Сабақ мазмұны мен кестесі

Сабақ мазмұны мен кестесі

Музыканың теориясы – студенттердің бастапқы сауатын ашатын ілгері дамуына бағыт беретін, музыка өнерінің ереже – заңдарын бекітетін негізгі пәндердің бірі. Денеге әсер ету нәтижесінде пайда болатын тербелмелі физикалық құбылысты дыбыс дейді. Сол дыбыс толқындар адамның, есту қабілеті арқылы бас миына өткізілуі дыбыс сезімін туғыздырады. Дыбыс шығу денесінің тербелуі – дыбыс толқындарының есту қабілетіне әсері, есту мүшелерінің қабылдау кезіндегі нерв жүйкесінің шамырқандыруын миға жеткізу.

Дыбыстың физикалық ерекшеліктерінің біздің түйсік – сезімге әсер етер қуатын – дыбыстың сапасы дейміз. Сапаға дыбыстың биіктігі, созымдылығы, қаттылығы және тембрі бояуы жатады. Дыбыстың физикалық негізі. Музыкалық дыбыстың құрылымы. Табиғи дыбыс қатары. Музыкалық жүйе.Дыбыс қатары. Дыбыс сатылары және оның атауы. Октава.
СОӨЖ мазмұны: Пән әдебиеттерімен танысу

Әдебиет:

В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с.

Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с.

Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с.

Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.

Нота. Музыкалық дыбыстың биіктігі мен созымдылығын белгілеу үшін нота дейтін белгіні қолданады. Музыкалық дыбысты жазу үшін оның биіктігі мен созымдылығын білу үшін оның биіктігі мен созымдылығын білу жөн. Дыбыстың биіктігін таңбалау үшін оларды ерекше бес сызық жолға, яғни ноталық сызық жолдарға түсіреді.Оның атын бес сызық . Бес сызық бойына бұдан да көп ноталарды түсіру үшін қосымша сызықтарды пайдаланады. Әр музыкалық аспаптың толық дыбыс қатарларын бір ғана бес сызық бойына жазуға болмайтындықтан, әр түрлі регистрдегі ноталарды жазу үшін кілт деген белгі енгізіледі

Биік дыбыстарды жазу үшін скрипкалық кілт, ал төмен дыбыстарды нотаға түсіру үшін бас кілтін қолданады. Альтерация белгілері.Музыкалық жүйе. Дыбыс қатары
СОӨЖ мазмұны: Фортепиано аспабымен практикалық жаттығуларды және жазбаша жаттығуларды орындау:

• 
  кілтті салу, әртүрлі ұзақтықтағы ноталарды, альтерация белгілерін және бес сызықтағы паузаларды жазып үйрену;
  
• 
  оқытушы көрсеткен әртүрлі нотаның ұзақтығына байланысты көрсету
  

Әдебиет:

В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с.

Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с.

Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с.

Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.

Ырғақ. Музыкалық дыбыстардың уақыттық ұйымдасуы мен өзара қалыптасуын ырғақ (ритм) дейміз. Дыбыстың, я музыкалық үзілістің уақыт өлшем данасындағы алынған ұзын бойлығын созымдылық дейді. Ырғақтың негізгі бөліну тәсілі. Акцент. Метр. Такт. Такт сызығы.Затакт. Жай метрлер мен өлшемдер. Күрделі метрлер мен өлшемдер. Өзгертілетін өлшемдер.

Әдебиет:

В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с.

Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с.

Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с.

Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.

Интервал. Бір уақыттылы немесе кезектілі дыбыстардың бірдейлігін интервал дейді. Кезектілі дыбыстар әуендік интервалдарды, ал бір уақытты дыбыстар гармониялық дыбыстарды тудырады. Барлық гармониялық және мелодиялық интервалдардың көтерілуі жоғарыға қарай оқылады. Төменгі дыбыстылы интервалдар төменнен саналады. Қарапайым интервалдар. Диатоникалық интервалдар. Интервалдардың түрлері. Энгармониялық интервалдар.

В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с.

Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с.

Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с.

Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.

СӨЖ: Өткен тақырыпты қорытындылау.
5 апта
Дәріс 5

Тақырыбы: Лад және тональдық.

Дәріс мазмұны:

Тұрақты дыбыстар.Біздер музыканы тыңдай отырып, одан шыққан дыбыстардың арасында белгілі –бір байланыстардың болатынын білеміз. Бұл әуеннің туылуында кейбір дыбыстардың бірі басым, бірі әлсіз болып келуіне байланысты. Содан дыбыстар арасында тұрақты және тұрақсыз дыбыстардың болатынын көреміз. Тұрақсыз дыбыстар тұрақты дыбыстарға үнемі тартылады. Лад деп тұрақсыз дыбыстар мен тұрақты дыбыстар арасында арасындағы байланысты Лад деп атаймыз.

Тоника. Тұрақсыз дыбыстар. Лад.

СОӨЖ мазмұны: Фортепиано аспабының сүйемелдеуімен практикалық жаттығулар мен жазбаша жаттығуларды орындау арқылы:

- альтерациялық белгілерді енгізу арқылы табиғи мажорлы гамманы әртүрлі бағытын жазу;

- альтерациялық белгілерді енгізу арқылы гармониялық мажорлы гамманы әртүрлі бағытын жазу.
Әдебиет:

В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с.

Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с.

Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с.

Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.
СӨЖ: Өткен тақырыпты қорытындылау.
6 апта
Дәріс 6

Тақырыбы: Лад және тональдық.

Дәріс мазмұны:

Минорлы лады деп – үш дыбыс аралығында ұяң дыбысты тудыратын үшдыбыстықты атайды. Олар терция бойынша орналасады. Кіші терция бір мен үш басқыштары аралығында және үлкен терция үш пен бес басқыштары аралығында. Гармониялық минор табиғи минорға қарағанда VII басқыштың ұлғаюымен ерекшеленеді. Табиғи минорлы гамма. Гармониялық және минорлы минор. Мелодиялық минордық натуралдық минордан 6,7 басқыштардың көтерілуімен ерекшеленеді. Жоғарылатылған 6 басқыш жоғарылатып келе жатқан мелодиялық минор гаммасы өсу бағында қолданылады.

Мелодиялық минор гаммасының кері бағытындағы жоғарылатылған басқыштар сақталмайды.

СОӨЖ мазмұны: Фортепиано аспабының сүйемелдеуімен практикалық жаттығулар мен жазбаша жаттығуларды орындау арқылы:

- альтерациялық белгілерді енгізу арқылы табиғи минорлы гамманы әртүрлі бағытын жазу;

- альтерациялық белгілерді енгізу арқылы гармониялық минорлы гамманы әртүрлі бағытын жазу.
Әдебиет:

В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с.

Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с.

Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с.

Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.
СӨЖ: Өткен тақырыпты қорытындылау.
7 апта
Дәріс 7

Тақырыбы: Лад және тональдық.

Дәріс мазмұны:

Бір тоникадан тұратын мажорлы және минорлы тональдікті аттас тональдік деп атаймыз.

Аттас мажор және минор табиғи гаммасы бір-бірінен 3, 6, 7 басқыштарымен ерекшеленеді. Аттас тональдықтар. Мажор мен минордың кейбір ұқсастықтары мен айырмашылықтары. Музыкадағы мажор мен минордың маңызы.

СОӨЖ мазмұны: Фортепиано аспабының сүйемелдеуімен практикалық жаттығулар мен жазбаша жаттығуларды орындау арқылы:

- альтерациялық белгілерді енгізу арқылы табиғи минорлы гамманы әртүрлі бағытын жазу;

- альтерациялық белгілерді енгізу арқылы гармониялық минорлы гамманы әртүрлі бағытын жазу.
Әдебиет:

В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с.

Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с.

Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с.

Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.
СӨЖ: Өткен тақырыпты қорытындылау.
8 апта
Дәріс 8

Тақырыбы: Интервалдың мажорлы және минорлы тональдігінде.

Дәріс мазмұны:

Табиғи мажор мен табиғи минордың интервалы. Гармониялық мажор мен гармониялық минордың интервалы. Натуралды мажор және минор басқыштары диатоникалық интервал туғызады.

Әрбір басқыштан прима, секунда , терцияны және т.б. құруға болады. Бұлардың ішінен таза, кіші, үлкен және т.б. интервалдарды ажыратып алуымыз керек. Әрбіреуінің интервал саны әрбір басқыштың көлеміне байланысты., олар жетеу.
Әдебиет:

В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с.

Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с.

Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с.

Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.
СӨЖ: Өткен тақырыпты қорытындылау.
9 апта
Дәріс 9

Тақырыбы: Аккордтар .

Дәріс мазмұны:

Аккорд – деп үш және одан да көп бір уақыттағы үйлесімділігін айтады. Үш дыбыстан және терция бойынша орналасқан аккордты үшдыбыстық деп атайды. Аккорд төменгі дыбыстан жоғары қарай құрылады. Үлкен және кіші терциялардан төрт түрлі үшдыбыстылық құрылады:

1. 
   Мажорлық немесе үлкен үшдыбыстық , олар үлкен 3 және кіші 3 , екі шеткі дыбыстар арасында таза квинта болуы қажет;
   
2. 
   Минорлық немесе кіші үшдыбыстық, олар кіші терция үлкен терция, екі шеткі дыбыстар арасында құрылады.
   
3. 
   Ұлғайтылған үшдыбыстылық екі үлкен терциядан құрылады. Екі шеткі дыбыс ұлғайтылған квинтадан құрылады.
   
4. 
   Кішірейтілген үшдыбыстылық екі кіші терциядан тұрады. Екі шеткі дыбыс кішірейтілген квинтаны құрады. . Үшдыбыстылықтың түрлері. Мажор мен минордағы негізгі үшдыбыстылық..Негізгі үшдыбыстылықтың байланысы.
   

Әдебиет:

В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с.

Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с.

Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с.

Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.

Мажор мен минордың қосалқы үшдыбыстылығы. Септаккорд. Доминантсептаккорд және оның орыналуы. Музыкадағы аккордтар.

В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с.

Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с.

Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с.

Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.
СӨЖ: Өткен тақырыпты қорытындылау.
11 апта
Дәріс 11

Тақырыбы: Халық музыкасындағы ладтар. .

Дәріс мазмұны:

Пентатоника. Ауыспалы ладтар. Ауыспалы параллель ладтар және мажор-минор

В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с.

Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с.

Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с.

Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.
СӨЖ: Өткен тақырыпты қорытындылау.
12 апта
Дәріс 12

Тақырыбы: Туыстық тональдықтар. Хроматизм.

Дәріс мазмұны:

Туыстық тональдықтар. Хроматизм. Альтерация. Хроматикалық гамма.

В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с.

Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с.

Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с.

Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.
СӨЖ: Өткен тақырыпты қорытындылау.
13 апта
Дәріс 13

Тақырыбы: Тональдық анықтама. .

Дәріс мазмұны: Тональдық анықтама .Транспозиция.
Әдебиет:

В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с.

Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с.

Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с.

Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.
СӨЖ: Өткен тақырыпты қорытындылау.
14 апта
Дәріс 14

Тақырыбы: Модуляция. .

Дәріс мазмұны:.Модуляция
Әдебиет:

В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с.

Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с.

Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с.

Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.
СӨЖ: Өткен тақырыпты қорытындылау.
15 апта
Дәріс 15

Тақырыбы: Әуен.

Дәріс мазмұны:.Музыкалық шығармадағы әуеннің маңызы. Халық музыкасының әуені(өлеңдер). Мелизмдер: форшлаг, мордент, групетто,трель.
Әдебиет:

В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с.

Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с.

Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с.

Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.
СӨЖ: Өткен тақырыпты қорытындылау.

Негізгі және қосымша әдебиет тізімі.

3. Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі.

№	Жұмыс түрі	Тапсырманың мақсаты мен мазмұны	Ұсынылатын әдебиеттер	Орындалу мерзімі және тапсыру уақыты	Балл	Бақылау түрі
1	Жеке тптапсырма. 1. Баяндама.	Студенттің өз бетімен жұмыстануының және білімінің деңгейін анықтау. 1.Дыбыс, оның бибиіктігі 2.Дыбыстың сапалық ерекшелігін өмірі мен шығармашылығы.	. В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с. Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с. Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с. Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.	7 апта 14 апта.	0,5	Жазбаша . Сұрақ-жауап түрінде. Жазбаша . Сұрақ-жауап түрінде Баяндама түрінде
2.	Өзіндік жұмыс. / практикалық /	Студенттің өз бетімен жұмыстануының және білімінің деңгейін анықтау. 1.Дыбыстарды фортепианода ойнау. 2.Фортепиано пернелерінде музыкалық дыбыстардың орналасуын меңгеру. 3.Гамма C-Dur. 4.Жаттығулар 5.Штрих.Пиццикато штрихы. 6.Тремоло штрихы. 7.Позициялар. 8.Қол қимылдарына жаттығулар. 9.Динамикалық белгілер.	В.Вахромеев Элементарная теория музыки: Учебник. –М., 2002. - 5 с. Р.Шындауылова, Б.Бекмухамедов Элементарлық музыка теориясы. –А., 1994. -5 с. Г.Фридкин Практическое руководство по музыкальной грамоте. –М., 1982. -5с. Л.Красинская, В.Уткина Элементарная теория музыки. –М., 1983. 5с.	2 апта. 3 апта. 4 апта. 5 апта. 7 апта. 8апта 11 апта 2 апта		Тапсырманы тексеру. Тапсырманы тексеру. Тапсырманы тексеру. Тапсырманы тексеру. Тапсырманы тексеру.
3	Шығармашылық тапсырмаларды орындау. /ОЖСӨЖ/	1Берілген жаттығуларды жатқа ойнап беру. 2. Берілген жаттығуларды өз бетімен фортепианоның сүйемелдеуімен ойнау.	Қалалық кітапхана.	6 апта. 10 апта.		Тапсырманы тексеру.
4	Коллоквиум. ( Сұрақтар )	Алған теориялық білімдерінің деңгейін тексеру.	1.Қ.Ахмедияров. Құрманғазы. Алматы.1995ж. 2.Қ.Сахарбаева. Атырау ән –күй мұхиты Алматы. 2002ж. 3.АЖұбанов .Ғасырлар пернесі Алматы.1995ж. 4.У.Бекенов.Күй табиғаты.А.,1981ж. 5.Музыкалық энциклапедия. 6.Қ.Ахмедияров.Әсем қоңыр.А.,1997ж.		1	Сұрақ-жауап бойынша тексеру.

4.Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілу картасы.

№	Әдебиет атауы	Барлығы				Ескерту
		Кітапханада	Кафедрада	Студенттердің қамтылу пайызы (%)	Электронды түрі
1	2	3	4	5	6	7
1.	Шындауылова Р. Элементарлық музыка теориясы	50	1	60	жоқ
2.	Вахромеева «Элементарная теория музыки»	15	1	60	жоқ

5. 
   Дәрістік кешен (дәріс тезистері, көрнекілік, таратылу материалдары, қажетті әдебиет тізімі). 1.Тақырыбы:
   

Музыканың теориясы – студенттердің бастапқы сауатын ашатын ілгері дамуына бағыт беретін, музыка өнерінің ереже – заңдарын бекітетін негізгі пәндердің бірі. Денеге әсер ету нәтижесінде пайда болатын тербелмелі физикалық құбылысты дыбыс дейді. Сол дыбыс толқындар адамның, есту қабілеті арқылы бас миына өткізілуі дыбыс сезімін туғыздырады. Дыбыс шығу денесінің тербелуі – дыбыс толқындарының есту қабілетіне әсері, есту мүшелерінің қабылдау кезіндегі нерв жүйкесінің шамырқандыруын миға жеткізу.

Дыбыстың физикалық ерекшеліктерінің біздің түйсік – сезімге әсер етер қуатын – дыбыстың сапасы дейміз. Сапаға дыбыстың биіктігі, созымдылығы, қаттылығы және тембрі бояуы жатады. Дыбыстың физикалық негізі. Музыкалық дыбыстың құрылымы. Табиғи дыбыс қатары. Музыкалық жүйе.Дыбыс қатары. Дыбыс сатылары және оның атауы. Октава.

Дәріс2

Тақырыбы: Ноталық жазба.

Дәріс мазмұны:

Нота. Музыкалық дыбыстың биіктігі мен созымдылығын белгілеу үшін нота дейтін белгіні қолданады. Музыкалық дыбысты жазу үшін оның биіктігі мен созымдылығын білу үшін оның биіктігі мен созымдылығын білу жөн. Дыбыстың биіктігін таңбалау үшін оларды ерекше бес сызық жолға, яғни ноталық сызық жолдарға түсіреді.Оның атын бес сызық . Бес сызық бойына бұдан да көп ноталарды түсіру үшін қосымша сызықтарды пайдаланады. Әр музыкалық аспаптың толық дыбыс қатарларын бір ғана бес сызық бойына жазуға болмайтындықтан, әр түрлі регистрдегі ноталарды жазу үшін кілт деген белгі енгізіледі

Биік дыбыстарды жазу үшін скрипкалық кілт, ал төмен дыбыстарды нотаға түсіру үшін бас кілтін қолданады. Альтерация белгілері.Музыкалық жүйе. Дыбыс қатары

Дәріс 3

Тақырыбы: Музыкалық өлшем және ырғақ.

Дәріс мазмұны:

Ырғақ. Музыкалық дыбыстардың уақыттық ұйымдасуы мен өзара қалыптасуын ырғақ (ритм) дейміз. Дыбыстың, я музыкалық үзілістің уақыт өлшем данасындағы алынған ұзын бойлығын созымдылық дейді. Ырғақтың негізгі бөліну тәсілі. Акцент. Метр. Такт. Такт сызығы.Затакт. Жай метрлер мен өлшемдер. Күрделі метрлер мен өлшемдер. Өзгертілетін өлшемдер.

Интервал. Бір уақыттылы немесе кезектілі дыбыстардың бірдейлігін интервал дейді. Кезектілі дыбыстар әуендік интервалдарды, ал бір уақытты дыбыстар гармониялық дыбыстарды тудырады. Барлық гармониялық және мелодиялық интервалдардың көтерілуі жоғарыға қарай оқылады. Төменгі дыбыстылы интервалдар төменнен саналады. Қарапайым интервалдар. Диатоникалық интервалдар. Интервалдардың түрлері. Энгармониялық интервалдар.