Орындаған: Бұрхан Аймекен, Жұмабек Назерке, Елекешова Малика, Гаржаубаева Райхан, Егізбай Айдана Топ: Фок-201
жүктеу/скачать 198,95 Kb.
|
Лекция 2 (копия)
- Бұл бет үшін навигация:
- Зеебек құбылысы
| Термоэлектрлік құбылыс
Екі өткізгішті алып, олардың А және В ұштарын түйістіріп тұйықтайық (1.15сурет). Егер олардың екі жағындағы түйіспелерінің температуралары бірдей болса, ондай тізбекте э.қ.к. түзілмейді. Егер олардың түйіспелерінің температуралары бірдей емес болса, тізбекпен ток жүреді, яғни тізбекте э.қ.к. пайда болады. Ондай эффект термоэлектр құбылысы деп аталады. Металл өткізгішттердің түйіскен ұштарынның температуралары болсын. Мұндай тізбекпен ток жүреді. Демек, тізбектің ыстығырақ ұшының потенциалы суығырақ ұшынан артық болады. Осындай жүйені терможұп немесе термоэлемент деп атайды. Түйісу нүктелерінде пайда болған термо э.қ.к. олардың А және В бөлігіне түскен және кернеулерінің алгебралық қосындысына тең: , (1.15) 1 1 А ТА ТВ В 2 2 1.15сурет ал, егер , болатынын ескерсек, онда (1.15) өрнегінен э.қ.к. ін мына өрнек арқылы анықтаймыз: , (1.16) мұндағы тұрақты шама, ол түйіскен екі металдың тегіне тәуелді. (1.16) өрнегі температураларының айырмасына пропорционал болатынын көрсетеді. Екі металдан құрастырған тұйық тізбектің түйіспелерінің температураларының айырмасына байланысты осы тізбекте э.қ.к. пайда болуын Зеебек құбылысы деп те атайды. Термоэлементтің беретін э.қ.к. інің шамасын және қуатын арттыру үшін металл немесе шала өткізгіштің жұбын дұрыс таңдау, нің шамасын арттырумен ғана шектелмей бірнеше терможұбтарды тізбектей жалғау тиімді болады (1.16сурет). 1 3 5 7 1.16 сурет 2 4 6 8
Термоэлектрлік құбылысты ғылым мен техника салаларында негізінен үш бағытта қолданады: 1) молекулалық жылулық энергиясын электр энергиясына айналдыратын ток көзі термобатареялар мен генераторлады жасайды; 2) тәуелділігін анықтау арқылы түйіспенің потенциалдар айырмасына негізделген жоғары температураны өлшеуге арналған термометр (терможұп) жасауға болады; 3) инфрақызыл, көрінетін сәуле және ультра кұлгін сәулелердің қуатын өлшейтін аспап (актинометр) жасауға болады. жүктеу/скачать 198,95 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|