Научно-методический журнал Серия: Естественно-технические науки. Социальные и экономические науки. Филологические науки
жүктеу/скачать 4,81 Mb. Pdf көрінісі
|
2-сан 2023 (1-серия)
| Ilim h
á m jámiyet. №2.2023 115 ochadi. Ma‘no va so‗z aloqasi poetik g‗oya tabiatini oydin- lashtiradi. Unda mushohada va his-tuyg‗u nisbati asosiy omil hisoblanadi. Ifoda va tasvir bir-biriga o‗tib turishi tasavvur idroki dialoglashishini hosil qiladi. Undagi tushunchaning ta‘sir o‗tkazish darajasi esa masala mohiyatini aniqlashtiradi: Deydilarki, bahor boshlanar, Jilg‗alarning sho‗x kulgusidan. Boychechakning tabassumi-yu Kurtaklarning tug‗ilgusidan [6:28]. Farida Afro‗z adabiy talqinida yangilanish va yasharish pallasi – bahor kirib kelishi jarayonini o‗z maqsadiga bo‗ysundiradi: ―Deydilarki‖ ta‘kidi bilan ibtidolanadigan mushohadada bahs-munozara mezoni ustuvor, to‗rt banddan iborat she‘r adog‗ida shoira tavsiflarni inkor etadi (Bu so‗zlarning barisi bekor!). Uning nazdida, bahor ―ishqqa tashna, yaxshilikka o‗ch‖ yurakdan boshlanadi. ―Jilg‗alarning sho‗x kulgusi, boychechakning tabassumi-yu kurtaklar tug‗ilgusi‖ bari bekor, muallif jozib muqoyasalar vositasida (yalpizlarning bo‗yi, shabboda kuyi, jambil bo‗yli kunlar, quchog‗ida bir dunyo sirlar, ko‗ngli g‗uncha tunlar) inson irodasi hamda yorug‗ istiqbolga ishonch hissini tarannum etadi. She‘r satrlarida ichki uyg‗unlik, mantiqiy izchillik mavjud: Deydilarki, keladi bahor, Tog‗lar oshib, adirlar oshib!. Matnda tasvir obyekti faqat axborot uzatish vositasi bo‗lib qolmasdan, balki salmoqli mantiqiy-hayotiy-ramziy mohiyat tashiydi. Kuzatishlardan anglashiladiki, she‘riyatda dialog badiiy matn tahlilida tayanch markaz vazifasini bajaradi. Ifoda mustaqilligini ta‘minlaydigan va tasvir ruhiyatini belgilaydigan nutq shakli axborotni uzatish – qabul qilish jarayonini qamrab oladi. Muallif – matn – kitobxon munosabati lirikada badiiy kommunikatsiya vujudga kelishini ta‘minlaydi. Mavjud vaziyatda aloqa jarayoni bevosita va bilvosita ravishda amalga oshadi. Badiiy nutq tiplari aslida ijtimoiy-estetik mohiyatni baholashga ixtisoslashtirilgan bo‗ladi. Shu ma‘noda, tuyg‗u va fikr oqimini bir-biriga muvofiqlashtirishda monolog va dialog muhim ahamiyat kasb etadi. Ruhiy holat manzarasini uyg‗un va jozibali, ixcham va lo‗nda, teran va tarang ifodalash mayli rivoya texnikasi vazifadoshligini ta‘minlaydi. Unda til hodisasi, badiiyat mezoni hamda ijtimoiy salmoq yaxlitlik kasb etadi. Aynan hissiy idrok va aqliy salohiyatni birlashtirish murakkab jarayon sifatida estetik munosabat uslubiy yurishlarini boshqarishga xizmat qiladi. жүктеу/скачать 4,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|