Қорытынды
«Бастауыш сынып оқушыларының патриоттық сезімін қалыптастыру» атты дипломдық жұмысымдағы негізігі қарастырған мәселелерімнің маңызды, қоғамның бүгінгі таңдағы стратегиялық міндеттерінің бірі екенін сезіндім. Жақында Мемлекет басшысы бекіткен 2006 – 2008 жылдарға арналған Қазақстан Республикасы азаматтарына патриоттық тәрбие берудің мемлекеттік бағдарламасында жеке адамды тәрбиелеудегі маңызды бағыттар айқындалды. Бұл ретте, әсіресе жастардың отансүйгіштік сана – сезімін қалыптастыруда, Отан мүдделерін қорғаудағы азаматтық борышы мен міндеттерін орындауға тәрбиелеуде үлкендердің (аға буынның, педагогтардың, тәрбиешілердің және т.б.) атқарар рөлі де, жауапкершілігі де орасан.
Қазақстан Республикасының 2007 – 2024 жылдарға арналған орнықты дамуға көшу тұжырымдамасында (Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 14 қарашадағы №216 Жарлығымен мақұлданған), орнықты даму Қазақстанның 2030 жылға дейінгі Даму стратегиясының мақсаттарына қол жеткізу үшін қажет. Орнықты даму қағидаты Президенттің 2006 жылғы 1 наурыздағы Қазақстан халқына Жолдауында жарияланған. Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясының негізінде де тұжырымдалған.
Осы тұжырымдамадағы патриотизмді дамытудың шаралары:
патриоттық бағдардағы саяси партиялардың, қоғамдық қозғалыстардың қызметі арқылы халықтың азаматтық санасын тәрбиелеу;
жастарды отансүйгіштікке тәрбиелеу жүйесін дамыту;
бұқаралық ақпарат құралдарының жұмысында отансүйгіштік бағыт пен кәсіби мәдениетті арттыру;
қарастырылған.
Отанды қастерлеудің озық үлгісін Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың «Қазақстан жолы» атты жаңа кітабын оқып көз жеткізуімізге болады. Автор кітаптары түйін сөздің оқу – білім мәселесіне арнап, сонымен бірге адамның бойында Отанға, туған жеріне деген сүйіспеншілік сезімін тәрбиелейтің әрбір жасқа таным нәрін егетін, тиімді еңбек ету машығын үйрететін бәсекеге қабілетті білім беру жүйесіне де байланысты екенін айтады.
Отанға деген сүйіспеншілік – патриотизим ата – ананы, жасы үлкенді құрметтеуден басталып, өркендейді. Бала ата – анасы өнегесіне, өмір мен өнердегі әйгілі қаһармандарға, көш бастайтын ерлерге қарап есйеді, тәжірибе жинақтайды. Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың бұл кітабы патриотизм, Отанды сүю пәнінен дәріс беретін тағылымы мол оқулық десе де, әркімнің күнделікті серігі болатын, жаны сергек жастарды уақыттың алдыңғы шебінде жүруге дайындайтын, еліңе деген махаббат арқылы ұлы болашағыңызға деген сеніміңізді жанып, ширататын, нақты - әрекеттеріңізге күш – қуат қосатын аса бағалы туынды.
Патриотизм дегеніміз – ол сіз бен біздің Отанға деген қарым – қатынасымыз. Мен, әрине, кеңестік отансүйгіштік негізде тәрбиелендім, октябрят, пионер, комсомол ұйымдарында мүше болдым, әкем Ұлы Отан соғысының ардагері болғандықтан, отансүйгіштіктің Отан соғысы кезінде шынайы көрініс тапқанын білемін.
Бертін келе, Желтоқсан оқиғасы кезінде ешнәрседен тайынбаған қаншама қазақтың қыздары мен жігіттері болғанын, ақ қарда бұрымдары шашылып, қандары төгілген қазақтың ару қыздарының қайсарлығын өз көзімен көрдім. Ендігі мақсат: осы өмірден көрген – білгендерімді, университетте алған білімдерінді өскелең ұрпақтың ойында патриотизмді дамытуға жұмсаймын. Өз елін сүйетін, өз Отанын қастерлейтін, өз қалқын мақтан ететін, Қазақстандық жастарды елшіл отаншыл, мемлекетшіл қасиеттерге баулып, жақсыдан үйренуге, жаманнан жүйренуге үйретемін. Әрбір Қазақстан азаматын «Бұл менің Отаным» деген мақтанышты сезімге тәрбиелеуге тағылымды үлес қосамын және де қиындығы мен қызығы да бар бұл іске бүкіл қазақстандықтарды шақырамын. Әрқайсымыз ұлтжанды, бауырмал болсақ, мемлекетіміздің тірегі нығайып, болашағымыз жарқын болары анық. Жастарды отаншылдыққа, имандылыққа, салауатты өмір сүруге, адамгершілікке тәрбиелеу абыройлы іс. Оны іске асырудың жүгі де жеңіл емес.
«Мен жастарға сенемін!», - деп Мағжан Жұмабаев айтпақшы, қоғамды алға сүйрейтін тәрбиелі де білімді азаматтарды қалыптастыру барша қоғамның ісі.
Пайдаланған әдебиеттер
Назарбаев Н. Ә. Қазақстанның болашағы қоғамның идеялық бірлігінде. – Алматы: Қазақстан, 1993.
Назарбаев Н. Ә. «Қазақстан - 2030»
Бержанов Қ., Мусин С. Педагогика тарихы. – Алматы: Мектеп. 1984.
Жарықбаев Қ. Б., Психология – Алматы «Білім» 1993.
Жарықбаев Қ. Б., Қазақ ағартушылары жастарды тәрбиелеу туралы. – Алматы, 1965.
Жарықбаев Қ. Б., Қазақтың тәлім – тәрбиелік ой – пікір антологиясы. – Алматы, 1998.
Мухина В. С. Детская психология. Москва, 1990.
Немов Р. С. Психология. В 3т. – Москва, 1998.
Овчарова Р. В. Справочная книга школьного психолога. – Москва, 1996.
Абрамова Г. С. Практическая психология. – Москва, 2001.
Возрастная и педагогическая психология. Под. ред М. В. Голиза. – Москва, 1995.
Сухомлинский В. А. Балаға жүрек жылуы. – Алматы, 1961.
Байділдина К. Патриоттық тәрбие бастауы. – Бастауыш мектеп.
1986, №9.
14. Табылдиев Ә. Қазақ этнопедагогикасының және оқыту әдістемесі. – Алматы, 2004.
15. Қалиұлы Серғазы. Қазақ этнопедагогикасының теориялық негіздері мен тарихы. – Алматы, 2003.
16. Үсенов Ә., Мәуленов С. Музыка сабағы арқылы ұлттық тәрбие беру.– Бастауыш мектеп, 2005, №6.
17. Алексеенко А. Н., Қозыбаев М. К., Романов Ю. И. Этносы Казахстана. – Астана, 2001.
18. Макаренко А. С. Избранные педагогические произведения. – Москва, 1956.
19. Макаренко А. С. Ата – аналар кітабы. – Алматы, 1987.
20. Коменский Я. А. Ұлы дидактика.
21. Баласағұни Ж., Құтты білік. – Алматы, Ана тілі, 1993.
22. Кожахметова К. Ж., Таубаева Ш., Жанзакова Ш. Методология общей и этнической педагогики в логико – структурных схемах. – Алматы, 2005.
23. Тоболов С. В. Воспитание мужчинный в народной педагогике народа саха в контексте роли мужчин в воспитании. Этнопедагогика в системе образования, 2005 №6.
24. Тілеужанов М., Халық тағылымы. – Алматы, 1996.
25. Ушинский К. Д. Избранные педагогические произведения. – Москва. Учпедгиз, 1968.
26. Шаханов Мұхтар. Тілсіздендіру анатомиясы. – Алматы, 2006.
27. Құсайынов А. Қ., Демеуова М. Е., Молдыбаева Ш. Б. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері. – Алматы, 2006.
28. Әбиев Ж. Ә., Бабаев С. Б., Құдиярова А. М. Педагогика. – Алматы, 2004.
29. Сабиров Т. С. Болашақ мұғалімдердің дидактикалық дайындығын жетілдіру. – Алматы, 1999.
30. Төлеубекова Р. Адамгершілік тәрбиесі туралы. – Алматы, 1990.
31. Кәрімбаев Нұрсұлтан Жастарға жол нұсқайтын кітап. – Егеменді Қазақстан. 2007. 26 қаңтар.
32. Дүйсебаев Чатай Молодежь и патриотизм. – Каз. правда. 2006.
3 қараша
33. Әшімов Б. Т. Жастарды патриотизмге тәрбиелеудегі еліміздегі
бұқаралық ақпарат құралдарының рөлі. – Алғашқы әскери дайындық.
2006 №5.
34. Тоқсанбай Қарашаш. Ана тілі аспандайтын жыл. 2007 жыл Қазақ тілі жылы деп жарияланды. – Егеменді Қазақстан 2007. 19 қаңтар.
35. Қазақстан Республикасының 2007 – 2024 жылдарға арналған орнықты дамуға көшу тұжырымдамасы. – Егеменді Қазақстан. 2006. 18 қараша.
36. Қоқымбаева Т. Мектеп оқушыларына ұлттық тәрбие берудегі халық педагогикасының маңызы. - Мектептегі психология. 2007 №1.
37. Ғаббасов Совет – Хан. Бауыржан Момышұлы: Ана тілі және ұлттық тәрбие. – Мектептегі психология 2007. №1.
38 Белгібаева Г. Патриоттық тәрбие беруде ауыз әдебиетінің атқаратын рөлі – Бастауыш мектеп. 2005. №8.
39. Наурызбаев Ж. Ұлттық мектептің ұлы мұраты. – Алматы. 1996.
40 Әлімбаев М. Халық қажап тәлімгер. – Ана тілі. Алматы. 1996.
41. Сәтірқызы Гүлзейнеп. Отансүйгіштік қасиет тәлім – тәрбие мен үлгі - өнеге арқылы қалыптасады. – Егеменді Қазақстан. 2006. 15 желтоқсан
42. Указ Президента Республики Казахстан. О государственной программе потриотического воспитания граждан РК на 2006 – 2008 г. – Казахстанская правда. 2006 12 октябрь.
Қосымша
Кесте №3
Білімін Үйрендім Білгім келеді
1. Бауыржан 1. Бауыржан 1. Бауыржан
Момышұлы – Момышұлы - Момышұлының
батыр. жазушы, келіні Зейнеп
ұстаз Ахметованың
«Шуақты күнд келеді.
2. Әлия 2. Бауыржан 2. Қазақстаннан
Молдағұлова Момышұылының шыққан батырлар
мен мақалға айналған туралы деректер
Мәншүк Мәметова- сөздері, батасы жинағым келеді.
ерлік көрсеткен
қыздар.
3. Зат есім, есімдік, 3. Әлия Молдағұлова 3. Сөз топтарын
етістіктердің мен Мәншүк тереңдетіп
ережелерін Мәметова туралы оқу.
білемін қосымша деректер
Кесте №4
Дамыта оқытуды жүзеге асыру бағыттары
Деңгейлік Ойын арқылы Топтық жұмыстар
тапсырмалар оқыту ұйымдастыру
арқылы оқыту арқылы тұлғалық қасиеттерді
Міндетті деңгей Санамақтар
Алгоритмдік деңгей Сұрамақтар Бірыңғай топтық
жұмыстар
Эвристикалық деңгей Қалмақтар
Сараланған топтық
Шығармашылық деңгей Айтыс ойындары жұмыстар
Кесте №1
Патриоттық сезімді қалыптастырдың мүмкіндіктері
Бағыты
|
Құн-
дылық
|
Патриоттық
|
Психологиялық қатынас
|
Сезімдік қатынасы
|
Формасы
|
Құрамы
|
Қоғамдық орта
|
Ел
|
- туған ауылға, қалаға, елге сүйіспеншілігі
|
болмысты, ақиқатты сезіммен қабылдау
|
шынайы сүйіспен- шілік
|
сабақ сабақтан тыс жұмыстар
|
Фольклор дәстүрлер ақиқат бол
|
|
|
- ата - баба дәстүрлері силастығы;
|
Байыптау еске сақтау
|
құрмет пен силастық;
|
мектептен тыс жұмыстар
|
салт – дәстүрлер, әдет – ғұрыптар
|
|
|
- ұлтты мәдениетті дамыту сақтауы;
|
елестете білу сараптау және мақтаныш, ләззаттау
|
қамқорлық пен борыш;
|
педагогикалық процесс
|
дене, бейнелеу, сөз саз өнерлері
|
|
|
- мемлекеттік рәміздерді құрметтеп қастерлеуі;
|
есте сақтау, жатқа айту, әсерлену
|
сенім, құрмет
|
сабақ, мерекелік, ұйымдық іс - шараларда
|
мемлекеттік нышандар
|
|
|
- бір – біріне достық, бауырмалдық туыстық парызы;
|
достық сезіммен қабылдау. Қайырымдылық ізеттілік бауырлесулік
|
ынтымақтастық пен бірлік достық;
|
ыыныптан тыс мектептен тыс
|
әдебиеттер, салт – дәстүрлер
|
|
|
- мерекелік күндерді, дәстүрлі мерекелерді құрметтеуі
|
ойлау, еске сақтау, елестету, пікір бөлісу, сыйластық қабылдау
|
құрметтеу мен сыйлау
|
мерекелік іс- шаралар
|
меркелік дәстүрлер
|
|
Тіл
|
- ана тілін сүю, дамыту;
- сөйлеу мәдениеті жетілдіру
- өзгелер тіліне құрметпен қарау
|
құрметпен қарау, дұрыс қабылдау
әдемілік, әсемдік көркемдік қабылдау
болмысты дұрыс қабылдау
|
құрметтеу, сүю
түсіністік өзара сыйласушылық
|
ана тілі, тіл үйірмелері
сабақ, сабақтан тыс кластан тыс жұмыстар
|
ана тіліндегі көркем әдебиеттер
басқа халық әдебиеті, өнері.
|
Табиғат
|
Жер
|
Жер асты және жер үсті байлықтарына қамқорлық
|
табиғат болмысын дұрыс түс--- қабылдау, әсімдігін қамқорлық, үнем қорғау сезімі
|
қорғау оның әсемдігін сезіну, табиғатты сүю, аялау
|
Сабақ, мектептен тыс жұмыстар
|
кешенді сабақ экскурсия, еңбек
|
Кесте №2
Патриоттық сезімді қалыптастыру
Кесте №5
Патриоттық сезімді қалыптастыру құралдары
Достарыңызбен бөлісу: |