ДАБЫЛ (каз. большой барабан) – народный музыкальный инструмент с очень сильным громким звуком. Служил для подачи сигналов. В лексиконе казахского языка до сих пор сохранился ряд слов, в основе которых лежит название этого инструмента (сигнализировать, быть оповещенным). Употребляемое выражение (ударять в дабыл) осталось в народе в значении поднимать тревогу.
ДАБЫЛ (қаз. үлкен барабан) - өте қатты дыбыс шығаратын халықтың музыка аспабы. Белгі беру үшін қызмет еткен. Қазақ тілі сөздік қорында осы күнге дейін бұл аспаптың атымен байланысты сөздер сақталған (дабылдау, ескерту, хабардар болу). Бұл сөз халық арасында «дабыл қағу» мағынасында қолданылады.
DABYL (Kazakh – bass drum) – Folk instrument with a very strong loud sound. It served for signaling. In the lexicon of the Kazakh language is still preserved a series of words, which are based on the name of the instrument (to signal, to be alert). Used expressions (hit in dabyl) remained in the people within the meaning of alarm.
ДАҢҒЫРА (каз.) – народный музыкальный инструмент. В отличие от дабыла обтягивалась кожей лишь с одной стороны и внутри обвешивалась металлическими цепочками, колечками, пластинками. Имеет открытый и резкий звук. Основное назначение – использование в ритуале бақсы (см. бақсы).
ДАҢҒЫРА (қаз.) – халықтық музыка аспабы. Дабылдан айырмашылығы: шеңбердің бір жағынан ғана терімен қапталып, ішкі жағынан металь баулар, сақиналар мен түрлі күйтабақтар тағылады. Ашық, құлақ тұндыратын дыбыс шығарады. Негізінен бақсының салттық қызметінде пайдаланылады (бақсыны қар.).
DANGYRA (Kazakh) – Folk instrument. Unlike dabyl, D. was covered with leather only on one side and inside metal chains, rings, plates were hanged up. It has an outdoor and harsh sound. The main purpose – to use in ritual of baksy (see baksy).
ДАСТАН - эпический жанр фольклора и литератур Ближнего и Среднего Востока и Юго-Восточной Азии. Обычно представляет литературную обработку народных сказок, легенд, преданий. Встречаются Д. поэтические и прозаические; у тюркских народов в Д. проза перемежается со стихами, которые поются под аккомпанемент дутара, домбры и др. инструментов. Такие Д. слагаются главным образом народными певцами-сказителями – ашугами и бақсы, которые обычно выступают и в качестве главных действующих лиц.
ДАСТАН - Таяу және Орта Шығыс және Оңтүстік Шығыс Азия фольклоры мен әдебиетінің эпикалық жанры. Әдетте халық ертегілерінің, аңыздары мен хикаяларының әдеби өңделуін білдіреді. Д. поэтикалық және прозалық түрде кездеседі. Түркі халықтарында Д. проза өлеңмен алмасады да, дутардың, домбыраның және басқалай аспаптардың сүйемелдеулерімен айтылады. Осындай Д. негізінен ашугтар мен бақсылар сияқты халықтың әнші – жыраулары шығарған. Олар әдетте басты кейіпкерлер ретінде болған.
DASTAN - Epic genre of folklore and literature of the Middle East and South-East Asia. Usually it is literary adaptations of folk tales, legends. There are poetry and prose D.; Turkic people intersperse prose with poems in D that are sung with the accompaniment of dutar dombra and other musical instruments. These D. are composed mostly by folk singers, storytellers - ashug and baksy, who usually act as protagonists.
ДВУХЧАСТНАЯ ФОРМА – построение музыкальных произведений, распадающееся на два родственных по тематическому материалу раздела, каждый из которых является периодом.
ЕКІ БӨЛІМДІ НЫШАН – тақырыптық материалы бойынша екі туыстық бөлімге жіктелетін, олардың әрқайсысы кезең болып табылатын музыкалық шығармалардың құрылымы.
BINARY FORM - Construction of musical compositions that breaks into two thematic related sections, each of which is the period.
ДЕБЮТ (фр.) – .1 первое выступление на каком-либо поприще ( например, артиста на сцене ); 2 начальная стадия шахматной, шашечной партии. В значении Д. Применяются термины защита, партия, гамбит.
ДЕБЮТ – 1.Қандай да бір орында алғаш рет көріну (мысалы әртістің сахнаға шығуы); 2. Шахмат, дойбы ойындарының бастапқы сатысы. Д. мәнінде қорғау, мәрте, гамбит терминдері қолданылады
DEBUT (French) – 1. First appearance on any field (for example, the actor on the stage); 2. The initial stage of chess, checkers party. In the meaning of D. protection, the party’s gambit – terms are used.
ДЕЙСТВИЕ – 1.законченная часть спектакля, пьесы; 2 в драме и эпосе – развитие событий, составляющих основу сюжета; 3. в театре – основное средство воплощения сценического образа.
ӘРЕКЕТ – 1. Қойылымның, пьесаның аяқталған бөлімі; 2.Драма мен эпоста сюжет өзегін құрайтын оқиғалардың дамуы; 3.Театрда – сахналық бейнені нақты көрсететін негізгі амал.
ACTION – 1. Finished part of the play, performance; 2. In the drama and the epic – development of process which forms the basis of the plot. 3. In the theater – the main mean of translating the stage image.
ДЕКАДЕНСТВО (фр. упадничество) – идеологический штамп для оценки художественных школ и деятелей искусства, в творчестве которых превалировали пессимистические умонастроения, акцент на смысложизненных проблемах, индивидуализм и эстетизм. Характерны отказ от политических и гражданских тем, культ красоты как высшей ценности.
ДЕКАДЕНТТІК (фр. торығушылық) – шығармашылықтарында ой шабытынан түңілу, өмірлік мәнді мәселелерге, дарашылдыққа және эстетизмге ерекше баса назар аударылатын көркемөнер мектептері мен өнер қайраткерлерін бағалауға арналған идеологиялық қалып. Саяси және азаматтық тақырыптардан бас тарту, жоғары құндылық ретінде әдемілікке табыну тән.
DECADENCE (French – decadence) – An ideological stamp for evaluation of art schools and artists in the works of whose a pessimistic frame of mind prevailed, focusing on issues vitally meaningful, individualism and aestheticism. Characterized by the denial of political and civil order, the cult of beauty as a supreme value.
ДЕКЛАМАЦИЯ (лат. упражнение в красноречии) – 1. искусство художественного чтения стихов или прозы; 2 в музыке – способ музыкального воплощения словесной речи в вокальном произведении.
ДЕКЛАМАЦИЯ, ТАҚПАҚТАУ (лат. шешендікке үйрену) – 1. өлеңді немесе қарасөзді мәнерлеп оқу өнері; 2. музыкада – вокалды шығармадағы ауызша сөзді әуенмен нақтылы түрде жеткізу тәсілі.
RECITATION (Latin – an exercise in rhetoric) – 1. The art of reading poetry or prose; 2. In the music – a way of the musical embodiment of verbal speech in vocal work.
САХНАЛЫҚ СӘНДЕМЕ – қойылым мен фильмнің көрермендер бейнесін жасайтын сахнаны, павильонды және түсіру алаңын безендіру.
DECORATION (Latin) – The design of stage, pavilion, shooting area, creating a visual image of the spectacle, the movie.
ДЕМИУРГ (гр. - ремесленник, мастер, созидатель, творящий для народа) мифологический персонаж, отличающийся космическими масштабами деятельности, творящий космос в целом и не только путем изготовления, но и более идеальными способами, посредством магических превращений, словесным названием предметов. Часто выступает как помощник Верховного божества.
ДЕМИУРГ (гр. – халық үшін еңбек ететін қолөнерші, шебер, жасампаз) – іс-әрекеті ғарыш көлемінде ерекшеленетін, ғарышты тұтастай дайындау жолымен ғана емес, сондай-ақ анағұрлым керемет әдістермен, сиқырлы өзгерістермен, заттарды сөзбен атау арқылы жасайтын мифологиялық кейіпкер. Жоғары құдіреттің көмекшісі ретінде жиі сөз сөйлейді..
DEMIURGE (Greek – craftsman, master, creator, who does for the people) - A mythological character, featuring a cosmic scale of activities, creating space in general and not only by manufacturing, but also by more perfect ways through the magical transformations, verbal naming of items. Often serves as the assistant of the Supreme deity.
ДЕТСТВО – важнейшая культурно-историческая универсалия. Две основные позиции: 1.Д. – временное несовершенство (слабость, немощность), от которого надо быстрее избавляться. Отсюда стремление быстро овзрослять детей; 2. Д. – лучшее состояние человеческой жизни, наиболее богатое и полное. Последствия Д. глубоки и судьбоносны.
БАЛАЛЫҚ ШАҚ – маңызды мәдени-тарихи универсалия. Негізгі екі бағдары: 1. Б.Ш.- тез құтылуды қажет ететін уақытша кемеміне жетпегендік (шарасыздық, дәрменсіздік), бұдан тез құтылу керек. Балалар ертерек есеюге құлшыныс танытады; 2. Б.Ш. - адам өмірінің ең жақсы, анағұрлым бай және толық қалыпты жағдайы. Б.Ш. салдары терең әрі тағдырға байланысты.
CHILDHOOD – The most important cultural-historical universal. The two basic positions: 1. C. – a temporary imperfection (weakness, helplessness), which must quickly be got rid of. Hence the desire to quickly make children grow up; 2. C. – the best condition of human life, the most rich and full. The consequences of C. are profound and fateful.
ДЕТОНИРОВАНИЕ (от франц. Detonner – фальшиво петь) - неточное по высоте исполнение музыкальных звуков, нарушающее ладовые отношения и воспринимающееся как фальш.
ДЕТОНИРОВАНИЕ (франц.т. Detonner - әнді бұзып айту саздық жағынан бұзылатын және жалған деп қабылданатын музыкалық дыбыстар биіктігін дәл орындамау.
DETONATION (from French - Detonner - to sing out of tune) – An inaccurate (touching the height) performance of musical sounds that violates the modal relationships and are seen as false.
ДЕТСКИЙ ХОР - по сравнению со взрослым хором имеет более ограниченные динамические возможности и значительно меньший объем звучания. У детей к двенадцати годам в основном заканчивается формирование голосовой мышцы; укрепляется нервная и дыхательная системы, голос приобретает большую силу и выносливость, начинается постепенный переход детского голоса во взрослый.
БАЛАЛАР ХОРЫ - Ересектер хорымен салыстырғанда динамикалық мүмкіндіктері тым шектелген және дыбысталу көлемі едәуір кем. Балалар он екі жасқа келгенше негізінен дауыс бұлшықеті қалыптасып болады; нерв және тыныс жүйелері нығаяды, дауысы күшейе де шыдамды бола түседі, балалар дауысы бірте-бірте ересек адамның дауысына ауысады.
CHILDREN'S CHOIR - Compared to the adult choir has limited dynamic capabilities, and a much smaller volume. By the age of twelve children’s shapingof the voice muscles mostly ends up; strengthens the nervous and respiratory systems, the voice acquires greater strength and endurance, begins a gradual transition from child’s into the adult voice.
ДЕТСКАЯ МУЗЫКАЛЬНАЯ ШКОЛА – учебное заведение, где дети получают к среднешкольному обязательному образованию дополнительное музыкальное образование по игре на музыкальном инструменте, пению, сольфеджио, элементарной теории музыки, музыкальной литературе. ДМШ являются первой ступенью дополнительного музыкального образования.
БАЛАЛАРДЫҢ МУЗЫКА МЕКТЕБІ - балалар міндетті білім беретін орта мектепке қосымша музыка аспабында ойнаудан, ән айтудан, солфеджиодан, қарапайым музыка теориясынан, музыка әдебиетінен музыкалық білім алатын оқу орны. БММ қосымша музыкалық білім алудың алғашқы сатысы болып табылады.
CHILDREN'S MUSIC SCHOOL – The school, where children apart from compulsory high school education receive additional musical education playing musical instruments, singing, ear training, basic music theory, music literature. Music School is the first step towards further musical education
ДЕЦИМА (от лат. dezima – десятая) - составной интервал шириной в десять ступеней, рассматривается как терция через октаву; обозначается цифрой 10.
ДЕЦИМА (лат.dezima – оныншы) - ені он сатыдан тұратын интервал, октава арқылы терция ретінде қарастырылады,
10 цифрымен белгіленеді
DECIMA (from Latin - dezima – tenth) - A component interval with the width of ten degrees, is considered as a third through an octave; noted by the numeral 10.
ДЖАЗ (англ.) – 1. род профессионального музыкального искусства, сложившийся в США на рубеже ХІХ -ХХ вв. на основе синтеза африканской и европейской музыкальных культур. Ведущие жанры Д. - танцевальные и песенные; 2. Инструментальный ансамбль, исполняющий джазовую музыку.
ДЖАЗ (ағ.) – 1. АҚШ-та ХІХ-ХХ ғғ.-да африкалық және еуропалық музыка мәдениетінің синтезі негізінде пайда болған кәсіби музыка өнерінің тегі. Д.-ның жетекші жанрлары биге және әнге арналған. 2. Джаз әуенін орындайтын аспапты ансамбль.
JAZZ (English) – 1. A kind of professional music, developed in the United States at the turn of the 19-20 centuries on the basis of synthesis of African and European musical cultures. The leading genres of J. – song and dance; 2. Instrumental ensemble that parforms jazz music.
ДИАПАЗОН (от греч. dia pason – через все струны) – совокупность всех звуков различной высоты, доступных какому-либо инструменту или голосу, то же что объем.
ДИАПАЗОН (от греч. dia pason – барлық шектерден) – көлем сияқты қандай да бір аспапқа немесе дауысқа ыңғайлы әртүрлі биіктіктегі барлық дыбыстардың жиынтығы.
RANGE (from Greek - dia pason - through all strings) – The set of all the sounds of different heights that are available to any musical instrument or voice, the same as the volume.
ДИАТОНИКА – последование, объединение звуков, основанное на диатоническом звукоряде, содержащем только чистые, малые, большие интервалы и тритон.
ДИАТОНИКА – тек қана, таза, кіші, үлкен интервалдардағы және тритондағы диатоникалық дыбыс қатарына негізделген бірізділік, дыбыстардың бірігуі.
DIATONICS – A consistent merging of sounds, based on the diatonic scale, which contains only pure, small, large intervals, and triton.
ДИВИЗИ – разделение хоровых партий на несколько голосов.
ДИВИЗИ – (divisi- бөлінген) хор партияларының бірнеше дауысқа бөлінуі.
DIVISI - The division of choir parties into several voices.
ДИЕЗ (от греч. diesis – повышение) – знак альтерации, означающий повышение ступени на полтона.
ДИЕЗ – нотаны өзінің үнінен жарты тон жоғары алу керек екенін көрсететін альтерация белгісі.
SHARP (from Greek diesis - elevation ) - A sign of alteration, which means raising of a step on a half-tone.
ДИКЦИЯ (лат. - произношение) – произношение, манера выговаривать слова. Особое значение имеет для актера, певца, диктора, лектора, учителя.
МАҚАМ (лат. - айтылым) - сөзді жеткізудің айтылымы мен мәнері. Мұның актер, әнші, диктор, дәріскер, мұғалім үшін мәні ерекше.
DICTION (Latin – pronunciation) – The pronunciation, the way to pronounce words. Of particular importance for an actor, singer, speaker, lecturer, and teacher.
ДИЛЕТАНСТВО, ДИЛЕТАНТИЗМ (ит. от лат.- услаждаю, забавляю) – занятие какой-либо областью науки или искусства без специальной подготовки, при поверхностном знакомстве с предметом, любительство.
ҮСТІРТТІК, ДҮМШЕЛІК (ит-ға лат-нан – жадыраймын, ойнатамын) – ғылымның немесе өнердің қандай да бір саласымен арнайы дайындықсыз, затпен үстірт танысқан жағдайда айналысу; әуесқойлық
DILETTANTISM, AMATEURISM (Italian from Latin – delight, amuse) – The exercise of a branch of science or art, without special training with superficial acquaintance with the subject, amateurism.
ДИМИНУЭНДО (ит. Diminuendo – уменьшая) - постепенное уменьшение силы звука.
ДИМИНУЭНДО (ит. Diminuendo) – дыбыстың шығу күшінің бірте-бірте баяулауы.
DIMINUENDO (From Italian – reducing) - Gradually reducing of the sound intensity.
ДИНАМИКА (от греч. dinamikos - силовой) – сила музыкального звучания. Основные обозначения Д. форте – громко и пиано – тихо, а также крещендо – постепенное усиление звучности и диминуендо – постепенное уменьшение звучности. Д. знаки обозначаются заглавными буквами италянсих терминов. Иногда специальными обозначениями.
ДИНАМИКА – музыкалық дыбысталу күші Д. басты белгілері: форте-қатты және пиано-баяу, сондай-ақ крещендо-үнділіктің бірте-бірте күшеюі және диминуендо-үнділіктің бірте-бірте бәсеңдеуі. Д. белгілері итальян терминдерінің бас әріптерімен белгіленеді. Кей жағдайда арнайы белгілермен де белгіленеді.
DYNAMICS (from Greek dinamikos - powerful ) - power of musical sound. Basic notation of D.: forte – loud, piano – quiet, crescendo - gradually increasing of sonority and diminuendo - gradual decrease in sonority. D. signs are noted with Italian capital letters, sometimes - with special notations.
«ДИПЛОМАТИЧЕСКАЯ НОТА» - образное выражение. Восходит к обычаю Древней Японии, дипломат которой, обращаясь к иностранному правительству, пел послание своего государства.
«ДИПЛОМАТИЯЛЫҚ НОТА» – нақышты сөз. Ежелгі Жапония дәстүрінен тараған. Дипломат шетел үкіметіне арналған өз мемлекетінің жолдауын әндеткен.
«DIPLOMATIC NOTE» - A figurative expression. Ascends from the ancient custom of Japan, whose diplomat, referring to a foreign government, sang the message of his state.
ДИРИЖИРОВАНИЕ (фр. Diriger - управлять) – управление музыкально-исполнительским коллективом (оркестром, хором) при разучивании и публичном исполнении музыкальных сочинений. Осуществляется дирижером с помощью специальных жестов и мимики.
ДИРИЖЕРЛІК ЕТУ (фр. басқару) – музыкалық шығармаларды үйретуде, оларды көпшілік алдында орындауда музыкалық шығарманы орындаушы ұжымды (оркестрді, хорды) басқару. Дирижердің арнайы дене қимылы мен ым-ишарасы арқылы жүзеге асады.
CONDUCTING (French Diriger – to manage) - Management of musical performing group (orchestra, chorus) during the procedure of learning and public performance of musical compositions. Is carried out by conductor with the use of special gestures and facial expressions.
ДИРИЖЕРСКАЯ СЕТКА - это графический рисунок, осуществляемый дирижерским мануальным аппаратом. Средства дирижерского управления включают передачу темпа, метроритма, динамики, штрихов музыкального сочинения во взаимосвязи с вокально–хоровыми особенностями, а также аспект психологического воздействия на исполнителей.
ДИРИЖЕРЛІК ҚИМЫЛ – дирижердің мануалдық құралымен жасайтын графикалық сурет өзара байланыста. Дирижердің басқару амалдарына вокал-хор ерекшеліктерімен екпінді, ырғақты, шымырлықты, музыкалық шығарманың реңктерін, сондай-ақ орындаушыларға психологиялық ықпал етуді жатқызуға болады.
CONDUCTOR GRID - A graphic image, carried out by the conductor's manual apparatus. Means of conducting management include the transfer rate, metrorythm, dynamics, musical composition strokes in relation with the vocal-choral features, as well as the aspect of the psychological impact on the performers.
ДИСКАНТ – высокий голос мальчика. Объем от c1 до g2 и шире.
ДИСКАНТ - ер баланың жоғарғы дауысы. Көлемі c1 бастап g2 дейін және кеңдеу.
DESCANT – A high voice of a boy. Volume from c1 to g2 and wider.
ДИСГАРМОНИЯ (от гр. Dys – не и harmonia - созвучие) – отсутствие или нарушение гармонии (см. гармония), неблагозвучие (в музыке).
ДИСГАРМОНИЯ – үйлесімнің болмауы немесе бұзылуы (гармонияны қар.), жағымсыз үн (музыкада).
DISHARMONY (From Greek Dys harmonia) – Lack of harmony or violation (see harmony), cacophony (in music).
ДИСКОТЕКА (гр. Диск и вместилище, хранилище) – 1. собрание граммофонных пластинок (дисков); 2 музыкальный молодежный клуб.
ДИСКОТЕКА (гр. Диск және кең орын, сақтау орны) – 1. Граммофонды күйтабақтардың жинағы; 2. Жастардың музыкалық клубы.
DISCO (Greek - Disc and container, storage) – 1. Collection of gramophone records (discs); 2 Musical youth club.
ПІКІР САЙЫС (қарау, зерттеу) – қандай да бір мәселені проблеманы көпшілік алдында талқылау.
DEBATE (Latin – consideration, investigation) – A public discussion of any issue, problem.
ДИССОНАНС (лат. - нестройно звучу) - в музыке неслитное, напряженное одновременное звучание созвучий (двух и более звуков). Д. противоположен консонансу (см. консонанс).
ДИССОНАНС (лат – келіспеген үн шығару) – музыкада жарты әуенді дыбыстың (екі не одан да көп) бір мезгілде бірікпей, қысыңқы дыбысталуы. Д. консонансқа қарама-қарсы (консонансты қар.).
DISSONANCE (Latin dissonans – out of tune sound) – In music – unconjunctive, simultaneous sounding of tense chords (two or more sounds). D. Is opposite of consonance (see consonance).
ДЛИТЕЛЬНОСТЬ – одно из основных свойств звука, результат продолжительности колебания звучащего тела. Основные длительности – целая, половинная, четвертная, восьмая, шестнадцатая и т.д.
СОЗЫҢҚЫЛЫҚ – дыбыстың негізгі қасиеттерінің бірі, дыбысталатын дене тербелісі ұзақтылығының нәтижесі. Негізгі созыңқылықтар – бүтін, жартылық, ширек, сегіздік, оналтылық және т.б.
DURATION - One of the basic properties of sound, the result of the duration of vibration of the sounding body. Key lengths - whole, half, quarter, eighth, sixteenth, etc.
ДОКУМЕНТАЛИЗМ В ИСКУССТВЕ (лат. - образец, доказательство, свидетельство) – одно из явлений искусства, выражающееся в непосредственном включении в ткань произведений искусства документов, реальных фактов, а также в формировании и развитии самостоятельных документальных жанров (очерки, дневники, эссе, мемуары, художественные биографии, документальные фильмы, репортажи, интервью, коллажи).
ӨНЕРДЕГІ ҚҰЖАТТЫЛЫҚ (лат. - үлгі, дәлел, куә) – өнер құбылыстарының бірі. Бұл өнер туындыларының арқауына тікелей нақты деректердің, сондай-ақ дербес құжаттамалық жанрларды очерк, күнделік, эссе, естелік, көркем өмірнама, деректі фильм, репортаж, сұхбат, коллаж қалыптастырудағы және дамытудағы енуін білдіреді.
DOKUMENTALIZM IN ART (Latin – example, proof, evidence) – One of the phenomena of art, expressed in the immediate inclusion in the plot of the art instruments, real facts, as well as in the formation and development of independent documentary genres (essays, diaries, memoirs, art biographies, documentaries, reports, interviews, collages).
ДОЛЯ – каждая из равных длительностей метра.
ҮЛЕС - метрдың әрбір брідей ұзақтығы.
SHARE - Each of equal duration of a meter.
ДОМБЫРА (каз.) – двухструнный щипковый музыкальный инструмент, главный источник этнокультурной информации казахов. Обобщая опыт жизни народа, его нравственные, философские воззрения, исторические и политические реалии Д. служила важнейшей связью в формировании единства народа.
ДОМБЫРА – екі шекті шертпелі музыкалық аспап, қазақтардың этномәдени ақпаратын жеткізетін басты дереккөз. Халық өмірінің тәжірибесін, оның өнегелілік, философиялық көзқарасын, тарихи мен саяси шындығын жинақтай келе, домбыра халық бірлігінің қалыптасуында маңызды байланыс қызметін атқарды.
DOMBRA (Kazakh) – A two-stringed musical instrument, the main source of ethno-cultural information of the Kazakhs. Summing up the experience of living of the society, his moral and philosophical views, historical and political realities D. served as a very important link in the formation of the unity of the people.
ДОМИНАНТА (лат. dominanta - господствующий) – главенствующая составляющая жизненных и культурных процессов. Применяется в архитектуре, музыке, культурологии. Музыкальный образ Д. отражает жизненную ситуацию обостренной необходимости разрешения какой-либо проблемы.
ДОМИНАНТА (лат. - үстем) - өмірлік және мәдени үдерістерді құрайтын үстемдік. Сәулет өнерінде, музыкада, мәдениеттануда қолданылады. Басымдықтың музыкалық бейнесі қандай да бір шиеленіскен өзекті мәселені шешу қажеттілігінің өмірлік жағдайын бейнелейді.
DOMINANT (Latin dominanta – dominant) – The predominant component of life and cultural processes. It is used in architecture, music, culture. Musical image of D. reflects life situations of acute need to resolve any problems.
ДОМИНАНТОВАЯ СФЕРА – круг побочных тональностей, тонические трезвучия которых являются в главной тональности аккордами доминантовой функции.
ДОМИНАНТА ӨРІСІ – қосымша әуенділік шеңбері, мұның тоникалық үшендыбыстылықтары басты әуенділікте доминанталық функцияның аккордтары болып табылады.
DOMINANT SPHERE - A circle of by-tones, tonic triads of which are chords of dominant function in major key tones.
ДОМИНАНТСЕПТАККОРД – септаккорд, построенный на пятой ступени лада, состоящий из четырех звуков, расположенных по терциям.
ДОМИНАНТСЕПТАККОРД – саздың бесінші сатысында құрылған, төрт дыбыстан тұратын, терциялар бойынша орналасқан септаккорд.
DOMINANTSEPTAACCORD - A seventh chord built on the fifth fret level, consisting of four sounds, arranged by thirds.
ДРАМА (гр. - действие) – род литературный, принадлежащий театру и литературе. Специфику Д. составляют сюжетность, конфликтность действия, членение на сценические эпизоды.
ДРАМА (гр. – іс-әрекет) - театр мен әдебиетке жататын әдебиет түрі. Д-ның ерекшеліктері: сюжеттілік, іс-әрекеттің дау-дамайлығы және оның сахналық көріністерге бөлінуі.
DRAMA (Greek – force) – The literary kind, belonging to the theater and literature. The specific of D. is constructed by a plot, conflict action, the division into stage scenes.
ДРЕВО ЖИЗНИ - мифологический образ жизни во всей ее полноте. Д.ж. – один из необходимых компонентов мифологического космического устройства, соединяющий три раздельно существующих мира (небесный, земной и подземный). Тем самым смерть, ассоциирующаяся с подземельем, будучи соотнесенной с Д.ж., входит в круг жизни, превращается в ее часть.
ӨМІР АҒАШЫ – толық мәнді өмірдің аңыздық бейнесі. Ө.А – аңыздық ғарыштық құрылғының қажетті құрамдас бөліктерінің бірі. Ол жеке үш әлемді (аспанды, жерді және жерастын) қосады. Осылайша жерастымен байланыстыратын өмір ағашына қатысты бола тұра, өлім өмір шеңберіне енеді, оның бір бөлігіне айналады.
TREE OF LIFE – A mythological way of life in its entirety. T.o.L. – one of the necessary components of a mythological space system that connects the three existing separate worlds (heaven, earth and underworld). Thus death is associated with a dungeon, being correlated with T.o.L., enters in the circle of life, becomes a part of it.
ДУАЛИСТИЧЕСКИЕ МИФЫ – понимание картины Космоса как двоичной структуры. Включает в себя бинарные оппозиции, которые характеризуют структуру пространства (верх-низ, небо-земля, земля-вода), временные координаты (день-ночь), цветовые (белый-черный), природо-естественные (жизнь-смерть) и культурно-социальные начала (мужской-женский, старший-младший, свой-чужой).
ДУАЛИСТІК МИФТЕР – ғарыш әлемі көрінісін екі құрылымда түсіну. Бұған кеңістік құрылымын (жоғары - төмен, аспан - жер, жер - су), уақыт шамасын (күн - түн), түсті (ақ - қара), табиғат пен жаратылысты (өмір-өлім) және мәдени-әлеуметтік бастауды (ер - әйел, үлкен - кіші, өзінікі - басқанікі) сипаттайтын қосарлы тіректер енеді.
DUALISTIC MYTHS – The understanding the picture of the cosmos as a binary structure. Includes binary oppositions that characterize the structure of space (up – down, the sky – the earth, earth – water), the time coordinate (day – night), color (white – black), natural (life – death), cultural and social origin (male – female, older – younger, friend – foe).
ДУБЛЬ БЕМОЛЬ – знак понижения на два полутона ноты, перед которой он поставлен.
ДУБЛЬ БЕМОЛЬ – алдында тұрған нотаны екі жартылай әуенге төмендету белгісі.
DOUBLE B FLAT - A sign of decrease on two semitones of note, before which he is placed.
ДУБЛЬ ДИЕЗ – знак повышения на два полутона ноты, перед которой он поставлен.
ДУБЛЬ ДИЕЗ – алдында тұрған нотаны екі жартылай әуенге жоғарылату белгісі.
DOUBLE SHARP - A sign of improvement on the two semitones of a note, before which he is placed
ДУОДЕЦИМА – составной интервал шириной в 12 ступеней, рассматривается как квинта через октаву; обозначается цифрой 12.
ДУОДЕЦИМА – кеңдігі 12 баспалдақтан тұратын интервал, негізінде октавадан асқан квинта, 12 цифрымен белгіленеді.
DUODETSIMA - A composite interval with the width of 12 degrees is considered as composite quint through an octave, denoted by the numeral 12.
ДУОЛЬ – особая ритмическая фигура из двух нот, равная по длительности трем обычным нотам того же написания.
ДУОЛЬ – екі нотадан тұратын ерекше ырғақтық пішін, ұзақтығы жағынан осындай үш жай нотаға тең.
DUOLITE - Special rhythmic figure composed of two notes, which duration is equal to the usual three notes of the same composition.
ДУХ – 1. в мифологии и религии некое невещественное, нематериальное сакральное существо, принимающее активное участие в жизни природы и человека; 2. высший дух, Бог (см. бог); 3.Высшая энергия, внутреннее состояние человека, которое дает жизнь доброму.
РУХ – 1. табиғат пен адам өмірінде белсенді қатысатын, мифология мен діндегі кей дерексіз, киелі нәрсе; 2. жоғарыдағы рух; Құдай (Құдайды қара); 3. жоғары қуат, мейірімді өмір беретін адамның ішкі көңіл күйі.
SPIRIT – 1. In mythology and religion – a kind of immaterial, intangible, sacral essence, taking active participation in the life of nature and human 2. Supreme spirit, God (see God); 3.Supreme energy, the internal state of man, which makes life good.
ДУХОВНАЯ КУЛЬТУРА – 1.духовный опыт человечества, интеллектуальная деятельность, определяющим критерием которой выступает высшее нравственное содержание; 2. часть культуры, связанная с религиозной жизнью людей, воплощающая религиозные ценности, идеал и знания (духовная литература, духовная музыка).
РУХАНИ МӘДЕНИЕТ – 1. айқындаушы өлшемі жоғары өнегелі мазмұн болып табылатын адамзаттың рухани тәжірибесі, зияткерлік әрекеті; 2. діни құндылықтарды, мұрағият пен білімді (рухани әдебиет, рухани музыка) іске асыратын, адамдардың діни өмірімен байланысты мәдениет бөлігі.
SPIRITUAL CULTURE – 1. Spiritual human experience, intellectual activity, the determining criterion of which serves higher moral content of 2. A part of the culture associated with the religious life of the people, embodying religious values, and ideal knowledge (spiritual reading, spiritual music).
ДУША – область переживаний, эмоций, чувств человека. По религиозным представлениям – духовная сущность человека, особое начало, определяющее жизнь, способности и личность человека, духовная ткань бессмертной божественной природы, закладываемая в человека при его рождении. Высшей степенью совершенства Д. является ее энергетическая способность излучения душевного тепла.
ЖАН – адамның, күйзелісі, жан толғанысы сезімі аясы. Діндік түсінік бойынша, жан - адамның рухани мәні және адам өмірін, қабілеті мен тұлғасын айқындайтын ерекше бастама, адам дүниеге келгенде, қалыптасатын құдіретті табиғаттың өлмес рухани арқауы. Рухтың жетілуінің жоғары дәрежесі өзінің рухани жылуын таратудағы энергетикалық қабілеті болып табылады
SOUL – The area of experiences, emotions, feelings of a man. On religious beliefs – the spiritual essence of man, especially the beginning, opposed to corporal and defining life, ability and personality of a man, the spiritual fabric of the immortal divine nature, which is embodied in a man at his birth. The highest degree of perfection of S. is its energetic capacity of the radiation of sincere warmth.
ДУЭТ – 1. ансамбль двух певцов или инструменталистов; 2. сочинение для двух исполнителей.
ДУЭТ – 1. екі әншінің немесе аспапшылырдың ансамблі; 2. екі орындаушыға арналған шығарма.
DUET - 1. Ensemble of two singers or instrumentalists; 2. Composition for two performers.
