«Өсімдіктер физиология» пәні бойынша емтихан сұрақтары: «Өсімдіктер физиологиясы»
жүктеу/скачать 257,33 Kb.
|
өсім физиологиясы ответ 2 (копия) (копия)
- Бұл бет үшін навигация:
- Құрылыс қызметі
| Липидтер— (гр. λίπος, lípos — май) — барлық тірі жасушадардың құрамына кіретін және тіршілік процестерінде маңызды рөл атқаратын май тәрізді заттар.
Майлар үш элементтен құралған, олар: көміртегі, сутегі, оттегі. Майлар судан жеңіл, суда ерімейді. Май глицерин мен май қышқылынан тұрады. Липидтердің гидрофобты қасиет көрсетуінің жасуша тіршілігіндегі рөлі ерекше. Себебі жасуша мембранасының ортаңғы екі қабаты фосфолипид молекуласынан тұрады. Фосфолипид молекуласы жасушаға сырттан қажетсіз заттарды өткізбейді, керісінше іштен сыртқы ортаға жасуша заттарын шығармаудың нәтижесінде, оның химиялық ортасы тұрақты болады. Сол сияқты липидтер жүйке ұлпасында, мида көп мөлшерде бар. Сонымен қатар жүйкенің миелинді қабықшасын зерттеудің нәтижесінде фосфолипидтердің маңызы айқындала түсті. Май тәрізді заттарға: холестерин, майда еритін А, D витаминдері және кейбір гормондар жатады. • Липидтер барлык тірі жасушаларда болады, осыған орай организмде мынадай маңызды қызметтер атқарады: құрылыс, энергия көзі, қоректік зат, қорғаныштық, метаболизмдік және т.б. • Құрылыс қызметі: Липидтердің суда ерімейтін қасиеті оның жасушадағы құрылыс қызметін атқаруынша мүмкіндік береді. Ұлпалардың, жасушалардың және олардың органоидтерінің мембраналары фосфолипид молекуласынан түзіледі. Сол сияқты липидтер көптеген биологиялық косылыстардың түзілуіне қатысады. • Липидтер — энергия көзі. Липидтердің ішіндегі табиғатта көп таралғаны—майлар. Майлар — организм тіршілігіндегі негізгі энергия көзі. Организмге қажетті энергияның 25—30 %-ын липидтер береді. Майдың 1 грамы толық ыдырағанда, 38,9 кДж энергия бөлінеді, ол нәруыз бен көмірсудан белінетін энергиядан екі есе көп. Дәрумен — адам мен жануарлардың тіршілігіне, олардың ағзасындағы зат алмасудың бірқалыпты болуы үшін аз мөлшерде өте қажетті биологиялық активті органикалық қоспалар. Дәрумен (латынша vіta – тіршілік және амин) туралы ілімнің негізін 1880 жылы орыс дәрігері Николай Лунин салды. 1912 жылы поляк дәрігері Казимеж Функ сол кезге дейін жасалған тәжірибелер нәтижесін қорытындылап, ғылымға дәрумен терминін енгізді. Дәрумен немесе витамин - салыстырмалы құрылысы күрделі емес және әртүрлы табиғаты бар төменгі молекулярлы органикалық қосылыстардың тобы. Бұл жиынды химиялық табиғаты бойынша органикада біріктіріледі, олардың ортақ қасиеті гетеротрофтылармен азық түрінде тұтынатынында. Автотрофты ағзалар да дәруменге мұқтаж болып келеді, дегенмен олар дәруменді синтез жолымен не тікелей қоршаған ортадан алады 22."С–4" фотосинтез жолы, Хэтч-Слэк циклы. Фотосинтездің С -жолы немесе Хетч және Слэк циклі 1960-шы жылдары Ю.С.Карпилов жүгері өсімдіктерімен жүргізілген зерттеулерінде фотосинтездiн С.-жолын ашты. Кейiн 1966 жылы бұл циклдiн механизмін толық зерттеп, сипаттап берген М. Д. Хетч және К. Р. Слэк деген австралиялык ғалымдардың құрметіне орай Хетч және Слэк циклі деп аталған. Осы зерттеулер нәтижесінде жүгері, кант камысы және шығу тегі жағынан тропикалык өсiмдiктерге жататын баска дакылдарда СО2-ны байланыстырудың алғашқы өнiмдерi ФГҚ емес, торт көміртектi косылыстар - оксалоацетат (кымыздық сірке кышкылы) және алма КЫШКЫЛЫ (малат) аспарагин амин қышқылы екендігі анықталды. C -өсімдіктердің қатарына жүгеріден баска кант камысы, құмай т.б. тропикалык астык дакылдары кіреді. Қазіргі мәліметтер бойынша фотосинтездің С -жолы 18 тұқымдасы мен 196 туыска кіретін 943 өсімдік түрінде анықталған . Өкiлдер арасында сортан және шол Даланың тұзды топырақтарында өсетін кейбір ағаш өсімдіктері , ірі - ұсак бұталар мен бұтақтар да бар ( сексеуіл және т.б. ) . - температура , Шығу тегінен тропикалык өсімдіктер жоғары жоғары ылғалдылық және жоғары инсоляция ( жарыктану ) жагдайында калыптасқан . Фотосинтездін С. - жолының ерекшеліктері : - С - өсімдіктерінің фотосинтезі мезофилл клеткаларында және клеткаларында етедi . Бұл карбоксилазаға өте жоғары белсенділікке ие . төсеніш клеткалар ФЭП - карбоксилдеу реакциясын ФЭП - карбоксилаза іске асырады , яғни СО - нің акцепторы - ФЭП ; төрт көміртекті тұрақты өнімдерінің - органикалық және амин кышкылдарынын , негiзiнен алма кышкылы мен аспарагин қышқылының пайда болуы ; C - өсімдіктерінде фотосинтез өте қарқынды жүреді , ал ФЭП карбоксилаза ферменті сыртқы ортадағы СО , -нің өте төмен концентрациясында жұмыс істеуге қабілетті тропиктер жағдайы үшін өте маңызды . Мезофилл клеткасында ФЭП-карбоксилаза ферменті көмегімен ФЭП және СО, әрекеттесіп, кымыздык сірке кышкылын түзеді. Одан кейiн кымыздык сірке кышкылы НАДФН, комегiмен малатка (алма кышкылына) дейiн тотыксызданады. Малат төсеніш клеткасына көшіп, декарбоксилденеді, яғни СО, беліп шығарады. Со, Кальвин циклiнде жумсалынады. Малат пируватка айналып, мезофилл клеткасына кайтадан ауысып, АТФ көмегімен ФЭП-ке айналады. С -дакылдарының өткізгішшоктардын төсеніш клеткаларының құрылысында манызды айырмашылыктар табылған. Төсеніш клеткаларында iрi хлоропласт пен баска органелла саны мезофилмен салыстырғанда көбірек. Жапырақтардың көлденен кескіндерiнде өткізгіш шоктардын айналасында клеткалардын екi кабаты бар екендiгi жақсы корінеді. Бұндай кұрылыс кранц-анатомия деген атка ие болды (кранц - немiс тiлiнде гулдесте) Фотосинтездің С -жолы жоғары температура - жағдайына бейімделген өсімдіктердің Кальвин циклiне косымша жолы. Экологиялық тұрғыдан бундай механизм жиналады. өте тиiмдi, себебі со, айтарлықтай мөлшерде C -қышқылдарында C -өсімдіктерінің тропиктер жағдайына жоғары дәрежеде бейімдеуішілігі олардың C3 өсімдіктерімен салыстырғанда суды тиімдірек жумсайтындығын көрсетеді. 23.Онтогенез кезендері. Тұқымның тыныштық күйі. Алғашқы өсу процессі. Өсу қозғалыстары. Өсу гормондары. Өсімдіктердің тозуы. жүктеу/скачать 257,33 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|