«Мейіргерлік істегі психология және коммуникация негіздері» пәні бойынша студентке арналған
жүктеу/скачать 1,16 Mb.
|
силабус2020пс (4444444444)
| X - СОӨЖ
Ойлау психикалық танымдық процесс ретінде. Ойлау– объективті шындықты белсенді бейнелеудің жоғарғы формасы, дүниені тану мен игерудің жоғарғы сатысы, тұлғаның танымдық әрекеті. Ойлау формалары мен құрылымдарында адамзаттың бүкіл танымдық және тарихи-әлеуметтік тәжірибесі, материалдық және рухани мәдениеті дамуының басты нәтижелері қорытылып, бекемделген. Сыртқы дүниені толык тануға түйсік, қабылдау, елестер жеткіліксіз болады. Біз тікелей біле алмайтын заттар мен құбылыстарды тек ойлау аркылы ғана білеміз. Түйсік, кабылдау процестерінде сыртқы дүниенің заттары мен құбылыстары жайлы қарапайым корытындылар жасалады. Бірақ қарапайым қорытындылар сыртқы дүние заттары мен күбыдыстарыньщ ішкі күрылысын, оның қажетті қатынастары мен байланыстарын жөнді ашып бере алмайды. Адамның ой-әрекеті әсіресе тұрлі мәселелерді бір-біріне жанастыра отырып шешуде өте жақсы көрінеді. Түйсіктер мен қабылдау ақиқат дүние құбылыстарының жеке қасиеттерін, көбіре ретсіз кездейсоқ түрде бейнелендіреді. Ал ойлау адамға заттар мен құбылыстардың қасиеттері мен олардың өзара қатынастарын салыстырып, ажыратуға, олардың сезімдік түрде берілмеген қасиеттерін, жаңа қатынастары мен қырларын ашады. Сөйтіп, ойлаусезіммүшелеріарқылыалынғанмәліметтердіөңдейді. Ойлау “ішкі” процесс пенемесеолмінез–құлықтакөрінгендіктен бар болыпсаналама, міне осы даулымәселелерәлікүнгедейінжалғасыпкеледі. Шахмат ойнаушыөзініңкелесіжүрісінорындамасбұрынеңалдыменбірнеше минут алдын ала ойланыпалуымүмкін. Олөзініңәрекеттерінтаразылаптұрғанкездеойлауқатысама? Әрине, қатысадыжәнеешқандай да сыртқымінез–құлықбайқалмағандықтанбұлжағдайдакейбіреулерқорытындыэлепирикалықбақылауғаемес, өзпайдасынанегізделгендепайтареді. Ойлаудыңжалпыанықтамасыбұлшиеленістіішінарашешежәнеондабіздіңталқылауымызғакөмектесеалареді. Әдеттеойлауүшнегізгікезеңменсипатталады. Ойлаукогнитивтіболыптабылады, яғни “іштей” ақылойдаөтеді, алайда оны мінез–құлықбойыншабағалайды. Шахмат ойнаушыжүрісжасағандаөзініңойлауынкөрсетеді. Ойлау–ол процесс, ондакогнитивтіжүйедебілімдерменкейбірайлалыәрекетжасалады. Өзініңжұмысынойластыраотырып шахмат ойнаушысолсәттеөтіпжатқанақпараттарменбұрынғыесіндегілердібіріктіредіжәнежағдайжайлыөзбілімінөзгертеді. Ойлаубағытталғансипатқаие, оныңнәтижелерікейбірмәселелерді “шешетін” немесеоныңшешілуінебағытталғанмінез–құлықтакөрінеді. Шахматшыныңойындағыәрбіркелесіжүрісіжеңіскежетугебағытталған. Барлықәрекетсәттіболмайды, бірақ та ойыншыныңойындаолардыңбарлығышешугебағытталған. Адамныңойыәрқашан да сөзарқылыбілдіріледі. Біреуекіншібіреугепікірінбілдіргенде, өзінестісіндепдауыстапсөйлейді. Ой толықсөзкүйіндебілдірілгендеғанаайқындалып, дәйектеліп, дәлелденетүседі. Ойлау мен сөйлеудібірдейдеп, бұлардыңарасынатеңдікбелгісінқоюдұрысемес. Ой сыртқыдүниенібейнелеудіңеңжоғарғыформасыболса, ал сөзойдыбасқаадамдарғажеткізетінқұрылболыптабылады. Бала тілішықпайтұрғанкезде де ойлайалады. Нәрестеайналасындағыдүниенібірінші сигнал жүйесініңқызметіарқылытаныпбіледі. Ойлаудыңбұлтүріоныңтанымыноншакеңітеалмайды. Баланыңтілішығып, сөзарқылыүлкендерменқарымқатынасқатүскендеғанаоныңойлаушеңберікеңейетінболады. жүктеу/скачать 1,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|