3 -зертханалық жұмыс. Фарфор, кварц, пластика ыдыстарын жұмысқа дайындау.
Мақсаты: лабораториялық ыдыстардың түрлерімен таныстыру.
Қажетті материалдар: әртүрлі фарфор, кварц, пластика ыдыстары, воронкалар, колбалар, бюкстер, пробиркалар.
Фарфордан, кварцтан, пластикадан жасалған ыдыстар және отқа төзімді ыдыстар.
Фарфор бұйымдары шыны ыдыстарға қарағанда химиялық реакцияларға және қызуға жоғарғы төзімділігімен сипатталады. Фарфордың әр түрлерінің құрамына 20-60 % каолин, 20-40 % кварц және 20-60 % дала шпаты кіреді. Оларды жағу 1200-1400ºС-да жүргізіледі. Көптеген фарфор бұйымдарын глазурьмен қаптайды. Фарфордан жасалған ыдыстардың кемшілігі олар ауыр, мөлдір емес және шыны ыдыстарға қарағанда қымбатырақ.
Стақандар (бокалдар) – сиымдылығы 50-4000 мл, құйылатын тұмсығы бар, сегіз номерлі цилиндрге ұқсас ыдыс. Су және құм банналарында, асбес торы арқылы газ оттығында заттарды еріту, араластыру және қыздыру үшін қолданылады.
Буландыру үшін қолданылатын тарелкалар – дөңгелек, жұқа қабырғалы, тұмсығы бар, аласа бойлы ыдыс. Сиымдылығы 28-4600 мл сегіз размері бар. Олардың диаметрлері 3-4 - 50 см және одан да үлкен болуы мүмкін.
1-ші кесте
Буландыруға арналған фарфор тарекаларының көрсеткіштері
Номерлері
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
Сиымдылығы, мл
|
28,8
|
65,0
|
140,0
|
311,0
|
471,0
|
1010,0
|
2106,0
|
4600,0
|
Биіктігі, мм
|
56
|
72
|
93
|
120
|
156
|
202
|
260
|
366
|
Тарелканың ішкі беті толық, ал сыртқы беті ½ - ¼ бөлігінде глазурмен қапталады. Мұнда әртүрлі ертінділерді буландыруға болады. Буландыруды су және құм банналарында, асбес торын қолдана отырып электр плиткалары мен газ оттықтарында іске асыруға болады.
Келі түйгішімен (ступка пестигімен). Қалың қабырғалы, дөңгелек, тұмсықты ыдыс. Ішкі беті глазурсыз, кедір-бұдыр. Қатты заттарды, биологиялық тіндерді ұсақтауға және араластыруға қолданылады.
Ұстайтын шығыры мен тұмсығы бар ыдыс (кружка) – қабырғасы қалың, тұмсықты биік цилиндр. Сиымдылығы 250 мл – 2 л аралығында. Қышқылдарды, концентрациялы сілті ертінділерін құю және араластыру үшін қолданылады. Онда құм баннасында немесе асбес торшалары арқылы сұйықты 300ºС-ға дейін қыздыруға болады.
Тиглдердің биігі және аласасы болады. 5 биік және 6 аласа номерлері бар. Олар бір-бірінен номерлері және сиымдылықтары арқылы ажыратылады. Олар тұндаларды кептіру, күлге айналдыру және шанышқылау үшін қолданылады. Оны біртіндеп қыздыра отырып керекті температураға дейін жеткізеді. Тұнбаны шанышқылауды муфель пешінде температураны біртіндеп 1200ºС-ға жеткізіп барып іске асырады. Операция аяқталғанда оны ауада суытады да эксикаторға орналастырады. Суыту үшін қызған тиглді суық қысқашпен ұстауға, металл немесе керамикалық қондырғыларға қоюға болмайды. Оларды суығанша асбес торшаға қойған дұрыс. Фарфор тиглдерінде сілтімен, натрий карбонатымен, фторлы сутегі қышқылымен жұмыс істеуге болмайды. Олар фарфорды бүлдіреді. Тигелдегі зат шашырап төгілмес үшін кейде қақпақ қолданылады.
Бюхнер воронкасы. Цилиндрлік және конустық бөліктерінің арасында көп тесігі бар аралық қалқа қойылған ыдыс. Сиымдылығы 68-2720 мл аралығында төрт размері шығарылады. Олар ыстық және суық түріндегі бейтарап, қышқыл және сілті ертінділерінің тұнбаларын қағаз сүзгіштер арқылы сүзу үшін қолданылады. Сүзу үшін таза воронканы резина тығын арқылы Бунзен колбасына қосады. Көп тесікті қалқанға екі айналым, диаметрі воронканың ішкі диаметрінен 1 мм кем, сүзгіш қағазды орналастырады. Оны аздап дистілденген сумен ылғалдау керек. Сонда сүзгі қағаз қалқанның бетіне толық жабысады да оған бөгде заттардың түсуіне жол бермейді.
Қасықтар және шпателдер. Қасықтар құрғақ заттарды өлшеу үшін алуға бейімделген. Шпатель – екі жақ басы күрекше тәрізді кеңейтілген аспап. Бір жағының күрекшесі кішілеу болып келеді және олардың үштері өткірленген. Олар сүзгілерден тұнбаны алу және заттарды өлшеуге салу үшін қолданылады.
Жоғарғы температурадағы отқа төзімді ыдыстар. 1200ºС-дан жоғарғы температурада қыздыру керек болғанда отқа төзімді материалдардан жасалған тигелдерді қолдануға болады. Оған жататындар: кварц, графит, шамот, гессен балшығы, платина, көптеген металл тотықтары, кейбір металлдардың карбидтері және басқалар.
Достарыңызбен бөлісу: |