«Қазақ тілі мен әдебиеті» оқу пәні (оқыту қазақ тілінде емес)
10 - сыныптарда оқу процесі жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасымен (оқыту орыс тілінде) жүзеге асырылады.
200
«Қазақ тілі мен әдебиеті» бағдарламасының мақсаты – оқушылардың
тілдік дағдыларын дамыту, қазақ тілін қадірлейтін, қоғамдық мәнін түсінетін
тұлға қалыптастыру, тіл нормаларын сақтап, дұрыс қолдана білуге, еркін
сӛйлесуге және сауатты жазуға үйрету.
Ұзақ мерзімді жоспар оқу бағдарламасының құрамына енгізілді және
ұзақ мерзімді жоспарда әр сынып бойынша қамтылатын шығармалар, сағат
саны, оқу мақсаттары нақты кӛрсетілген.
1. «Қазақ тілі мен әдебиеті» пәні бойынша оқу жүктемесінің кӛлемі:
6) 10-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат.
2. Орта білім беру деңгейіндегі «Қазақ тілі мен әдебиеті» пәні бойынша
оқушылардың білім, білік және дағдыға қойылатын талаптары «Шет тілін
меңгерудің жалпы еуропалық құзыреті» деңгейлерін (B2) негізге ала отырып,
айқындалған.
3. «Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінің оқу мазмұны 5 бӛлімге бӛлінеді.
Бӛлімдерді бӛлімшелер құрайды, олар сыныптар бойынша күтілетін нәтижелер
түрінде оқыту мақсаттарынан тұрады.
4. Оқыту мақсаттары арқылы мұғалімдер сӛйлеу қызметінің тӛрт
дағдысын(тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым) қалыптастырады, сонымен
қатар, оқушылардың жетістігін бағалайды және оқытудың келесі кезеңі туралы
ақпарат береді.
5. Оқыту пәнінің мазмұнын 5 бӛлім құрайды:
1) тыңдалым;
2) айтылым;
3) оқылым;
4) жазылым;
5) тілдік бағдар.
6.«Тыңдалым»бӛлімі келесі бӛлімшелерден тұрады:
1) болжау;
2) назарын шоғырландырып тыңдау;
3) сӛздер мен сӛз тіркестерінің мағынасын түсіну;
4) кӛркем шығармаларды тыңдау;
5) негізгі ойды анықтау;
6) тыңдалым материалдары бойынша жауап беру.
7. «Оқылым» бӛлімі келесі бӛлімшелерден тұрады:
1) мәтіндегі ақпаратты анықтау;
2) стильдік ерекшеліктерді анықтау;
3) кӛркем шығармаларды оқу;
4) мәтіндерге салыстырмалы талдау жасау;
5) қосымша ақпарат кӛздерінен алынған мәліметтерді оқу;
6) ӛзіндік кӛзқарасын білдіру және бағалау.
8. «Жазылым» бӛлімі келесі бӛлімшелерден тұрады:
1) әртүрлі стильде мәтіндер құрастыру;
2) эссе жазу;
3) кӛркемдегіш құралдарды қолданып жазу;
4) мәліметтерді жинақтау;
201
5) орфография және пунктуация.
9. «Айтылым» бӛлімі келесі бӛлімшелерден тұрады:
1) сӛздік қорының алуандығы;
2) сӛз мәнері мен сӛйлеу этикеті;
3) орфоэпиялық нормаларды сақтау;
4) мәтіннің негізгі аспектілерін анықтау және талқылау;
5) сенімді және еркін жауап беру;
6) визуалды материалдар арқылы тілді дамыту.
10. «Тілдік бағдар» бӛлімі келесі бӛлімшелерден тұрады:
1) сӛз таптары;
2) сӛйлем.
(https://www.nao.kz /Білім беруді оқу-әдістемелік қамтамасыз ету/ Оқу
бағдарламалары./Негізгі орта білім беру деңгейінің жаңартылған мазмұндағы
оқу бағдарламалары «Казахский язык» для школ с русским/ узбекским/
уйгурским/ таджикским языком обучени)
«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәні бойынша жиынтық бағалау
рәсімдерінің саны
Оқу пәнінен әр тоқсан сайын бӛлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық
бағалау (БЖБ) және тоқсандық жиынтық бағалау (ТЖБ) ӛткізу қарастырылған.
Тӛменде оқу пәнінен бӛлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалау (БЖБ)
рәсімдерінің нақты саны кӛрсетілген.
69-кесте. «Қазақ тілі мен әдебиеті» пәні бойынша жиынтық бағалау
рәсімдерінің саны
Сынып
Бӛлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалау рәсімдерінің саны
1-тоқсан
2-тоқсан
3-тоқсан
4-тоқсан
10-сынып
2
2
2
2
Оқушылардың функционалдық оқу сауаттылығын, шығармашылық
қабілетін, қазақ әдебиетіне деген қызығушылығын арттыру мақсатында
тӛмендегідей әдебиеттер тізімі ұсынылады.
М. Дулатов. «Бақытсыз Жамал»
Сәбит Мұқанов «Ботагӛз»
І. Есенберлин. «Кӛшпенділер» трилогиясы
Ж. Аймауытов. «Ақбілек»
Ғ. Мұстафин. «Шығанақ»
Т. Ахтанов. «Шырағың сӛнбесін»
О. Бӛкейхан. «Тортай мінген ақбоз ат»
Қ. Жұмаділов. «Соңғы кӛш»
Т. Ахтанов. «Шырағың сӛнбесін»
Ә. Нұршайықов. «Махаббат, қызық мол жылдар»
«Орыс тілі мен әдебиеті» оқу пәні (оқыту орыс тілінде емес)
Целью обучения учебному предмету «Русский язык и литература»
202
является совершенствование навыков речевой деятельности, основанных на
владении системой разноуровневых языковых средств, соблюдении правил и
норм русского литературного языка, правил речевого этикета, что способствует
развитию функциональной грамотности обучающихся.
Программа по предмету «Русский язык и литература» способствует
становлению мировоззрения учащегося, дает возможность пользоваться
информацией
различных
сфер:
социально-культурной,
социально-
экономической,
социально-юридической,
научно-технической,
учебно-
профессиональной; помогает ориентироваться в общемировом образовательном
пространстве.
Учебная программа направлена на развитие всех видов речевой
деятельности.
Задачами учебного предмета «Русский язык и литература» являются:
1) развитие навыков слушания, говорения, чтения, письма, необходимых
для общения в социально-культурной, социально-экономической, научно-
технической, учебно-профессиональной сферах жизни;
2) совершенствование знаний о единицах языковой системы, правилах их
сочетания, функционирования, навыках и умениях конструирования
синтаксических структур в соответствии с нормами и правилами русского
языка, а также знание теоретико-литературных понятий;
3) развитие умения анализировать художественный текст, определять род
и жанр литературного произведения, характеризовать роль изобразительно-
выразительных средств, формулировать идею и проблематику произведения;
4) развитие умения выражать собственное отношение к прочитанному,
выявлять авторскую позицию;
5) совершенствование навыков создания связного текста (устного и
письменного) на соответствующую тему с учетом норм русского литературного
языка;
6) совершенствование умений и навыков, связанных с поиском,
переработкой и фиксацией информации;
7) совершенствование навыков критического мышления, направленных
на формирование у учащихся навыков на основе чтения и письма,
исследовательских умений, навыков анализа, синтеза, оценки, интерпретации
информации, полученной на других предметах;
8) использование различных видов чтения в соответствии с
коммуникативными задачами;
9) обогащение словарного запаса обучающихся узкоспециальной
лексикой и фразеологией русского языка;
10)
совершенствование навыков использования информационно-
коммуникационных и компьютерных технологий;
11) формирование толерантного отношения к языкам и культурам
различных этносов, проживающих в Казахстане и за рубежом.
Грамматический материал изучается в контексте лексических тем на
основе текстов художественных произведений.
Содержание учебной программы организовано по разделам обучения,
203
включающим виды речевой деятельности и использование языковых единиц.
Разделы разбиты на подразделы, которые содержат в себе цели обучения
по классам в виде ожидаемых результатов по классам.
Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого
подраздела, позволяют планировать работу и оценивать достижения учащихся,
а также информировать их о следующих этапах обучения.
В структуру учебной программы включен долгосрочный план, в котором
отражены темы изучаемых разделов, цели обучения, изучаемые произведения
художественной литературы на учебный год.
Цели обучения в учебной программе направлены на изучение темы урока,
содержание и выработку навыков, которые учащиеся должны освоить на
конкретном уроке.
Цели обучения содержатся в учебной программе, учебных планах.
Учебная программа по предмету содержит цели обучения.
Краткосрочный план – это предложенные действия на основе целей
обучения. При составлении краткосрочного плана учитель может
руководствоваться следующими рекомендациями:
- при организации урока необходимо руководствоваться целями,
указанными в учебной программе и в учебном плане;
- следует детализировать формулирование целей урока, то есть ставить
конкретные, измеримые, достижимые цели;
- на уроке должны быть организованы все виды деятельности;
- при необходимости следует дополнить виды деятельности по
усмотрению самого учителя.
В план урока следует включить следующие пункты:
- пишите четко сформулированные и подходящие цели урока;
- включите детали различных компонентов плана урока;
- предоставьте подробную информацию о стадиях учебной деятельности
и достижения задач обучения, которые логически упорядочены и
алгоритмированы для выполнения учащимися;
- определите соответствующие стратегии для разработки целевых знаний
и навыков, предусмотрите проблемы и предложите решения, касающиеся
необходимых навыков;
- спланируйте использование соответствующих материалов и ресурсов.
Наиболее эффективными в повышении успешности учащихся являются
следующие стратегии:
- активное обучение (когда учащиеся выполняют задания и реализуют
практические навыки);
- обратная связь (дискуссия об обучении, включающая в себя
предоставление личного мнения, которая может происходить либо между
сверстниками, либо между учителем и учащимся);
- укрепление уверенности (использование похвалы для мотивации и
придания уверенности учащемуся);
- качество обучения (планирование дифференцированных заданий).
204
При изучении учебного предмета «Русский язык и литература»
рекомендуется:
- создавать позитивную атмосферу обучения, вовлекать всех учащихся;
- воспитывать у учащихся уверенность, ответственность, активность и
направлять на самоанализ, рефлексию и инновационную деятельность;
- использовать эффективные методы преподавания, направленные на
развитие навыков учащихся;
- организовывать, управлять и планировать групповую (фронтальную или
работу в малых группах), индивидуальную, парную или коллективную формы
работы, эффективно использовать материалы, ресурсы и дополнительные
материалы для проведения запланированных уроков, согласно установленным
целям;
- использовать простой, понятный язык для объяснения учащимся идей,
для инструктирования, в разъяснении значений слов;
- наблюдать за учащимися и предоставлять обратную связь.
В обучении русскому языку как второму рекомендуется исследовать
методы активного чтения и письма, что в дальнейшем сформирует
эффективные навыки говорения и аудирования.
Некоторые моменты, которые следует учитывать при использовании
различных заданий:
- рекомендуется планировать множество различных заданий в рамках
одного урока. На одном уроке необходимо включить четыре, пять или более
различных заданий. Предусмотреть работу в коротких промежутках времени,
например, 10 минут. Время, за которое учащиеся могут сосредоточить свое
внимание, часто довольно короткое;
- обращать внимание, что каждое задание следует за предыдущим, и
постоянно напоминать учащимся о главных учебных целях. Повторяйте
задание по-разному. Например, сделать задание в устной форме, а затем
попросить класс сделать ту же самую задачу в письменной форме. Это
помогает учащимся понять задачу, приводит к плавному переходу, укрепляет
предыдущее обучение и позволяет учащимся практиковать более одного
навыка;
- включать индивидуальные, парные, групповые задания в деятельность
всего класса.
Объем учебной нагрузки по учебному предмету «Русский язык и
литература» в 10 классе составляет – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.
При оценке языковых компетенций необходимо учитывать следующее:
1.Языковые ошибки учащихся следует отмечать и обращать их внимание
на совершенные ошибки доступным для них способом, однако ошибки не
могут повлиять на оценку, если ученик может доступно продемонстрировать
свои знания. Главная задача ученика передать свое сообщение, грамматика при
этом может страдать. Постепенно самовыражение становится более точным и
корректным.
2.Ученики, отвечая на вопросы, могут использовать и первый язык.
Поскольку вначале ограниченный словарный запас и знание целевого языка
205
могут стать препятствием при высказываниях и ответах, то на первой стадии
обучения это (по крайней мере, частично) разрешается. При этом следует
договориться, в какой момент все ученики перейдут на ответы на неродном
(целевом) языке и, начиная с того момента, применение первого языка
становится скорее исключением.
3.Как правило, в устной речи учитель исправляет возникшую ошибку с
помощью перефразирования, повторения правильной формы от ученика не
требуется, потому что это может прервать выражаемую мысль, а также ученик
может потерять уверенность в выражении мыслей на неродном языке.
4.Если одна и та же ошибка повторяется вновь, в конце объяснения
соответствующей темы учитель приводит примеры правильных форм и при
необходимости делает ударение на грамматике. Помимо этого, либо педагог,
либо класс в целом, в виде совместной деятельности, могут привести некоторые
соответствующие теме примеры выражений, имеющие то же самое
лингвистическое содержание.
5.При проверке письменных работ языковые ошибки также не
учитываются (если выраженная мысль или текст понятны), но педагог
указывает это в своих комментариях.
6.На встрече учителя-предметника с учителем языка передается
проблемный языковой материал, чтобы учитель языка мог повторить тему на
следующем уроке.
Ниже в таблице 70 дано количество суммативного оценивания за
раздел/сквозную тему.
Таблица 70. Количество суммативных оцениваний по предмету
«Русский язык и литература»
Класс
Количество суммативных оцениваний за раздел/сквозную тему
1 четверть
2 четверть
3 четверть
4 четверть
10 класс
2
2
2
2
«Шетел тілі» оқу пәні
Сӛйлеу қызметінің түрлері (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым),
оқытылатын тілдің мәдениетаралық функциялары, тілдік жүйе (фонетика,
лексика, грамматика) «Шетел тілі» оқу пәнінің объектілері болып табылады.
2019-2020 оқу жылында 10 сыныптар жаңартылған білім беру
мазмұнының келесі Үлгілік оқу бағдарламалары бойынша оқиды:
- Жалпы орта білім беру деңгейінің 10-11-сыныптарына арналған
жаратылыстану-математикалық
бағыттағы
«Ағылшын
тілі»
пәнінен
жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы;
- Жалпы орта білім беру деңгейінің 10-11-сыныптарына арналған
қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы «Ағылшын тілі» пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы;
- Жалпы орта білім беру деңгейінің 10-11-сыныптарына арналған
«Француз тілі» оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу
206
бағдарламасы;
- Жалпы орта білім беру деңгейінің 10-11-сыныптарына арналған «Неміс
тілі» оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы.
Жалпы орта білім беруді аяқтағаннан кейін білім алушылар «Ағылшын
тілі» оқу пәні бойынша В2 деңгейіне, «Француз тілі» және «Неміс тілі» оқу
пәндері бойынша В1 деңгейіне жетуі тиіс.
Шетел тілін В1 және В2 сияқты жоғары деңгейлерде оқыту кезінде
оқытылатын тілдің сӛйлеу нормаларын, ӛзге тілді ақпарат кӛздерімен жұмыс
істеу дағдыларын меңгеруге; білім алушыларды ӛз бетімен білім алуға
дайындауға, сондай-ақ ӛзге тілді қарым-қатынастың жеке тәжірибесін
меңгеруге; мәдениетаралық коммуникация процесінде талап етілетін жеке
тұлғаның дамуына ерекше кӛңіл бӛлінеді.
Шетел тілін оқытудың жоғары деңгейлерінде білім беру мазмұнын
іріктеу білім алушылардың мәдениетаралық диалогқа, ӛзара түсіністікке
дайындығын қалыптастыруды қамтамасыз етуі, оларда ӛзге мәдениеттерге
құрметпен қарауды тәрбиелеуі, ӛзге тілді қарым-қатынас процесінде ӛз ойлары
мен сезімдерін білдіру қабілетін дамытуы тиіс.
Оқу бағдарламасы, бӛлімдері оқу жылында меңгерілетін және мұғалім
тоқсанда ӛтетін тақырыптардың реті мен сағатын еркін бӛліп қоя алатын, ұзақ
мерзімді жоспарға сәйкес іске асырылады.
Шетел тілі бойынша оқу жүктемесінің кӛлемі:
10-сыныптарда – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты құрайды.
Қосымша оқу уақыты:
- шет тілді коммуникативтік іс-әрекет тәжірибесін кеңейтуге және
тереңдетуге мүмкіндік беретін күрделі коммуникативтік тапсырмаларды шешу
арқылы білім алушылардың ауызша сӛйлеу дағдыларын дамытуға және
қабілеттерін жетілдіруге;
- пәндік-тақырыптық мазмұнның базалық деңгейі бар бірыңғай шегінде
нәтижелі игерілетін лексикалық және грамматикалық материалдың кӛлемін
арттыруға;
- оқытылатын тіл елдерінің әлеуметтік-мәдени ерекшелігінің феномендері
мен құбылыстарын интерпретациялау үшін білім алушылардың дайындық
деңгейін арттыруға;
- оқытылатын тіл елдерінде қабылданған нормалар мен талаптарға сай
тілдік және тілдік емес мінез-құлықты жүзеге асыруға;
- шетел тілін меңгеру бойынша білім алушылардың ӛздігінен білім алу
қызметіне дайындық деңгейін арттыруға;
- сӛйлеу әрекетінің барлық түрлерінде компенсаторлық қабілеттерді
жетілдіруге;
- оқу-танымдық қабілеттерді дамытуға арналуы тиіс.
«Шетел тілі/Ағылшын тілі» пәні бойынша жиынтық бағалау саны
Оқу пәнінен әр тоқсан сайын нақты саны бекітілген бӛлім бойынша
жиынтық бағалау (БЖБ) ӛткізу қарастырылған. Тӛменде 71 кестеде оқу пәнінен
бӛлім бойынша жиынтық бағалаудың (БЖБ) нақты саны кӛрсетілген.
71-кесте. «Шетел тілі/ Ағылшын тілі» пәні бойынша жиынтық бағалау
207
рәсімдерінің саны
Сынып
Бӛлім бойынша жиынтық бағалау саны
1-тоқсан
2-тоқсан
3-тоқсан
4-тоқсан
10-сынып
2
2
2
2
Шетел тілі бойынша білім беру процесін ұйымдастыру коммуникативтік
технологияларды (жобалар, сұхбаттар, рӛлдік ойындар, пікірталастар, дебаттар,
конференциялар, байқаулар, қойылымдар және т.б.) жан-жақты пайдалануды
кӛздейді. Сонымен қатар, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды және
сабақтан тыс іс-әрекет мүмкіндіктерін белсенді пайдаланған жӛн, бұл білім
алушылардың шетел тілін үйренуге ынтасын арттыру үшін, танымдық
қызметін, ӛзара тілдік қарым-қатынасын жандандыру, шығармашылық әлеуетін
дамыту үшін жағдай жасауға ықпал етеді.
Шет тілдік қарым-қатынас жағдайын модельдеуге мүмкіндік беретін және
мәдениетаралық қарым-қатынас құбылыстарын интерпретациялауда білім
алушылардың дербестігінің барынша ықтимал деңгейін қамтамасыз ететін
оқыту технологияларын үнемі пайдалану маңызды болып табылады.
2019-2020 оқу жылында жаратылыстану-математикалық бағыт пәндерінің
(математика,
биология,
химия,
информатика)
мұғалімдерімен
бірге
кіріктірілген тақырыптық онкүндіктер ӛткізу ұсынылады. Онкүндіктер үш
кезеңде: бастауыш, одан кейін орта және жоғары сынып білім алушыларымен
ӛткізіледі. Аталған іс-шара пәннің аясында білім алушылар мен мұғалімдерді
жаңашылдықтарға ынталандырып қана қоймайды; мұғалімдердің ӛзара
тәжірибе алмасуына, қолданылатын әдістердің жетілдірілуі мен кіріктірілуіне
ықпал ететін болады. Оқып жатқан тілде сол елдің мәдениеті мен тарихын
терең зерделеу мақсатында маңызды күндер мен мерейтойларға назар аудару
ұсынылады, ол ӛз кезегінде, білім беру ұйымы базасында ӛткізілетін
тақырыптық іс-шараларда тікелей кӛрініс табуы тиіс.
Пәндік бақылау және бағалау бойынша ұсынымдар
Шетел тілі сабағында сӛйлеу қызметінің барлық түрлері (айтылым,
оқылым, тыңдалым, жазылым / жазбаша сӛйлеу) және коммуникативтік
құзыреттілікті
құрайтындар
(сӛйлеу,
тілдік,
әлеуметтік-мәдени,
компенсаторлық, оқу-танымдық) болуы тиіс.
Сабақта оқу уақыты негізінен ауызша сӛйлеу дағдылары мен қабілеттерін
дамыту және жетілдіру үшін қолданылады. Жаңа лексикалық және
грамматикалық материалды коммуникативтік жағдайларда енгізу және бекіту
ұсынылады; сабақта жұппен, топтармен жұмысты ұйымдастыру есебінен әрбір
білім алушының сӛйлеу белсенділігі уақытын ұлғайту; міндетті түрде мәтін
алдындағы, мәтіндік және мәтіннен кейінгі жұмыс кезеңдерін сақтай отырып,
оқылым мен тыңдалымға үйрету.
Жазбаша жұмыстардың түрлері кӛрсетілген оқу бағдарламасының
талаптарын сақтауға ерекше назар аудару керек. Жазбаша тапсырмаларды
орындау барысында сабақтың коммуникативтік сипаты бұзылады, негізгі оқу
тапсырмаларын орындау сапасы нашарлайды. Білім алушылардың оқу
208
жетістіктерінің нәтижелерін тексеру кезінде басымдылық бақылаудың ауызша
түрлеріне берілуі тиіс.
Білім алушылар ақпарат немесе хабарлама беру кезінде грамматикалық
құрылымдар мен шақ формаларын дұрыс пайдаланбауы мүмкін. Егер білім
алушы ӛз білімін кӛрсете алатын болса, олардың тілдік қателіктері бағаға әсер
ете алмайды, бірақ жіберілген қателіктерді ескеріп оларды қарапайым тілмен
білім алушыларға түсіндіру қажет.
Шетел тілін оқытуда үй тапсырмаларының әр түрлі: ауызша, жазбаша,
міндетті, таңдау бойынша, жалпы, сараланған, жеке, аралас, шығармашылық
түрлерін кезектестіру және үйлестіру ұсынылады. Шығармашылық сипаттағы
үй тапсырмалары білім алушылардың қалауы бойынша ғана берілуі мүмкін,
берілген жағдайда келесі сабаққа емес, алдын ала бірнеше сабақ бұрын.
Үй тапсырмалары тек сипаты бойынша ғана емес, сонымен қатар
жоспарланған қызметі бойынша да әр түрлі болуы тиіс.
Достарыңызбен бөлісу: |