-сурет – Бөлгіш бастиек көмегімен дайындамаларды өңдеу

23-сурет – Бөлгіш бастиек көмегімен дайындамаларды өңдеу

Әмбебап (қарапайым және дифференциалдық бөлінген), оптикалық және басқа бөлгіш бастиектерді қолданады. Әмбебап бастиектер аса көп таралған болып табылады. Олар шеңберді бөліктерге бөлуге ғана емес, сонымен бірге бұрандалы бунақтарды немесе тістерді жоңғылау кезінде өңделетін дайындаманы айналдыруға мүмкіндік береді.

Егер бөлгіш бастиектін айналдырығын вертикаль жазықта үстелге қатысты бұрса онда конустық тісті доңғалақтарды, үлкен диаметрлі цилиндрлік тісті доңғалақтарды, конустық ұңғылағыштарды өңдеу мүмкін.

23а-суретте бөлгіш бастиек көмегімен тісті доңғалақты өңдеу сұлбасы көрсетілген. Әмбебап бөлгіш бастиек жоңғылау станогының үстелінде бекітіледі. Өнделетін дайындама 1 артқы тұғырдың 3 және бөлгіш бастиектің 2 центрлері арасында қысылады. Шеңберді қарапайым бөлу кезінде дайындаманы берілген бұрышқа бөлуді қозғалмайтын бөлу дискіне 6 қатысты сұққышы бар тұтқамен 5 жүзеге асырады. Тұтқа бір жерден кіретін бұрамдығы бар білікке бекітілген. Соңғысы бөлгіш бастиектің айналдырығына 2 отырғызылған бұрамдықты доңғалақпен іліністе болады.

Бұрамдықты доңғалақтың 30,40 немесе 60 тісі бар. 40 тіс болғанда бұрамдықты жұптың берілістік қатынасы і = 1/40, яғни бұрамдықты доңғалақтың толық айналымы үшін тұтқаны 40 рет айналдыру қажет. Бұл санды бөлу бастиегінің сипаттамасы деп атайды. Айналдырықтың жартылай айналымы үшін, яғни шенберді екі бөлікке бөлу үшін, 20 айналым жасау қажет. Егер оларға тісті доңғалақ дайындамасының шеңберін бөлу қажет болатын тістер санын – z арқылы, ал бұрамдықты доңғалақ тістерінің санын (бөлгіш бастиек сипаттамасы) N арқылы белгілесе, онда тұтқа айналымдарының ізделіп отырған санын n мына формула бойынша анықтауға болады:
n = N/z
Бұл формуланы қарапайым бөлу кезінде бөлгіш бастиек тұтқасы айналымдарының санын анықтау үшін пайдаланады. Егер лимбте олардың саны қарапайым бөлу шартын қанағаттандыратындай бірқатар тесіктер болмаса, онда дифференциалдық бөлуді қолданады, ол үшін бөлгіш дискіні ауыспалы тісті доңғалақтар арқылы айналдырықпен қосады.

Тісті доңғалақтар дайындамаларын өңдеуге арналған әдістер және құрал-сайман

Тісті доңғалақтарды жасау екі әдіспен көшірумен және жұмырлаумен жүзеге асырылуы мүмкін.

Көшіру әдісі мынаған негізделген: кесілетін тісті доңғалақтың әрбір ойымы оның фасондық жоңғышпен жоңғылаумен түзіледі, оның пішіні доңғалақ тістерінің арасындағы ойымның пішініне сәйкес келеді. Ол үшін дисклік модульді жоңғыштар жиі, ал кейде шеттік модульді жоңғыштар пайдаланылады. Мұндай көшіру әдісі кезінде бір өткенде дайындамада тістердің арасында бір ойым (бунақ) кесіледі, сонан соң бөлгіш бастиектің көмегімен дайындама келесі ойымды жоңғылау үшін шеңбердің 1/z бөлігіне айналдырылады (z – тісті доңғалақ тістерінің саны).

Дисклік модульді жоңғыштармен – түзу және бұрандалы тістерді бар цилиндрлік тісті доңғалақтарды, ал саусақты жоңғыштармен түзу, бұрандалы және шевронды тістері бар ірі модульді доңғалақтарды кеседі.

23б-суретте бөлгіш бастиектің көмегімен винтті бунақтарды жоңғылау сұлбасы көрсетілген. Бөлгіш бастиекпен 2 артқы тұғырдың 2 центрлерінде орнатылған дайындама 1 үстел 4 пен бір β бұрышқа бұрылады.

24-суретте жалпы тағайындау станоктарында беттерді жоңғылау сұлбасы көрсетілген.