Методические указания Форма ф со пгу
Р І
жүктеу/скачать 0,94 Mb.
|
РІхА РЕгер сәуле жолына біріншіге параллель екінші кристалл турмалинын қойсақ (сурет 4), онда екеуінің біреуі сәуле бойымен айналғанда бұл пластинка арқылы өтетін жарық екпінділігі РР және АА кристалл осьтерінің арасындағы бұрышқа қатысты Малюс заңы бойынша өзгереді: Мұндағы және - екінші кристаллға түсетін және одан шығатын жарықтың екпінділігі. кристалл турмалинінің бірінші пластинкасы табиғи жарықты сызықты поляризацияланғанға айналдырады да, поляризатор деп аталатынын және кристалл турмалинінің екінші пластинкасы анализатор деп аталатынын айтып кетейік. Егер жарықты қарама-қарсы бағытта өткізсек, онда кристалл поляризатор ролінде, ал кристалл анализатор ролінде болады. ШАҒЫЛУ ЖӘНЕ СЫНУ КЕЗІНДЕГІ ЖАРЫҚТЫҢ ПОЛЯРИЗАЦИЯСЫ. Егер табиғи жарықтың шоғын екі диэлектриктің бөліну шекарасына бағыттасақ, онда жарықтың бір бөлігі шағылады, ал қалған бөлігі сынып, екінші ортада тарайды. Сәуле жолында анализатор бар деп есептеп, шағылған және сынған сәуленің поляризациясын анықтауға болады. Жалпы жағдайда, шағылған және сынған сәулелер бөлшектеп қана поляризацияланған, яғни, бұл сәуленің электрлік және магниттік векторлары жазықтықта қала отырып, тербеліс жасайды. Мұндай құлау бұрышы Брюстер бұрышы деп аталады ( ) және Брюстер заңымен анықталады: - екінші ортадағы сыну көрсеткішінің бірінші ортадағы сыну көрсеткішіне қатынасы. ЕКІЛЕНІП СӘУЛЕСЫНУШЫЛЫҚ КЕЗІНДЕГІ ПОЛЯРИЗАЦИЯ. 1670 жылы Э.Вартолинус иснандық шпат кристаллдарындағы екіленіп сәулесынышылық құбылысын ашты. Бұл құбылыс кристал арқылы қарағанда қарастырып отырған обьектінің екі бейнесі, яғни, жарық сәулесі екі сәулеге бөлінетініне негізделген. (рис 5,6).
Сурет5.
Екіленіп сәулесынышылық кезінде сәуленің біреуі сынудың заңына бағынады және түсетін сәуле мен нормальмен бір жазықтықта жатады. Мұндай сәуле қарапайым (обыкновенный) (0) деп аталады. Қарапайым емес (необыкновенный) (е) деп аталатын сәулеге құлау бұрышының синусы (sini) сыну бұрышының синусына (sinr) қатынасы құлау бұрышы өзгерген жағдайда тұрақты болып қалмайды. Егер құлайтын сәуле бағыты бойымен кристалды айналдырсақ, онда қарапайым сәуле өз орнында қалады, ал қарапайым емес сәуле біріншінің айналасымен дөңгелеп айналады. Сәуленің екеуі де жазықполяризацияланғанын, сонымен бірге өзара перпендикуляр жазықтықта орналасқанын талдаудан көруге болады. Кубтық жүйеге жататын денелерден басқа екіленіп сәулесынышылық барлық мөлдір денелерде байқалады. Екіленіп сәулесынышылық болмайтын кристаллдағы сыну - кристаллдың оптикалық осі деп аталады. Егер кристаллда мұндай бағыт екеу болса, онда кристалл екіосьті деп аталады. С 78°08' 101°52' урет 6. Исландық кристалл шпаты. Кристалл өздігінен анизатропиялық ортаны құрайды, яғни оның физикалық, сонымен бірге оптикалық қасиеттері кристаллдағы бағытқа тәуелді өзгереді. Кристаллдағы жарық сәулесі екі сәулеге бөлінгендіктен кристалл екі әртүрлі сыну көрсеткіштерімен сипатталады: және . Өлшеуреден сары жарық үшін исланд шпаты =1,658 тең екенін, ал 1,486 дан 1,658 дейін өзгеретінін көруге болады. ЖАСАНДЫ ЕКІЛЕНІП СӘУЛЕСЫНУШЫЛЫҚ. Біртекті изотропты денеде механикалық күштердің әсерінен оптикалық анизатропия пайда болады. Егер денеде ішкі кедергі әсер етсе, онда жарықтың әр түрлі бағытқа таралу шарты әртүрлі болады. Екіленіп сәулесынушылық туады. Қарапайым және қарапайым емес сәулелердің сыну көрсеткіштерінің айырымы пайда болған анизатропияның шамасы болады. Деформацияланатын денеде - айырымы Р механикалық кернеуге пропорционал екені тәжірибе көрсетеді: ; , мұндағы -зат қасиетіне тәуелді тұрақты шама, - күш, S – қима ауданы. Егер деформацияланатын мөлдір денені қосарланған Р поляризатормен А анализатор арасына қойсақ, онда затта ішкі кернеу әсер ететін аумақта өрістің жарқындануын көруге болады. (сурет 7).
жүктеу/скачать 0,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|