Шығармашылық тақырыбы: Инновациялық технологиялардың элементтерін қолдану негізінде оқушылардың химия пәніне деген қызығу-шылықтарын арттыру арқылы білім сапасын көтеру
Білімділік: металлдардың қасиеттерінің бір-біріне ұқсастығын, металдар туралы білімдерін кеңейту
Дамытушылық: Оқушының ой-өрісін, ойлау, сөйлеу қабілетін ашатын сұрақтар қою арқылы дамыту
Тәрбиелік: Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру, жерін сүйетін отансүйгіш, дарынды ұрпақ тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: қорытынды сабақ
Сабақтың барысы:
І.Ұйымдастыру кезеңі
Бағдарлама 1. Сұрақ – жауап 2. Тест 3. Есептер шығару 4. Сөзжұмбақ 5. Жұмбақтар 6. Мақал –мәтелдер
І. Сұрақ – жауап 1. Өнеркәсіптің негізгі металы? 2. Металдардың кернеу қатарын кім жасады? 3. Тайқазан 7 металдан құйылған, ол қандай металдар? 4. Алғашқы көмекке пайдаланатын бейметалл? 5. Ең қатты металл? 6. Шаршамайтын металл? 7. Азотты ашқан ағылшын ғалымы? 8. Қай элементтің таңбасы айдаһар бейнесіне ұқсайды? 9. Индекс, коэфициент нені көрсетеді? 10. Мырыш сульфидінің қандай қабілеті бар?
Темір
Н.Н. Бекетов
Темір, мырыш, қалайы, қорғасын, мыс, күміс, алтын
Иод
Вольфрам
Бериллий
Резерфорд 1772
Элементтердің атом санын, коэффициент моль санын көрсет
1.Ең жеңіл металл 2. Ең ауыр металл 3. Ең тез балқитын металл 4. Ауада жанатын сілтілік металл 5. Қанның құрамына кіретін металл 6. Тыңайтқыш ретінде қолданылатын сілтілік металл 7. Қиын балқитын, қатты ақ түсті металл 8. V топтың металл элементі 9. Металлургияны грек тілінен аударғандағы қазақша баламасы. 10. Өнеркәсіптік әдіспен алынатын минерал- дарды не деп атаймыз
Литий
Осмий
Цезий
Цезий
Темір
Калий
Алюмений
Висмут
Металдарды өңдеу
Кендер
ІІ. Тест І-топ 1. Металдар қандай кендерден жасалады? А) Жасанды Ә) Күрделі Б) Табиғи 2. Металлургия өндірісі нешеге бөлінеді: А) 4-ке Ә) 5-ке Б) 2-ге В)3-ке 3. Жер қыртысында ең көп таралған металл? А) Fe Ә) Ti Б)Al В) Ca 4. Металдың бұзылуы А)эрозия Ә)коррозия Б) өзгеріс В)электролиз 5. Азон қышқылының мольдік массасы А) 63г/моль Ә)68г/моль Б) 65г/моль В)61г/моль
6. Өмір мен ой элементі А) фтор Ә)фосфор Б)темір В)сутек 7. Бейметалл саны (жалпы) А) 31 Ә) 34 Б) 23 В)22 8. Күкірттің аллотропиялық түр өзгерісін тап? А) торлы Ә)жоқ Б)пластикалық В)сульфидті
ІІ-топ 1. Мыс жай зат ретінде кездеседі а. Сым мыстан жасалған б. Мыс оксидінің құрамында мыс бар в. Малахит құрамында мыс бар 2. Периодтық системаның периодындағы химиялық элементтердің ядро заряды артқан сайын өзгермейді а. Атом массасы б. Энергетикалық деңгейдің саны в. Жалпы электрон саны 3. Күкірттің ең жоғарғы және ең төменгі валенттілігі мына қосылысқа тең а. SO2 және ZnS б. SO3 және H2 S в. SO2 және SO2
4. Полюссіз ковалентті байланысқа жатады а. SO3 б. H2 О в. Br2 5. 0,4 моль судағы сутегі массасы а. 0,8 г б. 0,2 г в. 8 г 6. Сілті ерітіндісінде: а. Фенолфталин қызарады яғни малина түс б. Лакмус қызарады в. Метилоранж қызарады 7. Концентрлі күкірт қышқылы қандай қасиет көрсетеді? А) өндірістік Ә) су тартқыш Б) табиғи В) пермодтық 8. Ең созылғыш металл? А) алюминий Ә) алтын Б) сым В)мыс
ІІІ. Есеп шығар І-топ. 1. 8% қоспасы бар 148 кг калий гидроксидінен тыңаитқыш ретінде қолданылатын калий селитрасының қандай массасын алуға болады 2. Тотығу –тотықсыздандыру реакциясының электрондық баланс әдісі бойынша теңестір: Mn+4O22 + 4 H+Cl - = Mn+2Cl2 - + CL02 + 2H+2O-2 3. Массасы 150г табиғи ізбастасты SiO2 балқытқанда 145г кеміді Ізбестастағы кальций карбонатының массалық үлесін есепте.
ІІ топ 1. 8% қоспасы бар 148 кг кальций гидроксидінен тыңайтқыш ретінде қолданылатын кальций селитрасының қандай массасын алуға болады 2. Массасы 150г табиғи ізбастасты SiO2 балқытқанда 145г кеміді Ізбестастағы кальций карбонатының массалық үлесін есепте. 3. Калий нитратының қанықпаған ерітіндісі берілген. Осыдан қаныққан ертіндісі дайындалудың үш әдісін көрсетіңдер.
Сөзжұмбақ 1. Бактерицидтік қасиеті бар металл. күміс 2. Алақанда балқитын металл. цезий 3. Қан құрамындағы металл. темір 4. Металдар патшасы атанған металл. алтын 5. Ең қиын балқитын металл. вольфрам 6. Шойын өндіретін пеш. домна 7. Фотографияда қолданылатын металл. магний 8. Ең қатты металл. хром
М
Е
Т
А
Л
Д
А
р
Сөзжұмбақ 1. Азотты ең алғаш сипаттаған ғалым Резерфорд 2. Ауаның 78% құрайтын элемент азот 3. NaNO3 , KNO3 жалпы атауы селитра 4. Атмосфераға азот бөліп жанатын газ. торф 5. Азот диоксиді адам қанында нені азайтады. гемоглобин 6. Азоттың металдармен қоспасы нитрид
Ф
0
С
Ф
О
Р
Жұмбақтар 1. Осы затпен ескі үйді аластайды. Түсіне қарасаң алтынға ұқсайды. (күкірт) 2. Бірінші буыным жалқы есімге қойылатын сұрақтан тұрады, екінші буыным сан есім. Өзім қай элементпін? (HeOH) 3. Бірінші буыным тасқын су, екіші бөлігім мал құлағына салынатын белгі. Қандай химиялық элементпін? (Селен) 4. Бірінші бөлігім көп емес, екенші бөлігім тілсіз жау деген мағынада, химиялық қай элементпін? (Азот) 5. Бірінші буыным Мария Складовская ашқын элементтің алғашқы екі әріпі, екінші буыным Еуропадағы өзен, өзім радиоактивті құбылыстан түзілетін элементпін. (Радон)
1. Кең әлемді кернейді, Көзің бірақ көрмейді ауа 2. Құрғақ жерде сақтайсың, Онсыз тамақ татпайсың тұз 3. Қыздырып соқсаң иленеді, Балға мен төстен именеді темір 4. Галоген дәрігерге қызмет етеді, Крахмалмен достасады – ол не? Йод 5. Ұстасаң - ұннан майда Ұстатсаң - тастан берік цемент
Мақал-мәтелдер. 1. Темірді қызған кезінде соқ. 2. Пәлен жерде бақыр бар, 3. Болат бүгілмес, 4. Тауып сөйлесең - күміссің 5. Жүзігің алтын болғанша,
Түйменің инесіз күні жоқ
Іздеп барсаң мыс та жоқ
Морт сынар
Таппай сөйлесең - мыссың
Жүзің жарқын болсын
1.Күміс тозса – күл, 2. Жақсы жастан шығады. 3. Алтын жерде жатпайды, 4. Ақыл арымас, 5. Теміршінің қолында,
Жігіт арыса – құл.
Темір тастан шығады.
Жаман ұста суын таппайды.
Алтын шірімес.
Темір тозбайды.
Қорытынды: “Мақал сөзде металл жүреді, Метал қадірін халқым, біледі”- демекші бүгінгі сабақты өзімнің мына өлең жолдарымен қорытындылаймын. Металдарсыз өмір жоқ, Түсінсең оны шырағым Қолданамыз қайда деп, Білмесең менен сұрағың. Құрал сайман бәрі де, Металдардан тұрады. Қоспаларын сан жетпес, Элементтерім құрады Тауда, таста білсеңдер Қоспалары металдың Күміс пенен алтыным Патшасы ғой металдың
Тамаққа да металдың Қоспаларын саламыз Аспанға да айға да, Металдармен барамыз Газымыз да үйдегі Арқылы металл келеді Электр мен жарықты Металдарым береді Қыздарымыз неше түрлі Әшекейін тағады Ауыл менен қалаға, Металдармен барады.
Егістікті жерлерді, Металдармен өңдейміз Бұзылып қалған заттарды, Металдармен жөндейміз Құрамында қанның да, Металдарым болады. Денесі де адамның Металдардан тұрады. Бейметал мен металдан, Денелерім құралды. Тіршіліктің бәрі де , Элементтерден тұрады – деп бүгінгі сабағымызды қорытындылаймыз Химия пәнінің мұғалімі: Байзақова Г