Лекция 26 Орындалуын бақылау мен бағалау тексеру туралы жалпы ұғым

1. 
   Орындалуы бақылау мен бағалаудың тексеруі туралы жалпы ұғым.
   
2. 
   Бақылау мен есепке алудың мәні.
   

Мектеп ішіндегі бақылау жүйесі белгілі бір дидактикалық талаптарға негізделді. Бакылаудың мазмүны мен әдістеріне деген Бұл талаптар үйлесімді баскару қызметін жүзеге асыруға мүмкіндік беретін жағдайларды анықтайды.

Қазіргі зерттеушілер бақылауға келіскендей дидактикалық талаптар болды. Бақылау мазмүнынң бағдарламалық талапларға сәйкес болуы егер талаптар төмен болса білім беру деңгейі де темендейді ал талаптар жоғары болған жағдайда оқушыларға шамадан тыс салмақ түседі.

Алынған ақпарат мазмүнының обьективтілігі мен анықтығы, оқушылар дайындығының негізгі элементтеріне талдау жасау қажеттігі. Бақылау шапшандығы, жүйелігі мен жариялылығы.

Бакылаудың даралық және ұғымдык формаларын үйлестіру. Алынған ақпарат көлемі бойынша бакылаудың келесі түрлерін ажыратуға болады.

а) жаппай бакылау мүғалім мен окушының жұмыс жүйесінің негізгі компоненттері зертелінеді.

1. 
   Оқушылардың білім, білік және дағдыларын тексерудің негізгі әдістері
   
2. 
   Тәрбие жұмысының нәтижесін бақылау және бағалау
   

Тәрбие жұмысының нәтижесін бағалау. Тәрбиелік жүйені кәсіби ұйымдастырудың күрамында, міндетті түрде, педагогикалық тадцау компоненті болуы керек, Бұл талдау негізінде педагогтар тәрбие барысының дүрыстығын, оның белгілі дәрежеде жемісті екенін біле алады. ¥йымдастыру шараларын жетілдіріп немесе оған уақытқа балалар жасына, оқиғалар мен жағдайларға байланысты түзетулер енгізе алады.

Педагогикалық талдау тәрбиенін мәндік элементтерін бағалап талдау. Тәрбиелік процесті бақылау, ең алдымен оку процесінің барысында жүзеге асырылады. өйткені негізгі тәрбие жұмысы сабақ үстінде жүргізіледі. Тәрбиелік процестің бақылауда сынып жетекшісінің сабақтан тыс жұмысын балалардың қоғамдық ұйымдардың клубтардың үйірмелердің секциялардьщ іс-әрекетін сондай-ақ, осы жұмыстың жалпы нәтижелерін зерттеу ерекше орын алады.

Тәрбиелік процесті бағалау үшін кептеген сипаттамалары бар бала тәрбиелігінң негізгі ұйымдары енгізіледі. Оқушы тәрбиелігі - оның жекелік дамуының педагогтар қойған мақсатқа сәйкес келу дәрежесі. тәрбиелік процестін нәтижелігін аныктау - окушылардың тәрбиелілік деңгейін айкындау деген сөз.

1. 
   бақылап зерттеудің мақсатын, міндеттерін және объектісін анықтау.
   
2. 
   бақылап зерттелетін қүбылыстың параметрін аныкталады. (бақыланатын қүбылыстың дәрежесі кандай параметрлері арқылы анықтауға болады).
   
3. 
   бакылап-зерттеудің кестесін жасау. Ол бақылау объектісінің санымен бақылап зерттеуге бөлінген уақыт мелшеріне қарай езгеріп түрады. Егер бір оқушының мінез-қүлқын бірнеше сабақ бойы бақылап зерттеу керек болса, онда оның кестесі былай болады.
   
4. 
   бакылап-зерттеудің нәтижесіне талдау жасау (нәтижелер бақылап-зерттеу кестесінде белгіленеді).
   

Жаттықтыру процесінің үзактығына байлаысты жоспарлаудың перспективалық және жедел деген екі түрі болады. Перспективалық жоспарлау айлык (мезоцикл ) ал жедел жоспарлау апталык (микроцикл) және жеке жаттықтыру сабақтарына арналып жасалады. Микроциклге спортшы қатысатын жарыстардың түрі уақыты сол жарыстағы спортшының орындайтын міндеті, оның дайындығындағы аралық кіші міндеттер және жыл көлемінде орындалатын үлкен міндеттер сипаты, жүктеменің көлемі кіргіледі.

Жоғарыда берілген жатықтырулар әсері спортшының жалпы өмір сүру тәртібін толыктырады, күшейдеді, жұмыс кабылеттілігін аттырады.

Бақылау сапалы болу үшін спортшының жаттықтыру мен жарыс жүкгемелерін, амалдары тізімдеп қағазға түсіріп отыру керек. Бақылау спортшы дайыңдығының өсу деңгейін білу үшін ғана емес, артык жаттыығып болдыру деңгейі екі түрге белінеді. ¥зақ психикалык козудан тынышсыздыктан (мысалы жиі өткен жарыстар) және ұзақ психикалык тежелуден (мысалы бір сарында жатгықтыру зорығу). Артық жаттығу түрлері күш түсіруге көп байланысты. Үзақ мерзімде қайталанған көп күш түсіру екінші түріне әкеліп соктырады. Жаттықтырушылар артық жаттықканда спортшыны әбден титыктатьып тастайтын мынадай қателерді білу керек; жаттықтыру әдістемесіне кателігі (біртіндеушілік принцгпін сақтамау, көп күш түсірудің арасында демалу уақытының аздығы өте көп жарыста және т.б.) спорт тәртібінін бұзылуы (түнгі үйқының аз болуы дем алу жағдайының нашарлығы, теледидарды, кинофильмдерді көп көруі т.б.) әлеуметтік ортанын жаман әсері (сабақтың ауырлыға, квптігі нашар оку үлгерімі, мектептегі, отбасындағы үрыс керістер маңайындағы адамдардың спортқа деген нашар коз қарасы) денсаулқтыц бұзылуы

Қалпына келу процесіне белсенді демалыс, денені уқалау т.б. жатады. Жаттықтыруды мүлдем тоқтатып коюға болмайды ол кері әсерін тигізуі мүмкін. Жоғарыда айтылған болдыру белгілері жоғалған соң біртіндеп жаттықтыру жоспары көлемін сонан соң, күш түсіру каркынын көбейтіп жаттықтыруды одан ары жалғатыра беруі қажет.

1. 
   Балалардың жаттығу кезіндегі ерекшеліктері.
   
2. 
   Жаттықтыру желісінің әртүрлі эсер етуі
   

Қазіргі кезде балалар спортпен өте жас кезінен шүғылдана бастайды. Сондыктан жаттықтыру процесіне жарыстар өткізуге айрықша көңіл бөлген жөн. Жаттықтыру кезінде дене қуаты дайындығы жан-жақты дамытуға, организмнің жұмыс істеу қабілеті арттырылуы тиіс. Психикалық және дене күші өсіп (қабілеті) келе жатқан бала организмінің мүмкіндігіне, жасына, жынысына, дайындық денгейіне сай болуы керек. Жаттықтыру жетісіне 3-6 рет өткізіліп, жаттығу балаларды жальщтырмайтьшдай әр түрлі әсері көбінесе ойын түрінде болуы қажет. Организмнін бастапркы қалпына келу тәртібі жаттықтырушының, дәрігердің үсыныстары үйкы, тавдану, демалуэртібі катаң сақталғаны ен. Жаттығулардың бастапқы кезеңінде толық және қарапайым қалпына тәртібі, дене куаты дайындығының денгейі көтерілген соң қатаң қалпына келу тәртібі қолданылады. Қалпына келу процесін жеңілдету үшін күндік күш түсіруді бөліп өткізуге болады. Сол кезде езінше күндік микроцикддер пайда болады да, аздап және орта күш түсіру калпына келу процестерінің жеңіл өтуіне себебін тигізеді.

Олардың жұмыс қабілеттілігінің өзгеруі, тез әсерленгіш кеңіл күйлері көбінесе етек кір келу циклдердің мерзіміне байланысты. Етеккір келер алднда және келген кезде жаттықтыру жүктемелерін азайту. Цикл аякталған соң спортшы қыздардың жұмыс қабілетінің тез қалпына келуіне көмектеседі. Ал енді қыз балалар организмінің ерекшеліктері ескерілмей жүргізілген жаттықтыру жұмыстары олардың қабілетін төмендетіп, жаттықтыруға ықыласын азайтады.

Спорттың негізгі өлеуметтік қызметі

1. 
   Дене шынықтыру топтарына жалпы сипаттама
   
2. 
   Дене шынықтыру топтарының міндеті мен мақсаты
   

Лекция мәтіні Оның мазмұны мен құрылымы педагогикалык түрғыдан тадданып жан-жақты сарапталуы пән ретінде жүйелен-уі дене тәрбиесінің теориясы деп аталады. Дене тәрбиесі-нің теориясы мен әдістемесі үш белімнен түрады.

Дене тәрбиесінің әдістемесі дене тәрбиесінің ерекшеліктерін, зандылықтарын белгілеп талдайды.

Ғылыми мәні мен тәрбие маманының кеибір көздері мыналар.

Негізгі дене мәдениеті адамдардң өз шама-шаркына қарай тандп алған кәсіби жөне спортмамандығын жетілдірудің негізі. Ол жалпы білім беретін мектептерде, оқу тәрбие мекемелерінде колданылады әр егде кісілерге денсаулығын нығайтуға, жұмыска, ынтасын тезімділігін артыруға көмектеседі. Сорт дам психологиясының жинақтылығын дене куатын жетілуін қамтамасыз етеді. Спорт қыимылының негізгі макеаты спортық бір түрінен жоғары жетістіктерге жету, сол арқылы адамның кабілет епті қасиеттерін қалыптастыру. Төрбие кызметі адамның эстетикалық, адамгершілік, зеиіндік еңбек сүигіштік қасиеттерін қалыптастыру.

Арнаулы ден мәдениеті кызметкері, білімділік кызметі дене мәдениетін оқу-білім кимыддың ептілігі мен дағдысын қалыптастыруға пайдалану. Қодцанблы қызмт, келешек жұмысқа дайындау үшін қолданылатын арнау дене тәбиесінң жүйесі. Тынығу кызметі дене тәрбиесі жаттығуларын қолдану арқылы белсенді демалыс, адам организімінің уакытша жоғалткан фнукцианалдың мүмкіндіктерін қалпына келтіру.

Спорт әр түрлі жаттығулардың көмегімен жоғары жетістіктерге қол жеткізуге бағытталуға өнер түрі.

Спорт, бүқаралық спорт барлық адамдар катыса алады және жоғары көрсеткіштер спорты чемпионаттар, олимпиядалық деп бөлінеді. Дене тәрбиесі жүйесі дегеніміз әлеуметтік экономикалық зандылықпен ғылыми әдістемелік, нормативтік бағдарлама негізінің жиынтығы және республикада дене тәрбиесі мәселесін үйлестіріп отыратын әрі басшылық ететін ұйымдар мен мекемелер. Дене тәрбиесі жүйесінін басты мақсаты, күш куаты мықты, жан-тәні сау, елімізді кррғауға әзір, шығармашылық жұмысқа күштар, жан-жақты дене тәрбиесі дайындығынан өткен адамдар тәрбиелеу. Бұл мақсат төмендегідей жалпы міндеттерге енгізіледі.