Медицина факультеті

жүктеу/скачать 0,51 Mb.

бет	38/62
Дата	01.11.2022
өлшемі	0,51 Mb.
	#155961
түрі	Құрамы

1 ... 34 35 36 37 38 39 40 41 ... 62

Байланысты:
1. Ацидоз кезінде ш ыл к мек ретінде натрий гидрокарбонатыны е

18. Карбонилді қосылыстар. Альдегидтер. Класстың жалпы формуласы. Жеке өкілдердің құрылымдық формулаларын жазыңыз. Изомериясы, номенклатурасы. Маңызды өкілдердің медициналық-биологиялық маңызы.
19. Альдегидтердің химиялық қасиеттері. Нуклеофилді қосылу реакциясы. Альдегидтерге судың, спирттердің және тиолдардың, аминдердің қосылу реакциясын жазыңыз. Реакция өнімдерін атаңыз.
20. Альдегидтердің альдолды конденсациялану, тотықсыздану және тотығу реакциялары. Альдегид тобын анықтауға арналған сапалы реакциялар. Реакцияларды жазыңыз және реакция өнімдерін атаңыз
21. Карбон қышқылдары. Кластың анықтамасы, жалпы формуласы. Радикалдың табиғаты мен карбоксил топтарының саны бойынша жіктеу. Номенклатура. Нуклеофилді орынбасу реакциясының механизмі.

17. Кетондардың химиялық қасиеттері. Нуклеофилді қосылу реакциясы. Кетондардың сумен, тиолдармен, аминдермен әрекеттесу, тотықсыздану реакциясын жазыңыз. Реакция өнімдерін атаңыз.

КЕТОНДАР
Бұл сөз органикалық табиғат заттарының бүкіл класы үшін ортақ аталады, молекулаларда карбонил тобы (C = O) екі көміртекті радикалға байланысты. Өз құрылымында кетондар альдегидтер мен карбон қышқылдарына жақын. Дегенмен, олар бір уақытта C = O байланысқан екі C атомдары (көміртек немесе көміртек) бар. Химиялық қасиеттері индустрияда белсенді қолданылатын басқа да кетондардың арасында - ацетофенон (метил фенилкетон). Ацетон мен бутаноннан айырмашылығы, оның иісі парфюмерияда қолданылатындықтан өте жағымды. Мысалы, циклогексанон R1-CO-R2 типтік өкілдеріне жатады және еріткіштерді дайындауда жиі қолданылады. Альдегидтер мен кетондар үшін көбіне нуклеофилді косылу AN реакциялары тән.

Нуклеофилді қосылу реакциясы AN механизмінін жалпы сипатта- масы. Альдегид пен кетонның карбонил тобындағы көміртек ато- мына нуклеофилді шабуылдың жеңілдігі көміртек атомындағы оң зарядтың мөлшеріне, оның кеңістіктегі орналасуына және ортаның кышкылдык-негіздік касиетіне байланысты.
Nu“
(R')H
k\S+
►
ч 6— =0
Карбонил тобындағы көміртек атомымен байланыскан топтардын электрондык эффектісін есебіне ала отырып, альдегидтер мен кетондардағы осы көміртек оң заряды 6+ мөлшері төменде көрсетілген катар бойынша кемиді:
карбонилді көміртектің 6+төмендеуі
а3с-сс
хн
- 1СО}
Н-С
ХН
R-C
ХН
/н = 0 +/R(R=Alk)
R\
R/
с=о
екі R топтардын +/-эффектісі
Карбонилді көміртек атомына кеністіктегі орнына сәйкес, яғни сутектің кең көлемді органикалык радикалмен алмасуы кезінде реакцияға түсу кабілеттілігі кемиді, сондықтан альдегидтердің кетондарға карағанда реакцияға түсу кабілеттілігі жоғары.
18. Карбонилді қосылыстар. Альдегидтер. Класстың жалпы формуласы. Жеке өкілдердің құрылымдық формулаларын жазыңыз. Изомериясы, номенклатурасы. Маңызды өкілдердің медициналық-биологиялық маңызы.

Карбонил тобының з/>2-гибридтелген көміртек атомы бір жазыктыкта жататын үш о-байланыс түзеді және гибридтелмеген /ьорбиталь есебінен оттек атомымен л-байланыс түзеді. Альдегидтер (лат. al(cohol) dehyd(rogenatum) — сутексiз спирт) - органикалық қосылыс. Молекула құрамында карбонил немесе оксо топшасы бар көмірсутек туындыларын альдегидтер және кетондар деп атайды. Нәтижесінде карбонил тобындағы көміртек атомы біршама 6+ оң заряталады, ал оттек атомы біршама 6~ теріс зарядталады. Көміртек атомы электронға мұктаж болғандықтан, нуклеофилдік шабуыл үшін орталык болып табылады. Альдегид пен кетонның карбонил тобындағы көміртек ато- мына нуклеофилді шабуылдың жеңілдігі көміртек атомындағы оң зарядтың мөлшеріне, оның кеңістіктегі орналасуына және ортаның кышкылдык-негіздік касиетіне байланысты.

Nu“
(R')H
k\S+
►
ч 6— =0
Карбонил тобындағы көміртек атомымен байланыскан топтардын электрондык эффектісін есебіне ала отырып, альдегидтер мен кетондардағы осы көміртек оң заряды 6+ мөлшері төменде көрсетілген катар бойынша кемиді:
карбонилді көміртектің 6+төмендеуі
а3с-сс
хн
- 1СО}
Н-С
ХН
R-C
ХН
/н = 0 +/R(R=Alk)
R\
R/
с=о
екі R топтардын +/-эффектісі
Карбонилді көміртек атомына кеністіктегі орнына сәйкес, яғни сутектің кең көлемді органикалык радикалмен алмасуы кезінде реакцияға түсу кабілеттілігі кемиді, сондықтан альдегидтердің кетондарға карағанда реакцияға түсу кабілеттілігі жоғары.
19. Альдегидтердің химиялық қасиеттері. Нуклеофилді қосылу реакциясы. Альдегидтерге судың, спирттердің және тиолдардың, аминдердің қосылу реакциясын жазыңыз. Реакция өнімдерін атаңыз.

Альдегидтер химиялық белсенді қосылыстар. Олардың реакцияға түскіштігі карбонил тобына байланысты. Карбонилді қосылыстарға мынандай реакциялар тән: Қосылу реакциялары, сутекпен қосылуы:

O
H-C
+H2
H
CH3 – OH
8. Тотығу реакциялары, күміс – айна реакциясы:
O
CH3-C
O
+Ag2O
CH3 – C
H
+2Ag
OH Формальдегидтің полимерленуі:
nCH2O
(
CH2
O
)n
9 .Поликонденсация реакциясы:
OH
OH
CH2
n
+ nCH2O
+nH2O N Функционалдық тобы бар мономерлер қатысып, кіші молекулалы қосылыс бөліне жүретін полимер түзілу реакциясын поликонденсация реакциясы деп атайды.
10. Сірке қышқылын алу
Үшін Лактар алу үшін Медицинада
R-C H
Ауыл шаруашылығында Формалин ерітіндісін алу үшін
20. Альдегидтердің альдолды конденсациялану, тотықсыздану және тотығу реакциялары. Альдегид тобын анықтауға арналған сапалы реакциялар. Реакцияларды жазыңыз және реакция өнімдерін атаңыз.

Карбонильді қосылыстарға негіздер әсер еткенде a- орыннан протон бөлініп шығады және теріс заряд карбонил тобы қатысуымен делокализацияланған карбоннан түзіледі. RCH-CH=O+HO-RCH-C=O – RCH-CH-CHCH=O – RCH2 CHOH =O

Альдолді косылу реакциясы, пропанальді мысалға ала отырып көрсетілген (түсті түрмен, баска молекуланың С =0 тобына косылған молекула көрсетілген) осыған ұксас реакция ацетонды мысалға ала отырып келтірілген.
OH OH

CH₃CH₂CH=O+ CH-CH-CH-O CH3CH₂CH-CHCH
пропаналь пропаналь 3-гидрокси-2-метильпентаналь
O O OH

CH₃ C CH₃+ CH C CH₃CH₃ C CH C CH
ацетон ацетон
CH₃
4-гидрокси-4-метилпентанон-2
Конденсациялану өнімі-альдоль-суды бөле отырып, а-канықпаған кар бонилді косылыстар түзүге қабілетті. Әдетте, бүл жоғары температурада өтеді. Мүндай жағдайда реакция, кротонды конденсациялану реакциясы деп аталады.
Альдолді конденсация-кайтымды реакция, кері процесс альдолді ыдырау (немесе ретроальдольді реакция) деп аталады. Көрсетілген реакциялардың екі түрі де көптеген биохимиялык реакцияларда жүреді.
Альдегидтер және кетондардың тотықсыздану реакциялары металдардың комплексті гидридтері LiAlH4, NaBH4 көмегімен жүреді. Альдегидтер мен кетондардың реакциялық қабілеттілігі 107 Реакция кезінде карбонилдік көміртек атомын гидрид-ионның нуклеофилдік шабуылы жүреді, нәтижесінде түзілген алкоголяттің гидролизденуінен біріншілік немесе екіншілік спирт алынады.
Альдегидтердін тотығу аркылы карбон кышкылдарына тотыктырғыштар аркылы жүреді, мысалы ауаның оттегі аркылы. Жұмсак жағдайда кетондар тотыкпайды.

Альдегидтердің тотығу арқылы карбон қышқылдарына тотықтырғыштар арқылы жүреді, мысалы ауаның оттегі арқылы. Жұмсақ жағдайда кетондар тотықпайды.

RCH = 0 – RCOOH
альдегид карбон қышқылы
Күміс оксиді, аммиакты комплекс түрінде Ag(NH3)2OH (Толленс реактиві) альдегидтерді карбон кышкылдарына дейін тотыктырады, реакция нәтижесінде металдык күміс бөлініп шығады. Сондықтан, бұл реакция «күміс айна» реакциясы деп аталады.
R C H = 0 + 2|A g(N H з)2]ОН --------► 2A g| + RCOONH4 + 3N H3 + Н 20
Сонымен катар, альдегидтер сілтілік ортада мыс гидроксидімен (II) тотығады.
RCH=0 + 2Cu(OH)2 + N aO H --------► Cu20 j + RCOONa + 3H20 кызғылт-қоңыр түсті тұнба
RCH = 0 – RCOOH
Күміс оксиді, аммиакты комплекс түрінде Ag(NH3)2OH (Толленс реактиві) альдегидтерді карбон кышкылдарына дейін тотыктырады, реакция нәтижесінде металдык күміс бөлініп шығады. Сондықтан, бұл реакция «күміс айна» реакциясы деп аталады.
R C H = 0 + 2|A g(N H з)2]ОН --------► 2A g| + RCOONH4 + 3N H3 + Н 20
Сонымен катар, альдегидтер сілтілік ортада мыс гидроксидімен (II) тотығады.
RCH=0 + 2Cu(OH)2 + N aO H --------► Cu20 j + RCOONa + 3H20 кызғылт-қоңыр түсті тұнба
Бүл екі реакция альдегид тобын табу үшін, олар, тек альдегидтер үшін талғамдылык көрсетпесе де сапалык реакция түрінде колданылады; көрсетілген реагенттер катысуында көп атомды фенолдар, аминофенолдар, ароматты аминдер, гидроксикетондар және баска оңай тотығатын қосылыстар да тотығуға ұшырайды

21. Карбон қышқылдары. Кластың анықтамасы, жалпы формуласы. Радикалдың табиғаты мен карбоксил топтарының саны бойынша жіктеу. Номенклатура. Нуклеофилді орынбасу реакциясының механизмі.

Карбон кышкылдары — кұрамынла функционалды топ ретіндс карбоксил —СООН тобы болатын косылыстар. Органикалык радикалдың табиғатына байланысты карбон кышкылдары алифатты (каныккан немесе каныкпаған) RCOOH жэне ароматты АгСООН бола алады. Карбоксил тобынын санына карай олар: монокарбонды, дикарбонды жэне трикарбонды болып бөлінеді.

Кышкылдардың жүйелік номенклатурасы- (қаныққан СНзСООН сірке кышкылы)
, (ҚАНЫҚПАҒАН сн2=снсоон акрил кышкылы)
Карбоксил тобындағы SP2-гибридтелген көміртек атомының нуклеофилді орынбасу реакциялары карбон кышкылдарынын маңызды реакциялары болып табылады.
Карбоксил тобының көміртек атомы жартылай оң зарядталған, сондыктан электрофилді орталык болып саналады. Оған нуклеофилді реагент шабуыл жасайды, нәтижесінде ОН тобының орнын нуклеофилді бөлшектер алады. Гидроксид-ионы нашар кететін топ болып саналады, сондыктан да карбоксил тобындағы нуклеофилді орынбасу реакциясы кышкылдык катализаторлар катысында өтеді, әсіресе әлсіз нуклеофилді реагенттер колданылса, мысалы спирттер.
Күрделі эфир түзілуі RCOOH+CH3OH-RCOOCH3+H2O
Амидтер түзілуі RCOOH+NH3-RCOONH4-RCONH2+H2O
Ангидридтер түзілуі RCOOH-RCOO+H3PO4
Карбон кышкылдары туындыларының аталуы олардың карбон кышқылдарымен туыстык кұрылымын ескере отырып кұрастырылады, негізгі ортак фрагмент — ацил радикалы RC(O)— болады. Бұл радикалдардың соңына қышқылы немесе -оил деген жалғау косу аркылы аталады. Ацил радикалдарының тарихи (тривиалды) аталуы

жүктеу/скачать 0,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 34 35 36 37 38 39 40 41 ... 62