Нұрмұратов с нұрекеева С. С., Сағымбаев Е. Оқырмандарға ұсынылып отырылған бұл антологияның ерекшелігі «Өзін-өзі тану»



бет56/56
Дата22.05.2018
өлшемі6,79 Mb.
#40605
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   56

СӨМКЕ


http://balalar.ucoz.com/publ/gimeler/s_mke/14-1-0-400

Үй iшi түгел бас қосып, таңертеңгi шайды iшiп отырғанбыз.

– Менiң халатым көрiнбейдi, – дедi шешем.

– Менiң жұмыс киiмдерiм жоқ, – дедi әкем.

– Сарғыш көйлегiм кеше ғана анау iлгiште тұрған. Бiлмеймiн, жер жұтты ма, ұшты-күйлi жоғалды, – дедi әжем.

– Оны айтасың, менiң ескi пальтом мен бөркiм де жоқ, – дедi атам.

– Ұры түсуi мүмкiн емес. Сонда кiм алады? – деп, бәрi қайран.

Мен бұл iнiмнен келген пәле екенiн бiлдiм де, жымиып қойдым.

... Кеше күн жексенбi едi. Әке-шешем базарға кеткен. Атам мен әжем де жоқ. Үйде iнiм екеуiмiз. Ол ауыз үйде бiрденемен әлек, мен төргi бөлмеде кiтап оқып отырмын. Кенет ауыз үй күбiр-сыбыр бола қалды. Көршi үйдiң баласы Марат тұр.

– Самат шобытшы келдi, – дедi ол, – Шар, пистолет, машина, самолет, қармақ, қалам, сөмке, дәптер – бәрi бар.

– Жүр, көрейiк. – Екеуi шыға жөнелдi. Жарты сағаттай өткен. Iшке бiреу кiрдi. Iнiм екенiн сездiм. Мұрны шуылдап, ауыз үйде бiраз жүрдi де, шығып кеттi.

Мiне, айыпкер iнiм алдымызда тұр. Басы салбырап кеткен.

– Үйдегi киiмдердi шобытшыға тапсырғаның рас па? – дедi әкем.

– Рас... – Iнiмнiң ернi болар-болмас қыбыр еттi.

– Неге айырбастадың?

– Сөмкеге.

– Оны қайтпексiң?

– Келесi жылы оқуға барам ғой.

Әжем шыдай алмады, орнынан тұрып барып, iнiмнiң қолынан тартты.

– Кiшкене ғана құлыншағым менiң. Талабыңнан айналдым. Үйдегi бар киiм жолыңа садаға. Кәне, сөмкеңдi әкелшi, көрейiн...

Iнiм төргi бөлмеге жүгiрiп кiрдi де, әдемi қызыл сөмкенi алып шықты. Қуанышты.

– Дүкеннен-ақ алып беретiн едiм ғой... – дедi бiраз сабасына түскен шешем.

– Иә, саған... – дедi iнiм. – Талай рет «дүкенде жоқ екен» дегенiң қайда?..

Атам мен әжем немересiн еркелетiп жатыр:

– Талабыңа нұр жаусын. Жақсы оқитын бол!

 
ҰМЫТШАҚ

http://balalar.ucoz.com/publ/gimeler/s_mke/14-1-0-400

Еңбек сабағынан мұғалiм қағаздан үйшiк жасап келудi тапсырған. Әлденеге тыпыршып, байыз таппай отырған Ақтай ғана. Кеше әкесiнiң көмегiмен жасаған үйшiгiн әлгiнде ғана, үзiлiске шығар алдында парта үстiне қойып кеткен сияқты едi. Ұшты-күйлi жоғалды. Аң-таң. «Мүмкiн емес, – дедi ол. – Кiм болса да бiреу алған». Сол сәт парталас Дариғамен бiрде ренжiсiп қалғаны есiне түстi. Иә, сол әдейi қастықпен жоғалтып жiбермесiне кiм кепiл. Класқа апай кiрдi. Аралап көре бастады. Кезек Ақтайға келдi.

– Сен ше? – дедi мұғалiм.

– Әкеп едiм... – деп күмiлжiдi. – Жоқ... жоғалтып алдым.

– Мүмкiн, ұмытып үйде қалдырған шығарсың.

– Жоқ, әкелдiм. Қойдым мына жерге...

– Ендеше, кiм алады?

– Дариға... – дедi Ақтай бiрден. Оқушылардың назары ендi Дариғаға ауды.

– Мен алғам жоқ, – дедi ол жыламсырап.

– Осы... басқа ешкiм емес, – деп нығыздады Ақтай. Дариға жылап жiбердi.

– Жарайды, – дедi мұғалiм. – Кейiн анықтала жатар.

Дариға мектептен қайтқан соң да, жол бойы жы-лаумен болды. Оны ешкiм де жұбатпады. «Жыла, – дедi Ақтай iштей келекелеп, – Бiреудiң затын ұрлаған қалай болады екен».

Үйге келдi де, бiрден өз бөлмесiне ендi. Сөмкесiн қоя бергенде, терезе алдындағы өзiнiң кешегi үйшiгi көзiне түстi. Сенбей, ұстап та көрдi. Дәл өзi. Ұялғаннан бетiнен оты шықты Дариғаға жөнсiз жала жауып, қатты ренжiткенiне өкiндi.

Ақтай үйден шыға сала жүгiре жөнелдi. Дариғадан кешiрiм сұрауы керек қой.



Әдебиеттер


  1. Абай «Қара сөз» Семей-2007

  2. А. Байтұрсынов «Маса» Алматы-2005

  3. «Бес ғасыр жырлайды» 1-2-том Алматы-1989

  4. «Жеті ғасыр жырлайды» 1-том Алматы- 2004

  5. «Ертегілер» 1-кітап Алматы- 1988

  6. С. Садырбаев «Қазақ халық әдебиеті» Алматы-1990

  7. С.Садырбаев «Қазақ халқының ауыз әдебиеті» Алматы-1977

  8. «Қазақ прозасы» хрестоматия 2-кітап Алматы- 2001

  9. «Қазақ халық творчествосы» Алматы- 1989

  10. «Ел аузынан» Алматы- 1989

  11. «Билер сөзі» Алматы -1992

  12. Б. Гарсиан «Парасатнама» Үрімжі-2009

  13. Конфуций «Ғақлиялар» Үрімжі - 2009

  14. С. Көбеев «Орындалған арман» Алматы - 1988

  15. «Даншпан Сүлейменнің нақыл өсиеті» Алматы -2002

  16. «Шешендік шиырлар» Алматы-1993

  17. «Ғибырат толғамдары» Алматы - 2004

  18. Қ. А. Иассауи «Хикметтер» Астана -2002

  19. Ғ. Есім, «Фалсафа тарихы», Алматы, «Раритет» БК, 2004ж

  20. А.Байтұрсынов. Шығармалары.-Алматы: Жазушы, 1989

  21. М.Жұмабаев. шығармалары. Алматы. Жазушы 1989

  22. Ж.Аймауытов.шы5армалары Алматы Жазушв. 1989

  23. С. Сейфуллин жинақ Алматы «Жазушы» 1987

  24. М.Әуезов 12томдық 1967-1969

  25. Қ.Аманжолов Таңдамалы Алматы «Жазушы»2001

  26. Ж. Молдағалиев Жинақ 2 том Алматы. 2000

  27. С.Шаймерденов «Өмір нұры» Алматы «Жазушы» 1987

  28. Б. Момышұлы жинақ1,2 том Алматы. «Жазушы»2004

  29. Б. Бұлқышев «Адамзатқа хат» Алматы «Санат»2005

  30. М.Әлімбаев Жинақ1, 2кітап Алматы. «Жазушы»1997

  31. С. Мұратбеков «Ескен жел» Алматы. «Раритет»2004

  32. Ш. Айтматов « Ерте келген тырналар» Алматы. «Жазушы» 1998

  33. М.Мақатаев Жинақ1,2,3 Алматы. 1991-1993

  34. Қ. Мырзалиев «Күміс қоңырау». Жалын. 1985

  35. Т. Айбергенов «Мен саған ғашық едім» «Жазушы»1970

  36. Ә. Кекілбаев 12 томдық Астана «Өлке»1999

  37. М. Мағауин «Ғасырлар бедері» Алматы «Ер дәулет» 1994

  38. Ф. Оңғаарсынова «Дауа» Алматы. «Жалын» 1985

  39. О. Бөкеев Жинақ 1,2,3 том Алматы «Қазақпарат» 2003

  40. С. Әшімбаев «Ақиқатқа іңкәрлік» Алматы. «Ана тілі»1997

  41. М. Шақанов «Өркениеттің адасуы» Алматы «Білім» 2001

  42. К. Ахметова «Арғымақтар даласы» Алматы «Жалын» 1987

  43. Д.Исабеков «Екі жиырма» Алматы. «Жазушы» 1983

  44. Н.Айтов «Жүректегі жаңғырық» Алматы. «Жазушы» 1979

  45. А. Бақтыгереева «Ақ шағала» Алматы. «Жазушы»2001

  46. Н. Келімбетов «Жарлы емеспін зарлымын» Алматы. «Раритет» 2004

  47. Е: Бақаш «Жастық жалыны» Алматы. «Жалын» 2012

  48. Б. Әділов «Алданыш» Алматы 1984


Мазмұны:
1-бөлім

Ауыз әдебиетінен -259

1.Сабырлылық -260

2.Ақылдың пайдасы-- 260

3.Ақылгөй торғай- 260

4.Жамандық неден болады -261

5..Алақол ---262

6.Қатақбастың қиялы-- 262

7.Қызғаншақтың сазайы --262

8.Достық—262
9.Қанағат-- 263

10.Өзгеге күлме --263

11.Білімге құрмет-- 263

12.Төзімділік- 264

13.Сараңдық--264

14. Әке өсиеті-- 264
2- бөлім

Даналар айтқан

1.Конфуций --264

3. Сүлеймен патшаның нақылдары --269

4. Абай--273

5. Балтасар Гарсиан --281

3- бөлім

Жыраулар жырлайды

1.Марғасқа --283

Қазтуған --283

2.Доспамбет --285

Тоғай, толғай, тоғай су

Айналайын Ақ Жайық

3.Ақтамберді --286

4. Шал ақын --288

Бұл дүниенің мысалы

Жақсы, жаман адам туралы

Шаруа туралы
5.Дулат --289

Қылығың қалжың туысқан

Сөзім бар да көзім жоқ
6. Абай-- 290

Жігіттер ойын арзан...

Білімдіден шыққан сөз

Ата-анаға көз қуаныш

Бір дәурен келді

Бөтен елде бар

Әдірахманның өліміне

Ақынның дана ойлары
7. Шәкерім --294

Адамдық борышың

Ашу мен ынсап

Жастарға
4. Арыстар айтады

8. А. Байтұрсынов 307

Тәні саудың жаны сау

9.М.Жұмабааев--309


Өнер-білім қайтсе табылар

Балалық шақ
10.Ж. Аймауытов --312

Мінездің басты міндері

Еріншектік пен жалқаулық

Күнікейдің жазығы
11. С. Сейфуллин -- 313

Сыр сандық

Көкшетау

Ақудың айрылуы

12. М.Әуезов -- 317

Қаралы көш
5.Қаламгерлер тілімен
13. Қ.Аманжолов--319
Балалар біздің болашақ

Дүние қандай жап-жарық

Ақшалық

Дауыл

Нұрлы дүние

Советтік менің өз елім

Туған жер

Өзім туралы

Ақын өлімі туралы аңыз
14.М.ӘЛІМБАЕВ--325

Жан сырымды

Өкпелеме
15.Ж.Молдағалиев--326

Менің құрбыларым

Махамбет қабірі басында

Түсімде көрдім

Тек қана туған жерден айырмағай

Қайран жандар

Міне тағы ашу келіп, тамағыма тығылды

.

28.Ф. Оңғарсынова--365

Дүние сұлық

Жанашыр—жақсы аға, жайсаңдарым!

Мені пәк деп

Ойлай бер мені

23. Қ. Мырзалиев --369

Іргетас

Мәңгүрт күндер

Шіркін, бақыт!

Ақиқат пен өтірік—бөлек бесік

Бірінші рет балға ұстаған бала

Бір бұтақтың алмасы

Жігіт болсаң керек саған жеке ерлік

Даламыз бен баламыз
24. .Ә.Кекілбаев --374

«Аныздың ақыры» романынан

Даңқ пен дақпырт
16.Б.Момышұлы -- 375

«Ұшқан ұя» повесінен

Отбасы өнегесі

Әділет жолында

Әйел намысы

«Қанмен жазылған кітап» романынан

Ерлікке тәрбиелеу

Парыз

Патриотизм

Мақсаткерлік
26.Ғ. Қайырбеков388

Ой толғау
17. Б. Бұлқышев --393

Өмірмен өлім туралы

Өмір сүргім келеді

18. Б. Соқпақбаев--331

Арбасу (әңгіме)

Қызғаныш

Арбасу

Ұрлық түб і- қорлық

19. С.Мұратбеков335

Жан сұлулығы
20..Ш.Айтматов --337

«Ерте келген тырналар» повесінен
21. С.Шаймарденов --342

«Бір таба нан» әңгімесінен

Әке ұлағаты

Ана ұлылығы

Перзент парызы
29.О. Бөкеев--351

Алтай

Бәйтерек

«Қайдасың,қасқа құлыным!» повесінен

Тау түні

Мұзтау

22.М. Мақатаев 358

Үзіліп түскен алмадай

Армысыңдар, адамдар!

Бабаларым, рахмет сендерге

Елім, саған ғашықпын!

Ауыздықтап тұра алсын арманды кім?

Жантықтың туыстары

Күндестік құрысын

Несіне өмір сүресің

Отан

Отан туралы

Таудай болғым келеді

25. М.Мағауин396

Көк мұнар» рорманынан үзінді

Адамдық парызы
27.Т.Айбергенов

Адамдар

Дала

Ойлай бер мені


30.С.Әщімбаев --397

Азаматтық формуласы
31.М. Шаханов--400

Айбергенов шыңы
32.К. Ахметова --401

Бақ құсы

Нысап
33.А.Бақтыгереева--402

Асыл арман

Ақ құйын болсаң, ал мені тербетіп

Ақ Жайық

Ақсақ қыз туралы аңыз

Бойжеткені болашақты
34.Н. Айтов --404

Уызға жарып өскен ұл

Отан
35. Д. Исабеков--406

«Ескі үйдегі жаңа қоныс» әңгімесінен

«Есепшот, күркетауық және домино» әңгімесінен
36. Н. Келімбетов --408

««Жарлы емеспін, зарлымын» повесінен үзінді

Ұлым менің
Б. Бөриев—412

Е: Бақаш—412

Б: Әділов --413-




1


Шархи фәләк – барша дүниенің айналасы (автор).

2


Мархабат – «рахым» дегендей мағына береді. Рахым етіңіз, келіңіз, алыңыз т.б.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   56




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет