«МӘліметтерді талдау және экономиканы болжау» ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені

Сұраныс г -дің шамасы Т уақыт аралығында кездейсоқ болсын да, оның таралу заңдылығы (қатар) р(г) берілген немесе (р(г)- ықтималдың тығыздығы берілген болсын.

( р(г) мен (р(г) - тэжірибе не статистикалық негізде бағаланады). Егер, сүраным г қор деңгейі

8 — тен аз болса, онда өнімді артық сатып алу (сақтау,сату). Әрбір өнім бірлігіне қосымша шығын С^- шығаруды талап етеді. Егер де г)^- болса, онда тапшылық үшін эрбір өнім бірлігіне айыппүл төлеуді қажет етеді.

Стохастикалық үлгілеулерде есептерде кездейсоқ болып табылатын қосынды шығын үшін оның орта мәнін немесе математикалық күтуін (ожидание) қабылдайды.

Егер сүраным г — дискретті болса, онда таралу заңдылығы р(г) — болады да, жалпы шығыннан математикалық күтуі

5                                                                      оэ

г=0                                                                г=5+1

(30) -да бірінші қосылғыш (8-г) -бірлікке тең артық өнім алу шығынын ескереді (г <8-болады), ал екінші қосылғыш — (г- 8) -бірлікке тең, өнімнің (г)^) тапшылығына сэйкес айыппүлын білдіреді. Егер, (р(г) ықтималдың тығыздығымен берілген үздіксіз кездейсоқ сүраным қарастырылса, онда

0                                                                     0

Бұл жағдайда қорды басқару есебі деп (30) мен (31) -нің қосынды шығынының математикалық күтуі ең кіші мән қабылдайтын 8 -қорын табу ұғылады.

Стохастикалық  программалаудың  есебі математиканың экономикада және басқа ғылымдарда кеңінен қолданылуы осы ілімнің өзіне тән ерекшелігі болып табылады. Егер оның осы ерекшелігін түбегейлі экономикалық талдаумен біріктіре отырып пайдаланса, онда өндірістік жұмыстарды тиімді ұйымдастыруда және басқаруда, яғни әр істен ұтымды табыс табу жолдарында математикалық әдістемелерді қолдану-бүгінгі күндегі ең қажетті істің бірі.

Сонымен, қорыта келгенде, мынадай тұжырым жасауға болады: бұл пәнді оқу студентке қарапайым экономика есептерінің математикалық модельдерін құрастыруда алғашқы қадам жасауға, олардың математикалық қойылуы мен шешу әдістерін үйренуге мүмкіншілік береді. Студент осы математикалық бағдарламалау арқылы экстремалдық есептерді зерттеуге және олардың шешу әдістерін анықтап, өзіне қажетті әрекеттерді орындай алады.

Компьютерлік модельдеу ақпараттық модельдеудің бір түрі болып табылады. Адам құрылатын модельдің бейнесін алдын-ала ойлағаннан соң оны іске асыруға ыңғайлы программалық құралдардың көмегіне жүгінеді. Яғни компьютерлік модель деп программалық орта көмегімен жүзеге асатын модельдерді айтамыз. Ал модельдеуді компьютерлік бағдарламалар көмегімен жүзеге асыруды – компьютерлік модельдеу деп атауға болады. Мысалы геометриялық модель (сурет, сызба т. б.) құру үшін – графикалық редакторлар, сөзбен сипатталатын модель үшін мәтіндік редактор, кестелік модельдер үшін электрондық кестелер немесе деректер базасын басқару жүйелері қолданылуы мүмкін. Кейде объектінің немесе процестің математикалық моделі құрылып оны ары қарай компьютерді зерттеу арнайы программалау тілдерінің көмегімен жүзеге асырылады.

Жаңа конструкторлық жұмыс, техникалық шешімдерді өндірісте пайдалану және жаңа идеяларды тексеру үшін эксперимент жасау қажет. Зертханалық және табиғи эксперименттер көп уақыт және материалдық шығынды қажет етеді. Есептеу техникасының дамуына байланысты зерттеудің жаңа әдісі компьютерлік тәжірибеге жол ашылды. Комьютерлік тәжірибе жүргізу кезінде объектінің комьютерлік моделі құрылады және ол компьютерде арнайы тестілеуден өтеді. Тестілеу – модельдің дұрыстығын тексеру. Егер нәтиже ойдағыдай болмаса, модельдеу процесі қайта басынан басталуы мүмкін.