«Алгебра және анализ бастамалары», «Геометрия» (ЖМБ, ҚГБ) оқу

Үлгілік оқу жоспарларының түріне байланысты білім беру ұйымдарында жалпы орта білім беру деңгейіндегі «Математика және информатика» білім саласы пәндерін оқытуға бөлінген оқу жүктемесінің көлемі әртүрлі болуы мүмкін.

Жалпы орта білім беру деңгейінде жаратылыстану-математика бағыты және қоғамдық-гуманитарлық бағытта оқытылатын «Алгебра және анализ бастамалары», «Геометрия» пәндері бойынша оқу жүктемесі 74-кестеде көрсетілген.

68. 
    кесте. Оқу жүктемесінің көлемі
    

74. 
    кестеден көріп отырғандай, апталық оқу жүктемесі жаратылыстану- математика бағытында және қоғамдық-гуманитарлық бағытта оқытылатын
    

Төмендетілген оқу жүктемесімен Үлгілік оқу жоспарлары бойынша Үлгілік оқу бағдарламалары әзірленіп, ҚР Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы «27» қарашадағы № 496 бұйрығымен бекітілді. Аталған оқу бағдарламаларын академия www.nao.kz сайтынан жүктеп алуға болады.

Жалпы орта білім беру деңгейінде «Алгебра және анализ бастамалары»,

«Геометрия» оқу пәндерін оқыту маңызды болып табылады, себебі оны оқып- үйрену барысында математиканың практикалық маңыздылығы, тұлғаның логикалық және сыни тұрғыдан ойлау қабілетін қалыптастыру мен дамыту арқылы оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыруға мүмкіндік жасайды. Сондай-ақ, ғылыми-жаратылыстану пәндерін оқып-білуге қажетті математикалық білім мен білік негіздерін игеру қоршаған ортаның біртұтастығы туралы түсінікті қалыптастыруға ықпал етеді.

«Алгебра және анализ бастамалары», «Геометрия» оқу пәндерін оқыту мақсаты: қазіргі замандағы қоғамда өзін еркін сезінуге адамға қажетті ойлау қасиеттерін қалыптастыру арқылы оқушылардың зияткерлік деңгейін дамыту; практикалық іс-әрекеттерде қолдануда, басқа пәндерді үйренуде, білім алуды жалғастыруда қажетті математикалық білімді меңгеру.

Үлгілік оқу бағдарламаларының түрлеріне қарай жалпы орта білім беру деңгейінде «Алгебра және анализ бастамалары», «Геометрия» пәндерінің базалық білім мазмұны мен оқыту мақсаттарының жүйелеріне тоқталайық.

1. 
   Үлгілік оқу бағдарламаларына (төмендетілген оқу жүктемесімен) сәйкес жаратылыстану-математикалық бағыт бойынша 10-11-сыныптарда
   

Осыған байланысты жаңартылған мазмұнның үлгілік оқу бағдарламаларында берілген келесі бөлімдер мен бөлімшелер қысқартылды:

• 
  «Функция, оның қасиеттері және графигі» бөлімінен «Бөлшек-сызықты функция»;
  
• 
  «Кері тригонометриялық функциялар» бөлімінен «Кері тригонометриялық функциялары бар қарапайым теңдеулер»;
  
• 
  «Туынды» бөлімінен «Кері тригонометриялық функциялардың туындылары»;
  
• 
  «Туындының қолданылуы» бөлімінен «Функция графигінің иілу нүктелері, функция графигінің дөңестігі»;
  
• 
  «Кездейсоқ шамалар және олардың сандық сипаттамалары» бөлімінен
  

• 
  «Ықтималдық» бөлімінен «Жуықтап есептеулер үшін Ньютон биномы (натурал көрсеткішті)», «Толық ықтималдық формуласы және Байес формуласы», «Бернулли формуласы және оның салдарлары», «Нақты құбылыстар мен процестердің ықтималдық модельдері»;
  
• 
  «Алғашқы функция және интеграл» бөлімінен «Интегралдау әдістері» тақырыбы;
  
• 
  «Көпмүшелер» бөлімі;
  
• 
  «Комплекс сандар» бөлімі;
  
• 
  «Дифференциалдық теңдеулер» бөлімі.
  

2. 
   Қоғамдық-гуманитарлық бағыт бойынша 10-11-сыныптарда «Алгебра және анализ бастамалары» пәнін оқытуға аптасына 2 сағат бөлінген. Осыған байланысты жаңартылған мазмұнның үлгілік оқу бағдарламаларында берілген
   

ҚР БҒМ 2008 жылғы 18 наурыздағы № 125 бұйрығымен бекітілген «Орта білім беру ұйымдары үшін білім алушылардың үлгеріміне ағымдағы бақылау, оларға аралық және қорытынды аттестаттау жүргізудің үлгілік қағидаларының» 14-5-тармағына сәйкес бөлім бойынша жиынтық бағалау тоқсанына үш реттен артық өткізілмейді және бөлімді екі кезеңде өткізуге болады.

Үлгілік оқу бағдарламаларына (жаңартылған мазмұнның) сәйкес жаратылыстану-математика бағыты және қоғамдық-гуманитарлық бағытта оқытылатын «Алгебра және анализ бастамалары» оқу пәнінен өткізілетін бөлім бойынша жиынтық бағалау саны 75-кестеде көрсетілген.

74. 
    кесте. «Алгебра және анализ бастамалары» оқу пәні бойынша жиынтық бағалау саны (жаңартылған мазмұн)
    

Сынып	Бөлім бойынша жиынтық бағалау саны
	1-тоқсан	2-тоқсан	3-тоқсан	4-тоқсан
10-сынып ЖМБ	3	3	3	2
10-сынып ҚГБ	2	3	3	1
11-сынып ЖМБ	2	2	3	1
11-сынып ҚГБ	2	2	2	1

Үлгілік оқу бағдарламаларына (төмендетілген оқу жүктемесімен) сәйкес жаратылыстану-математикалық және қоғамдық-гуманитарлық бағыттарда оқытылатын «Алгебра және анализ бастамалары» оқу пәнінен әр тоқсан сайын өткізілетін бөлім бойынша жиынтық бағалау рәсімінің нақты саны 76-кестеде көрсетілген.

74. 
    кесте. «Алгебра және анализ бастамалары» оқу пәні бойынша жиынтық бағалау саны (төмендетілген оқу жүктемесі)
    

Сынып	Бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалау саны
	1-тоқсан	2-тоқсан	3-тоқсан	4-тоқсан
10-сынып ЖМБ	3	3	2	1
10-сынып ҚГБ	2	2	2	1
11-сынып ЖМБ	2	1	3	1
11-сынып ҚГБ	2	2	2	1

3. 
   Жаратылыстану-математикалық бағыт бойынша 10-11-сыныптарда
   

74. 
    кесте. Өзгерістер енгізілген Ұзақ мерзімді жоспар
    

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
10-сыныптағы геометрия курсын қайталау
Көпжақтар	Көпжақты бұрыш, геометриялық дене туралы түсінік	11.1.1-көпжақты бұрыш пен геометриялық дене ұғымдарын білу, оларды жазықтықта кескіндей алу;
	Көпжақ ұғымы	11.1.2- көп жақтың анықтамасын және оның элементтерін білу; 11.3.3-көпжақтардың элементтерін табуға есептер шығару;
	Призма және оныңэ лементтері, призма түрлері	11.1.3-призманың анықтамасын, оның элементтерін, призма түрлерін білу; оларды жазықтықта кескіндей алу; 11.3.3- көпжақтардыңэлементтерінтабуғаесептер шығару;
	Пpизманың жазбасы, бүйір және толық бетінің аудандары	11.3.1-призманың бүйір және толық бетінің аудандары формулаларын қорытып шығару және оларды есептер шығаруда қолдану; 11.1.11-көпжақтар мен айналу денелерінің жазбаларын жасай алу;
	Пирамида және оның элементтері. Дұрыс пирамида	11.1.4-пирамиданың анықтамасын, оның элементтерін, пирамида түрлерін білу; оларды жазықтықта кескіндей алу; 11.2.4-пирамида төбесінің табан жазықтығына проекциясының орналасуын анықтау; 11.3.3-көпжақтардың элементтерін табуға есептер шығару;
	Қиықпирамида	11.1.5-қиық пирамида анықтамасын білу, оны жазықтықта кескіндей алу; 11.3.3-көпжақтардың элементтерін табуға есептер шығару;

2-тоқсан
Көпжақтар	Пирамиданың, қиық пирамиданың жазбасы, бүйір беті және толық бетінің аудандары	11.3.2 - пирамиданың (қиық пирамиданың) бүйір және толық бетінің аудандары формулаларын қорытып шығару және оларды есептер шығаруда қолдану; 11.1.11 - көпжақтар мен айналу денелерінің жазбаларын жасай алу;
	Көпжақтардың жазықтық пен қималары	11.2.1 - көпжақтың жазықтық пен қималарын сала білу;
	Дұрыскөпжақтар	11.1.6 - дұрыс көпжақтың анықтамасын білу, дұрыс көпжақтардың түрлерін ажырата білу;
Кеңістіктегі түзу мен жазықтық теңдеулерінің қолданылуы	Кеңістіктегі түзу мен жазықтықтың өзара орналасуы	11.2.6 – кеңістіктегі түзу мен жазықтықтың өзара орналасуын білу;
	Кеңістіктегі нүктеден жазықтыққа дейінгі арақашықтық	11.4.1 – нүктеден жазықтыққа дейінгі арақашықтықты табу формуласын білу және оны есептер шығаруда қолдану;
	Кеңістіктегі түзулер арасындағы бұрышты, түзу мен жазықтық арасындағы бұрышты табу	– түзулер арасындағы бұрышты (түзулердің теңдеулері бойынша) табу; – координаталардағы түзулердің параллельдігі мен перпендикулярлығы шартын есептер шығаруда қолдану; 11.4.5 – түзу мен жазықтық арасындағы бұрышты табу;
3-тоқсан
Айналу денелері және олардың элементтері	Цилиндр және оның элементтері. Цилиндрдің жазбасы, бүйір және толық бетінің аудандары	11.1.7 – цилиндрдің анықтамасын, оның элементтерін білу; цилиндрді жазықтықта кескіндей алу; – цилиндрдің бүйір беті және толық беті аудандары формулаларын қорытып шығару және оларды есептер шығаруда қолдану; – айналу денелерінің (цилиндр, конус, қиық конус, шар) элементтерін табуға есептер шығару; 11.1.11 – көпжақтар мен айналу денелерінің жазбаларын жасай алу;
	Конус және оның элементтері. Конустың жазбасы, бүйір және толық бетінің аудандары	11.1.8 - конустың анықтамасын, оның элементтерін білу; конусты жазықтықта кескіндей алу; – айналу денелерінің (цилиндр, конус, қиық конус, шар) элементтерін табуға есептер шығару; - конустың бүйір және толық беті аудандары формулаларын қорытып шығару және оларды есептер шығаруда қолдану; 11.1.11 – көпжақтар мен айналу денелерінің жазбаларын жасай алу;

	Қиық конус және оның элементтері. Қиық конустың жазбасы, бүйір және толық бетінің аудандары	11.1.9- қиықконустыңанықтамасын,оныңэлемент терінбілу,қиықконустыжазықтықтакескін дейалу; 11.3.5 – айналу денелерінің (цилиндр, конус, қиық конус, шар) элементтерін табуға есептер шығару; 11.3.7 – қиық конустың бүйір беті және толық беті аудандары формуларын қорытып шығару және оларды есептер шығаруда қолдану; 11.1.11 – көпжақтар мен айналу денелерінің жазбаларын жасай алу;
	Сфера, шар және олардың элементтері. Сфера бетінің ауданы	11.1.10 - сфера, шардың анықтамаларын білу; жазықтықта кескіндей алу; 11.3.8 – сфера бетінің ауданын табуға есептер шығару;
	Сфераға жүргізілген жанама жазықтық	11.2.3 – сфера мен жазықтықтың өзара орналасуын білу; 11.4.4 – координаталардағы сфера мен жазықтықтың өзара орналасуына есептер шығару; – сфераға жанама жазықтықтың анықтамасын және қасиетін білу; – шар мен сфераның жазықтық пен қималарына байланысты есептер шығару;
	Цилиндр, конус және шардың жазықтық пен қималары	11.2.2 - цилиндрдің, конустың және шардың жазықтық пен қималарын кескіндеу;
4-тоқсан
Денелердің көлемдері	Денелер көлемдерінің жалпы қасиеттері	11.3.11 – кеңістік денелерінің көлемдерінің қасиеттерін білу және қолдану;
	Призма көлемі	11.3.12 – призма көлемін табу формуласын білу және оны есептер шығаруда қолдану;
	Пирамида және қиық пирамида көлемдері	11.3.13 – пирамида және қиық пирамида көлемдерін табу формулаларын білу және оларды есептер шығаруда қолдану;
	Цилиндр көлемі	11.3.14 – цилиндр көлемін табу формуласын білу және оны есептер шығаруда қолдану;
	Конус және қиық конус көлемдері	11.3.15 – конус және қиық конус көлемдерін табу формулаларын білу және оларды есептер шығаруда қолдану;
	Кеңістік фигураларының ұқсастығы	11.3.17 – кеңістіктегі ұқсас фигуралар көлемдерінің қасиетін білу және оны есептер шығаруда қолдану;
	Шар және оның бөліктерінің көлемдері	11.3.16 – шар және оның бөліктері көлемдерін табу формулаларын білу және оларды есеп шығаруда қолдану;

	Геометриялық денелердің комбинациялары	11.2.5 - көпжақтар мен айналу денелерінің комбинацияларын жазықтықта кескіндеу; 11.3.18 – геометриялық денелерінің комбинациясына берілген практикалық мазмұнды есептер шығару;
	10-11-сыныптардағы геометрия курсын қайталау

4. 
   Қоғамдық-гуманитарлық бағыт бойынша 10-11-сыныптарда
   

10-11-сыныптарда «Геометрия» оқу пәнін оқытуда пәннің практикалық бағыттылығы күшейтіледі.

Үлгілік оқу бағдарламаларына сәйкес жаратылыстану-математика бағыты және қоғамдық-гуманитарлық бағытта оқытылатын «Геометрия» оқу пәнінен әр тоқсан сайын өткізілетін бөлім бойынша жиынтық бағалау рәсімінің нақтысаны 78-кестеде көрсетілген.

74. 
    кесте. «Геометрия» оқу пәні бойынша жиынтық бағалау саны
    

Сынып	Бөлім бойынша жиынтық бағалау саны
	1-тоқсан	2-тоқсан	3-тоқсан	4-тоқсан
10-сынып (ЖМБ)	1	1	2	1
10-сынып (ҚГБ)	1	1	2	1
11-сынып (ЖМБ)	1	2	2	1
11-сынып (ҚГБ)	1	1	1	1

ҚР Білім және ғылым министрінің «Орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдары үшін білім алушылардың үлгерімін ағымдағы бақылауды, аралық және қорытынды аттестаттау жүргізудің үлгі ережесін бекіту туралы» 2008 жылғы 18 наурыздағы № 125 бұйрығының 14-4-тармағына сәйкес оқу жүктемесі аптасына 1 сағат болған жағдайда қорытынды баға жартыжылдыққа қойылады.

Үлгілік оқу жоспарына сәйкес қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы 10-11- сыныптарда «Геометрия» пәнінің апталық жүктемесі 1 сағатты құрайды. Сондықтан «Геометрия» пәні бойынша тоқсандық жиынтық бағалау өткізілмейді, қорытынды баға жартыжылдыққа қойылады.