Нәжмединова Н. Б, Сәдібек А. 6В09110- ветеринарлық медицина мамандығының студенттеріне арналған
жүктеу/скачать 1,58 Mb.
|
Í?æìåäèíîâà Í. Á, Ñ?ä³áåê À. 6Â09110- âåòåðèíàðëû? ìåäèöèíà ìàìà
Мазмұны
1 - зертханалық жұмыс. Ветеринариялық диагностикалық лабораторияда жұмыс істеу тәртібі. Сабақтың мақсаты. Ветеринариялық зертхананың жұмыс істеу ережелері және қауіпсіздік техникасымен танысу. Микроскоптардың құрылысы және олардың жұмыс істеу ерекшеліктерін меңгеру. Жабдықтар мен материалдар. Штативтер, шыны түтіктер, микробиологиялық ілмектер, пастер шыны түтіктері, бояғыш заттар, зат шынылары, микроскоптар, иммерсионды май, микроорганизмдерден дайындалған препараттар және т.б. Ветеринариялық лаборатория (латынша Laboro – работаю, жұмыс істеймін) - әртүрлі объектілерді, олардың қасиеттерін, құрылымын, оларда болатын химиялық және биологиялық процесстерді зерттейтін мекеме. Негізгі құрамы: республикалық, обылыстық, қалалық, аудандық және ауданаралық малдәрігерлік лабораториялар; ғылыми-зертеу және оқу орындарының құрамдарына кіретін ғылыми-зерттеу мекемелері. Малдәрігерлік лабораториялардың негізгі міндеттері: ауруларды жою және олардың алдын алу үшін малдәрігерлік-санитарлық іс-шараларды дайындау, ұйымдастыру; мал азықтарын, суды, ет-сүт өнімдерін және т.б. азықтық заттарды диагностикалық зерттеулерден өткізу; малдәрігерлік мекемелерге, жеке мал мамандарына тиісті көмек көрсету; қажетті әдістемелік нұсқаулар дайындап шығару; малдәрігерлік объектілерде радиологиялық зерттеулер жүргізу. Малдәрігерлік лабораториялар өз міндеттерін орындау үшін төмендегідей іс-шараларды іске асырады: шаруашылықтардан келіп түскен материалдарды бактериологиялық, биологиялық, серологиялық, токсикологиялық, патолого-анатомиялық, гистологиялық және т.б. зерттеулерден өткізеді; шаруашылықтарда және жеке меншіктерде аллергиялық және т.б. қажетті зерттеулерді жүргізеді; материал жіберген мекемелер мен жеке адамдарға зерттеу нәтижелерін, қорытындыларын жеткізеді; жеке шаруашылықтардың, елді мекендердің ветеринариялық-санитариялық және эпизоотиялық жағдайларын зерттейді; малдәрігерлік лаборатория жұмыс істейтін аймақтардағы малдәрігерлік іс-шаралардың тиімділігін талдап, анықтайды; өзіне тиісті аймақтарда мал ауруларын жою және олардың алдын алу үшін жүргізілетін ветеринариялық-санитариялық іс-шараларды дайындау және ұйымдастыру жұмыстарын жүргізеді; малдәрігерлік мекемелерде және жеке мал мамандарына, сондай-ақ шаруашылық және фермерлік қожалықтарда, жеке кәсіп иелеріне мал ауруларымен күресу жөнінде кеңес береді; алдыңғы қатардағы малдәрігерлік мекемелердің, шаруашылықтардың, фермерлердің, жеке кәсіпкерлердің тәжірибелерін және ғылым жетістіктерін насихаттап, кеңінен көпшілік арасына таратып отырады. Ветеринариялық лабораториялардың құрылысы және штаты жергілікті жағдайларға және жүргізілетін зерттеулердің көлеміне байланысты әртүрлі болып келеді. Мәселен, обылыстық ветеринариялық лабораторияларда бактериологиялық, серологиялық, протозоологиялық, химико-токсикологиялық, клинико-диагностикалық, патологоанатомиялық, радиологиялық, мал азықтарын және тамақтарды тексеретін бөлімдер болады. Кейбір лабораторияларда шаруашылық және эпизоотологиялық бөлімдер қарастырылады. Ал ауданаралық және аудандық лабораторияларда міндетті түрде бактериологиялық, серологиялық және химико-токсикологиялық бөлімдер болады. Малдәрігерлік лабораторияны директор – малдәрігері басқарады. Бөлімдерінде – меңгеруші-малдәрігері, лаборант және препаратор немесе санитар болады. Жергілікті жағдайларға байланысты бөлімдерде арнайы маман малдәрігерлері болуы мүмкін. Типтік жоба бойынша обылыстық ветеринариялық лабораторияда келесі құрылыстар болуы керек: лабораториялық корпус, радиоактивті суды сақтайтын резервуары бар радиологиялық лаборатория, виварий, гараж, залалсыздандыратын дәрілерді сақтайтын қойма және сарай, өлексені және патологоанатомиялық материалдарды жағатын пеш. Лаборатория жарық, кең болуы керек. Төбесінің биіктігі 3 м, сеңкесінің кеңдігі - 2,5-3 м, терезелерінің көлемі - 2,2-2,4 м. Әрбір терезеде оңай және жеңіл ашылатын желдеткіш болуы керек. Терезелердің көлемі жалпы бөлменің 15-20 % -дай мөлшерде болуы қажет. Есіктерінің ені 1 м, биіктігі - 2,25 м. Едені линолеуммен, плитамен немесе пластикатпен жабылады. Қабырғаларын майлы бояумен боялады. Бу көп болатын бөлмелердің қабырғаларын плитамен қаптаған жөн. Арнайы зерттеулер үшін жеке бөлмелер қарастырылады. Бактериологиялық кабинет – көлемі 23-32 м², бактериологиялық зерттеулер жүргізуге бейімделіп, арналған бөлме. Онда шынымен қоршалған, 7-8 м² көлемде бокс болады. Кабинет және бокс бактерицидті лампалармен қамтамасыз етіледі. Бактериологтың жұмыс үстелі линолеуммен, пластикатпен немесе шынымен қапталады. Үстелде барлық қажетті реактивтер, приборлар, аппараттар және материалдарды дайындауға, бояуға, микроскоп арқылы тексеруге қажетті заттар болады. Бокста сондай үстелде зерттелетін материалды қоректік ортаға себуге және қайталап өсіруге қажетті құрал-саймандар болады. Бактериологиялық кабинетте микроорганизмдерді өсіру үшін термостат қойылады. Жақсы жабдықталған бактериологиялық кабинеттерде люминесцентті микроскопқа арналған қараңғыланған бокс болады. Сондай-ақ араластырғыш аппараттар, центрифугалар, анаэробтарға арналған микроанаэростаттар және т.б. лабораториялық заттар болуы керек. Қабылдау бөлмесі – көлемі 9-15 м² болып келетін, зерттелетін материалдар түсетін бөлме. Бөлмедегі линолеуммен, пластикатпен немесе шынымен қапталған үстелдің үстінде эмальды ванночкалар, пинцеттер, қайшылар, скальпель, залалсызданратын сұйық құйылған ыдыстар орналастырылады. Онда зерттелуге түскен материалдар қабылданып реттеледі. Жеке үстелде ол материалдар тіркеліп, материал иесіне тиісті құжаттар беріледі. Мал соятын бөлме – көлемі 17-25 м² болатын, жақсы желдетілетін және жарық бөлме болуы керек. Едені су өткізбейтін, майлы бояумен боялған, немесе плитамен қапталған болады. Бөлме суық және ыстық сумен, су ағындысымен қамтамасыз етіледі. Онда ұсақ малдарды соятын, инструменттерді қоятын үстелдер; хаттама жазуға арналған қозғалмалы үстел және инструменттерді, халаттарды, перчаткалар мен реактивтерді сақтайтын шкафтар орналастырылады. Асколи кабинеті – көлемі 11-14 м² болатын сібір жарасына арналған материалдарды зерттейтін бөлме. Онда преципитация реакциясына керекті пробиркаларға арналған штативі бар үстел, пастер және өлшегіш пипеткалар, биологиялық препараттар және басқа да қажетті материалдар болады. Қанның сары суын және антигендерді пробиркаларға құю үшін Кольцовтың немесе Флоринскийдің аппараттары, автоклав болуы қажет. Серологиялық кабинет – көлемі 20 м² болатын, серологиялық реакция қоюға арналған бөлме. Онда лабораториялық үстелдер; қыздырылатын прибиорлар мен су ваннасына арналған үстел; лабораториялық ыдыстарды, биологиялық препараттарды, реактивтер мен басқа да материалдарды қоятын шкафтар болады. Бактериологиялық асхана – көлемі 13-16 м² болатын, қоректік орталар дайындауға, оларды сүзіп, құюға; материалдарды залалсыздандыруға керекті қыздырғыш приборлар мен аппараттарға арналған үстелдер мен ыдыстарды, реактивтерді, дайындалған қоректік ортаны және тағы да басқа материалдарды сақтайтын шкафтар орналастырылған бөлме. Автоклав бөлмесі. Көлемі 13-15 м² болатын, қоректік заттарды, ыдыстарды, патологиялық материалдарды залалсыздандыратын автоклав орнатылған бөлме. Жуу бөлмесінің көлемі 15 м²-тан кем болмауы керек. Онда ыдыстар мен инструменттер жуылып, кептіріледі. Ыдыстар мен инструменттердегі зиянды бу мен газдарды соратын шкаф орналастырылған, ыдыстарды хром қоспасымен, сілтілік ертіндімен, таза сумен жууға арналған үстелдер бар. Үстелдердің үстіңгі жағында тақталар мен ыдыстарды кептіруге арналған сөрелер орналастырылады. Клиникалық диагностикалық кабинет. Көлемі 17,7 м² болатын қанды, асқазан сөлін, зәрді, нәжісті және басқа да қажетті материалдарды клиникалық-диагностикалық мақсатта зерттеуге арналған бөлме. Бөлмеде қажетті зерттеулер жүргізуге арналған арнайы үстелдер, аппаратуралар және реактивтер болады. Гистологиялық кабинет. Көлемі 16,6 м² болатын, патологиялық-гистологиялық зерттеулерді жүргізуге арналған бөлме. Онда гистологиялық кесінділер жасауға қажетті барлық аспаптар (микротомдар, арнайы лаборатроиялық үстелдер, қажетті ыдыстар, бояулар, реактивтер, ыңғайлы жұмыс орны) орналастырылады. Сондай-ақ залалсыздандырылып, ұзақ уақыт сақтауға арналған препараттар бар банкілер қойылатын шкафтар мен музей витринасы болғаны жөн. Химикалық-токсикологиялық кабинет. Көлемі 30,4 м² болатын, сорғыш шкафтар мен лабораториялық үстелдері бар; мал өнімдерінен дайындалатын азықтарды, суды, топырақты және басқа да патологиялық материалдарды зерттеуге бейімделген бөлме. Азық лабораториясы. Көлемі 18,5 м² болатын; етті, сүтті, балықты, жұмыртқаны және басқа да заттарды санитарлық-гигиеналық зерттеуге арналған бөлме. Мал азығының сапасын тексеруге арналған кабинет. Көлемі 14,2 м² болатын, мал азығының құрамын (белоктарды, тұзды, каротинді, витаминдерді, сүрлемнің қышқылдығын, азықтың құрамындағы қоспаларды) және сапасын зерттейтін бөлме. Ол бөлме сорғыш және лабораториялық шкафтар, үстелдермен қаматамасыз етіледі. Онда азықтарды минералсыздандыратын және жағатын электр приборлары болуы қажет. Гельминттік-протозоологиялық кабинет. Көлемі 15,4 м² болатын, гельминтологиялық, арахно-энтомологиялық және протозоологиялық зерттеулер жүргізуге арналған бөлме. Бөлмедегі үстелдерге гельминтологиялық, гельминтолярвоскопиялық, арахноэнтомологиялық және протозоологиялық зерттеулер жүргізуге қажетті құрал-жабдықтар орналастырылады. Кейбір лабораторияларда биостимуляторлар және басқа да препараттар дайындауға арналған өндірістік бөлімдер болады. Оның көлемі типтік жоба бойынша 31,6 м². Онда термостат бөлмесі мен бокс болуы қажет. Жоғарыда келтірілген кабинеттерден басқа республикалық, обылыстық лабораториялық корпустарда, типтік жоба бойынша, дәрігер эпизоотолоктарға, реактивтерге, басқа қажетті материалдарға, ыдыстар мен приборларды сақтауға арналған кабинеттер қарастырылады. Сондай-ақ, фотолаборатория, душ, шешінетін орын болуы қажет. Мал өнімдерінің, азықтардың, судың және де басқа материалдардың радиоактивті ыластықтарын зерттеу үшін республикалық, обылыстық ветеринариялық лабораторияларда, радиоактивті бөлінген суды сақтайтын қоры бар, радиологиялық бөлімдер құрылады. Бұл бөлімдер ветеринариялық лабораторияның жалпы корпусынан бөлек орналастырылады, немесе жеке кірер есігі болуы керек. Радиологиялық бөлім типтік жоба бойынша келесі бөлмелерден тұрады: қабылдау бөлмесі (6,36 м²); препаратор бөлмесі (9,9 м²); радиометрлік аппарат бөлмесі (16,3 м²); қызметкерлер бөлмесі; қойма; желдеткіш, душ және санитарлық бөлме. Радиологиялық бөлімді жоспарлауда, аппараттарды орналастыруда қойылатын негізгі талап қызметтегі адамдардың өмірінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаның ыластанбауы. Тәжірибеге қолданылатын жануарларды ұстау үшін типтік жоба бойынша жеке құрылыс – виварийлар қарастырылады. Лабораторияның өз ішінде ауруды жұқтырмас үшін және індетті аурулардың таралуына жол бермеу мақсатында төмендегідей ережені сақтау қажет: материалдармен жұмыс істегенде ешқашан жалаң қолмен оларды ұстауға болмайды. Ол үшін пинцет, инелер, ілгіштер және басқа да инструменттер пайдаланылады; індетке қатысты бөлмелердегі барлық заттар залалсызданырылуы қажет, сұйық материалдарды резина грушы арқылы алады, пипеткалар мақтамен тығындалады. Індетпен байланысты барлық жұмыстар бокста, жалынды пайдалана отырып жүргізіледі. Індетті материалдар салынған пробиркалар, колбалар, бактериологиялық ыдыстар материалдың сипатына қарай белгіленіп, культураның аты, номері, алынған датасы жазылады; егер індетті материал қоршаған заттарға тиіскен болса, онда ол заттар мұқият залалсыздандырылады. Ластанған жерді спиртті пайдалана отырып жаққан дұрыс. Ласанған заттарды, материалдарды тіркеп, бір ыдысқа жинайды да, сол күннен қалтырмай залалсыздандырады. Індетке байланысты барлық жағдайларды арнайы жұрналға тіркейді; бөлімде жұмыс істейтін адамдардың денесін індеттен қорғау үшін арнайы пленка, аяқ киім, фартуктар, комбинезондар, қолғаптар, бахилдар және резина етіктер пайдаланылады. Радиоактивті заттар тыныс жолдары арқылы ішке түспеуі үшін арнайы маскалар, бір реттік респираторлар пайдаланылады. жүктеу/скачать 1,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|