекшеліктерін ескере отырып жоспарлау және оларды басқаруға ғылыми тұрғыдан қараумен байланысты.

Эпидемиологияда талдаудың статистикалық әдістерін қолдану қажеттілігі тіпті бір аймақтағы эпидемиялық үрдістердің пайда болу көрсеткіштері жылішілік және жыларалық жағдайда айтарлықтай өзгеріп отыруымен байланысты. Статистикалық талдау эпидемиялық үрдістердің пайда болуларының өзгерулері жөніндегі ақпараттың шынайылығын, кейбір шарттардың, оның ішінде антропогендік ластанудың оған ықпалын бағалауға, және сол аймақ үшін нақты факторлардың ролінің маңыздылығын дәлелдеуге мүмкіндік береді. Сонымен, эпидемиологияның дамуының қазіргі замандағы кезеңі әртүрлі статистикалық әдістерді, олардың эпидемиологиялық диагностикада қолданылу шекараларын білуді талап етеді.

Статистика принциптерін білу денсаулық сақтаудағы әртүрлі жағдайлар мен ағымдарды бағалауға арналған зерттеулерді жоспарлау, жүргізу және талдау, сонымен бірге медициналық биология, клиника жэне денсаулық сақтау салаларындағы ғылыми зерттеулерді жүргізу үшін, заманауи медициналық басылымдардағы хабарламаларды түсіну және сыни көзбен бағалау үшін аса қажет.

Биостатистика - медицина, денсаулық сақтау жэне эпидемиологиядағы ғылыми зерттеулерде статистикалық әдістерді қолданылуымен байланысты ғылыми сала. Практикаға дәлелді медицинаның принциптерін ендіру медициналық жоғары оқу орындарының қазіргі заманғы түлектері үшін биостатистиканы түсіну қажеттілігінің қаншалықты маңызды екендігін айқындап отыр.

Биостатистика пәні бойынша үлгілік оқу бағдарламаға биологиялық статистика теориясының негіздері, тандама тәсіл, статистикалық жорамалдарды тексеру, стандарттау әдісі, дисперсиялық, регрессиялық, корреляциялық талдаулар негіздері, зерттеулерді ұйымдастыру теориясы мен тәжірибені жоспарлау негіздері енгізілді.

Теориялық зерттеулерде болсын, сол сияқты гигиена жэне эпидемиология маманының практикалық қызметінде болсын, медициналық жэне биологиялық деректерді статистикалық талдау мәдениетін жоғарылату қажеттілігінің туындауы, ең алдымен, деректерді бейнелеу мен жүйелеу мәселелерін компьютерлік құралдармен іске асырудың заманауи жетістіктерімен түсіндіріледі.

Студентке SAS, SPSS статистикалық кәсіптік, Statistica әмбебап қолданбалы бағдарламалар пакеттерін қолдана білу және алынған нәтижелерді нақты түсіндіре білу ерекше маңызды.

- биологиялық және медициналық деректерді өңдеудің қазіргі заманғы статистикалық өңдеу әдістері жөнінде білім негіздерін қалыптастыру;

- биологиялық және медициналық деректерді өңдеу үшін қазіргі заманғы статистикалық әдістерді қолданудың негізгі дағдыларын қалыптастыру.
2.4 Оқытудың соңғы нәтижелері

Студент білуі тиіс:

• 
  деректердің түрлерін және оларды бейнелеу тәсілдерін;
  
• 
  өлшеу шкалаларын;
  
• 
  таңдама тәсілді;
  
• 
  таңдаманың репрезентативтілігін;
  
• 
  таңдаманың сандық сипаттамаларын;
  
• 
  бас жиынтық параметрлерін;
  
• 
  сенім ықтималдығы мен мәнділік деңгейін;
  
• 
  сенім аралығын;
  
• 
  орта мәннің стандарттық қатесін;
  
• 
  критерий қуаттылығын;
  
• 
  бірінші және екінші текті қателіктерді;
  
• 
  қалыпты таралу заңының қасиеттерін;
  
• 
  Стьюденттің t-критерийлері;
  
• 
  жорамалдарды тексерудің параметрлік емес критерийлерін;
  
• 
  келісім критерийлерін;
  
• 
  бірфакторлы дисперсиялық талдауды;
  
• 
  регрессиялық талдауды;
  
• 
  корреляциялық тәуелділікті;
  
• 
  Пирсон корреляциясының коэффициентін, Спирменнің рангілік корреляция коэффициентін;
  
• 
  эпидемиологиялық талдаудың негізгі критерийлерін, эпидемиологиялық көрсеткіштерді;
  
• 
  медициналық – биологиялық эксперимент кезеңдерін, оны жоспарлауды;
  
• 
  компьютерлік статистикалық бағдарламалар: қолданбалы бағдарламалар пакеті SPSS, Statistica, SAS.
  

- биостатистикадағы өлшеулердің шынайылығын бағалауды,

айырмашылықтардың статистикалық мәнділігін анықтауды;

• 
  таралудың статистикалық қатарларын анықтау жэне олардың теориялық таралу заңдарына сәйкестігін бағалауды;
  
• 
  олардың дәлдігі мен сенімділігін бағалауды;
  
• 
  статистикалық қатардың сандық сипаттамаларын есептеуді;
  
• 
  қалыпты таралу заңы шарттарының орындалуын тексеруді;
  
• 
  деректерді графиктік түрде кескіндеуді;
  
• 
  бас орта үшін сенім аралығын табуды;
  
• 
  бірфакторлық дисперсиялық талдау әдістерін колдануды;
  
• 
  сызықтық регрессия теңдеуін анықтауды;
  
• 
  регрессия коэффициентінің мэнділігі жөніндегі жорамалды тексеруді;
  
• 
  корреляцияның таңдама коэффициентін есептеуді;
  
• 
  корреляция коэффициенті маңыздылық жорамалын тексеруді;
  
• 
  SPSS, Statistica, SAS қолданбалы бағдарламалар пакетімен жүмыс істеуді;
  
• 
  қорытынды кесте дайярлауды: іс-әрекет саны, орташа, стандартты қателіктер, орташа қателіктері;
  
• 
  алынған нэтижелеріне интерпретация беруді.
  

Биостатистика - медицина, денсаулық сақтау жэне эпидемиологиядағы ғылыми зерттеулерде статистикалық әдістерді қолданылуымен байланысты ғылыми сала. Практикаға дәлелді медицинаның принциптерін ендіру медициналық жоғары оқу орындарының қазіргі заманғы түлектері үшін биостатистиканы түсіну қажеттілігінің қаншалықты маңызды екендігін айқындап отыр. Статистика принциптерін білу денсаулық сақтаудағы әртүрлі жағдайлар мен ағымдарды бағалауға арналған зерттеулерді жоспарлау, жүргізу және талдау, сонымен бірге медициналық биология, клиника жэне денсаулық сақтау салаларындағы ғылыми зерттеулерді жүргізу үшін, заманауи медициналық басылымдардағы хабарламаларды түсіну және сыни көзбен бағалау үшін аса қажет.

Студент қалауынша СӨЖ реферат түрінде, ситуациялық есептерді және тесттерді, жаңа ақпаратты алғашқы таныстыру түрінде дайындалады, тақырып бойынша реферат дайындау, ситуациялық есептер, ұсынылған әдебиеттер бойынша биостатистика негіздерін, тандама тәсілін, статистикалық жорамалдарды тексеру теориясының негіздерін, параметрлік критерийлерін, параметрлік емес критерийлерін, медицинадағы және қоғамдық денсаулық сақтаудағы дисперсиялық талдау негіздерін, регрессиялық талдауды, корреляциялық талдауды.

1. Ахметқазиев А.А., Кельтенова Р.Т. Математикалық статистика, Алматы «Экономика», 2002. қосымша:

1 Бектаев Қ. Ықтималдықтар теориясы және математикалық статистика. Алматы: «Рауан», 1991.

Орыс тіліндегі

негізгі:

І. Применение методов статистического анализа (для изучения общественного здоровья и здравоохранения). Под редакцией чл.-корр. РАМН, проф. В.З. Куче-ренко. Учебное пособие. - М., ГЭОТАР - Медиа, 2011.

2. В.И.Зайцев, В.Г.Лифляндский, В.И.Маринкин. Прикладная медицинская ста-тистика. Учебное пособие.- С-Петербург, Фолиант, 2006.

3. Жидкова О.И. Медицинская статистика (конспект лекций). - М. «Эксмо», 2007.

4. Савилов Е.Д., Мамонтова Л.М. и др. Применение статистических методов в эпидемиологическом анализе. - М. «МЕД пресс-информ», 2004.

5. Герасимов Л.Н. Медицинская статистика. М, МИА,2007.

1. 
   Жижин К.С. Медицинская статистика. - Высшая школа. Феникс. Ростов-на-Дону, 2007.
   
2. 
   Банержи А. Медицинская статистика понятным языком. М., Практическая медицина, 2007.
   
3. 
   Сергиенко В.И., Бондарева И.Б. «Математическая статистика в
   

Ағымдық бақылау:

- тестілеу жазбаша түрде вариант бойынша жүргізіледі

- ситуациялық есептерді жауаптарын тексеру жазбаша түрде жүргізіледі және оқытушыға тексеруге өткізідеді.
СӨЖ

Рефераттарды қорғау, баяндамалар, тақырыптар бойынша пікірлер, презентацияларды көрсету, экология бөліміне сәйкес келетін, оқылып жатқан тақырыпқа тестілік тапсырмаларды тексеру бір аптадан кеш емес.

• 
  Тәжірибелік сабақтар :
  

• 
  ауызша сұрау (әдістемелік нұсқау сұрақтары бойынша студент сабаққа дайын болуы міндетті);
  
• 
  вариант бойынша жазбаша немесе тест орталығында тестілеу;
  
• 
  өзіндік жұмыс бойынша тапсырмалардың орындалуын жазбаша немесе ауызша түрде тексеру;
  

• 
  СӨЖ:
  

ТС о.ш. –дәрістер мен тәжірибелік сабақтарда ағымдық бақылау кезінде бағаланған білімінің орташа балы

СӨЖ о.ш. – СӨЖ-дің орташа балы

t 2 – 1-ші рубеждік бақылаудан 2-ші рубеждік бақылауға дейін жүргізілетін ағымдық бақылау кезінде бағаланған білімінің орташа бағасы ( 2 кезең)

2. Ағымдық бақылаудың 1-ші және 2-ші кезеңдеріндегі білімінің рейтінгі:

R1 = (t 1+ r1) / 2; R2 = (t 2 + r2) / 2,

бұл жерде:

t 1-, t 2-нің анықтамасы жоғарыда келтірілген

Емтихан тапсыруға жіберілу рейтингі 50 балдан ( 50%) аз болмау керек.

Тестілеу мен ауызша жауапқа ең көбі 50%-дан беріледі.

5. 
   Қорытынды баға - J - 5 кезеңде келесі формула бойынша анықталады:
   

Қорытынды бағаның (J) максималды баллы 100-ге тен. R жіб.-нің максималды шамасы қорытынды бағаның 0,6 ( немесе 60 балл) құрайды, ал емтихан бағасының максималды шамасы – 0,4 ( немесе 40 балл) құрайды.

Білім бақылауның барлық түрінде білімді 100 балдық-100 %-дық жүйе бойынша бағалайды.

1. 
   кесте
   

*- бағалау кезіндегі бірінші дәрежелерге жататын критерийлер: № 2,4,5,6,8

- СӨЖ бағалау үшін 2, 4-9, 12 критерийлерді қолдану керек

- дәрістерді бағалау үшін 1, 10 критерийлерді қолдану керек

Қорытынды баға студенттің R жіб. мен қорытынды бақылау бойынша бағалары 50%-дан кем болмаған жағдайда ғана есептеледі.