Оқу орыс тілдерінде жүретін мектептердегі қазақ тілі мұғалімдері үшін жалпы білім беретін мектептердің МҰҒалімдеріне арналған оқУ-Әдістемелік қҰрал бақылау диктанттары



бет8/10
Дата07.02.2022
өлшемі281,5 Kb.
#83399
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Байланысты:
қазақ тити

БАҚЫЛАУ ДИКТАНТТАРЫ


10 - сынып

Қазақ тілі пәні бойынша 10-сыныпқа арналған алғашқы бақылау жұмысы.

Мақсаты: 9-шы сыныптағы өтілген лексика-грамматикалық тақырыптарды оқушылардың қандай деңгейде игергенін тексеру.
Ақ қайың.
Ақ қайың, сұлу қайың – ол табиғат көркі ғана емес, үлкен шаруашылық маңызы бар, шипалық қасиеті де мол ағаш түрі. Қайыңның көктемгі шырынының қадір-қасиетін халық сонау ерте заманнан бері білген. Оны басы айналып, қаны азайған адамдар дәрі ретінде пайдаланған.
Көптеген елдерде қайың сөлін өндірістік, емдік мақсатта пайдаланады. Ал Қазақстанда ше? Шалқар даланың төсінде жайқала өскен қайыңдарды тек қана отын үшін, әр түрлі үй-жиһаздарын жасауға қажетті ағаш материалы үшін пайдаланады.
Қазақстан аймағында өсетін қайыңның көлемі сегіз жүз мың гектар жерді алып жатыр. Осы табиғаттың байлығын тиімді пайдалансақ, бұл халық шаруашылығына орасан зор пайда келтірер еді. (93 сөз)

(Ж. С. Қалиева «Учебная книга» Қарағанды 2005 111-бет.)


Лексика-грамматикалық тапсырмалар:

1.Мәтіндегі сөздердің септік жалғауларын ажыратыңдар.
2. Берілген етістікті үш жаққа қойып, келер, өткен шақта жіктеңдер:
I нұсқа – пайдалану (келер шақ) II нұсқа –білу (өткен шақ)
3. Сөйлемге синтаксистік талдау жасаңдар:Осы табиғаттың байлығын тиімді пайдалансақ, бұл халық шаруашылығына орасан зор пайда келтірер еді.

4. Мәтіннің мазмұнын ашатын 5 сұраулы сөйлем құрастырыңдар.


Қазақ тілі пәні бойынша 10-сыныпқа арналған І тоқсандық бақылау жұмысы.

Мақсаты: 1-тоқсан бойынша өтілген лексика-грамматикалық тақырыптарды оқушылардың қандай деңгейде игергенін тексеру.
Диктант
Ата-бабамыз отбасындағы тәрбие ісіне терең мән берген. Есі кіре бастасымен-ақ ұл мен қызды жеке дара тәртіп тезіне салып, өнегелі болуға үйреткен. Тілі шыға бастаған баланы шектен тыс шолжаңдатпай, байсалды, ұғымтал, тіл алғыш етіп баулыған. Әже тәрбиесінде өскендер – нағыз бақытты адамдар. Болашақ бастаулары соларда жатыр ғой. Әже тәрбиелеген бала ақылмен де, сезімтал және еңбекқорлығымен де ерекшеленіп тұрады.
Даламыз қандай кең болса, оның жазылмаған моральдік кодексі да сондай көп. «Балаңды бір жастан жеті жасқа дейін патшадай сыйла. Жетіден он беске дейін құлынша жұмса, одан соң өзіңе дос сана, ақыл-кеңес сұра» деген әр сөйлемде ұлағатты ұғым, астарлы ой жатыр. Осы даналық қағиданың философиялық мәні тым терең. (103 сөз)

Лексика-грамматикалық тапсырмалар:




Мәтіннен туынды сөздерді теріп жаз, оларды құрамына қарай талдаңдар.

2. Берілген сөйлемге синтаксистік талдау, асты сызылған сөзге


морфологиялық талдау жасаңдар:
I нұсқа –Дастарқанға ең алдымен нанды қой, өйткені нан – дәм басы.
II нұсқа – Нансыз өмір жоқ, сондықтан нанды жерге тастама, рәсуа етпе.

3. Ас, тағам туралы 3-5 мақал-мәтел жазыңдар.

Қазақ тілі пәні бойынша 10-сыныпқа арналған ІІ тоқсандық бақылау жұмысы.

Мақсаты: 2-тоқсан бойынша өтілген лексика-грамматикалық тақырыптарды оқушылардың қандай деңгейде игергенін тексеру.


Қаныш Сәтбаев.
Академик Қаныш Имантайұлының өмірі, қызметі, ғылыми еңбектері туралы біраз кітаптар бар. Бес томдық таңдамалы еңбектері 1967-1970 жылдары жарық көрді. «Өнегелі өмір» сериясында Мәскеуде «Сәтбаев» ғұмырнамасы орысша, кейін қазақша шықты. Ғылыми еңбектерінің көпшілігі минералдық ресурстарды зерттеуге арналған.
Сәтбаев еліміздің қай ұлтының өкілі болса да, бәріне адал қарайтын. Түрлі қиыншылықтарға мұңаюды білмейтін. Үнемі жылы жүзді, жан дүниесі кең, дарынды. Ірі ғалым соғыстың ауыртпалығына дұшар болып, Қазақстанға келген көптеген мамандар мен ғалымдарға рухани және материалдық көмек көрсеткен.
Қ.И.Сәтбаев құрметіне Жоңғар Алатауы жотасындағы мұздық пен шың аталған. «Сәтбаевит» минералы, «Академик Сәтбаев» гладиолус гүлі, кіші планеталардың бірі, Жезқазған облысында қала аталған. (96 сөз)
(Диктанттар жинағы 10-11 сынып. Қостанай 2004 8-бет.)
Лексика-грамматикалық тапсырмалар:



  1. Берілген сөздердің синонимін, омонимін жазыңдар.

І нұсқа: Белгілі, еңбек, жүз, аты.
ІІ нұсқа: Көмек, бас, кітап, жаз.

  1. Берілген құрмалас сөйлемге синтаксистік талдау жасаңдар:

I нұсқа – Сәтбаев еліміздің қай ұлтының өкілі болса да, бәріне адал қарайтын. II нұсқа –Ірі ғалым соғыстың ауыртпалығына дұшар болып, Қазақстанға келген көптеген мамандар мен ғалымдарға рухани және материалдық көмек көрсеткен.

3. «Қазақстанның белгілі ғалымдары»деген тақырыбынаэссе жазыңдар.

Қазақ тілі пәні бойынша 10-сыныпқа арналған жартыжылдық бақылау жұмысы.

Мақсаты:1, 2-тоқсан бойынша өтілген лексика-грамматикалық тақырыптарды оқушылардың қандай деңгейде игергенін тексеру.

Бата мен тілек
Бата мен тілек егіз қозыдай ұғым. Тілек дегеніміз – бата, бата – тілек. «Үйің құтты болсын», «Сапарың оң болсын», «Жақсы жатып жайлы тұрыңыз» деген тіркестерде бата да, тілек те бар.
Бата мен тілек – негізінен адам баласына жақсылық ойлау. Ол жас ұрпақты бірлікке, әділеттікке, адамгершілікке, имандылыққа тәрбиелейді. Бата ризашылық тілек-ниетінің көрінісі ретінде айтылады. Сапарға шығарда жанашыр үлкен адамнан бата алады: «Сапарың оң болсын, сәтті жол болсын, басыңа бақ қонсын», т.б.Іштей тілеу әрбір адамның сеніміне де байланысты. Ол «құпияны» әркім біле бермейді. «Біреуге жамандық тілегенше, өзіңе амандық тіле» - дейді қазақ мақалы. Бата беруді үйрену өмірге өте қажет. (98 сөз)
(Диктанттар жинағы 10-11 сынып. Ж.С. Қалиева, Қостанай 2004. 26-бет)

Лексика-грамматикалық тапсырмалар:





  1. Сызбаға сәйкес сөз тіркесін теріп жазыңдар, олармен сөйлем құраңдар.

І нұсқа. Зат есім+етістік
ІІ нұсқа. Сын есім+зат есім



  1. Сөйлемге синтаксистік талдау жасаңдар: I нұсқа – Бата мен тілек жас ұрпақты бірлікке, әділеттікке, адамгершілікке, имандылыққа тәрбиелейді. II нұсқа – Сапарға шығарда жанашыр үлкен адамнан бата алады.

3. «Бата, тілек» сөздерін пайдаланып құттықтау жазыңдар.

Қазақ тілі пәні бойынша 10-сыныпқа арналған ІІІ тоқсандық бақылау жұмысы.

Мақсаты: 3-тоқсан бойынша өтілген лексика-грамматикалық тақырыптарды оқушылардың қандай деңгейде игергенін тексеру.


Оқырманың мол, ұлағатың зор болсын, «Ұлан»!
«Ұлан» газетінің қалың оқырмандары мен жас тілшілері газеттің мерейлі мерекесін қарсы алды.
Газет шыға бастаған күннен бері жас буынның өмірдегі бағыт сілтер кеңесшісі, қол ұшын берер кеңесшісі, ой бөлісер сырласы болып келеді.
Талай-талай атақты еңбек адамдары, мәдениет пен өнер қайраткерлері, озық ойлы саясаткер мен ғалымдар осы газет арқылы дүние танып, қанаттанды.
С.Сейфуллин, І.Жансүгіров, Б.Майлин, М.Әуезовтен бастап, бүгінге дейінгі барлық атақты жазушыларымыз, Қ.Сәтбаев пен Ө.Марғұланнан бастап, бүгінге дейін барлық көрнекті ғалымдарымыз осы газет бетінде балаларға арналған көркем дүниелер, мақалалар жазды.
Газеттің бүгінгі жауапкершілігі мен парызы бұрынғыдан әлдеқайда зор. Ол білімді, іскер, қайратты ізбасарлар тәрбиелеуге көмектесуі шарт. (95 сөз)

(Өмірбаева К.О. Диктанттар жинағы – Ақтөбе – 2008 ж. 19-бет)


Лексика-грамматикалық тапсырмалар:



  1. Берілген етістіктерді есімшеге айналдырып септеңдер.

І нұсқа: Болады, таныды.
ІІ нұсқа: Жазды, бастады.


  1. Асты сызылған сөздерге морфологиялық талдау жасаңдар.

І нұсқа: Талай-талай атақты еңбек адамдары, мәдениет пен өнер қайраткерлері, озық ойлы саясаткер мен ғалымдар осы газет арқылы дүние танып, қанаттанды.
ІІ нұсқа:Газеттің бүгінгі жауапкершілігі мен парызы бұрынғыдан әлдеқайда зор

3. «Көп тілді білу – заман талабы»тақырыбына эссе жазыңдар.

Қазақ тілі пәні бойынша 10-сыныпқа арналған ІV тоқсандық бақылау жұмысы.

Мақсаты: 4-тоқсан бойынша өтілген лексика-грамматикалық тақырыптарды оқушылардың қандай деңгейде игергенін тексеру.


Диктант.

Мамандық таңдау - әрбір мектеп бітіруші түлектің мақсаты. «Армансыз адам, қанатсыз құспен тең», - дейді халық. Барлық адам баласының арманы болады. Арманшыл адам болашақта дегеніне жете алады. Мамандық пен өнерді адам өз жүрегінің қалауымен, өз қабілетіне қарай таңдап алады. Мамандықтың түрі көп. Халық алдына шығып ән салатын әнші болу. Адам өмірінің арашасы болатын ақ халатты дәрігер болу. Шәкірттерді білімге жетелейтін ұстаз болу. Сөзбен өрнек салатын жазушы болу. Адам жас кезінен бастап өзінің жүрегі қалаған мамандығына қарай бейімделе бастайды. Терең білім алуға талпынады. Өз бетінше ғалымдардың өмірімен танысады. Сондықтан да бала шақ пен болашақ әрқашан үндесіп жатады. Болашаққа апаратын тура жол бала шақтан басталады.(103 сөз)

(Диктанттар жинағы 10-11 Ж.С. Қалиева, Қостанай 2004. 32-бет)


Лексика-грамматикалық тапсырмалар:

1.Мына есімшені септеңдер:


I нұсқа – алған
II нұсқа – іздеген

  1. Берілген сөйлемдерді құрмалас сөйлемге айналдырып, оған синтаксистік талдау жасаңдар.

І нұсқа:Мамандықтың түрі көп, ... .
ІІ нұсқа: Шәкірттерді білімге жетелейтін ұстаз болу үшін, ... .

3. «Мен оқитын газет-журналдар» тақырыбына диалог жазыңдар.


Қазақ тілі пәні бойынша 10-сыныпқа арналған жылдық бақылау жұмысы.

Мақсаты:Оқу жылы бойы өтілген лексика-грамматикалық тақырыптарды оқушылардың қандай деңгейде игергенін тексеру.


Кедей ауылы.
Аршалының қалың құзының қақ ортасында отырған бір ауылға кез бола кеттік. Тау елін көргенім де осы еді, көзіме бір түрлі жат көрінді. Бас-аяғы екі-үш қора екен,үшеуі үш төбешіктің басында,бұзылған мол сықылданып тұр. Малдары қалай күн көретінін білмеймін,қора маңында бір шошақтан артық шөп көрінбейді. Оның өзіне де мал тісі тиген тәрізді емес, төңірегін талмен қоршай, төбесін таспен бастырып тастапты.
Не де болса,осы ауылдан ат шалдырып аттануға көңіліміз кетті. Ортада тұрған тас қораға қарай ойыстық. Жолдағы үйге-ақ түсе салайық деп едім,жолдасым болмады. Келген үйіміздің есік алдында қара кер ат байлаулы тұр.
Тер қатып қиналған мал тәрізді.Төрт аяғын бауырына алып бүріскен, қырып алар қызыл жоқ. Сүйегі арса-арса, дірдек-дірдек етеді. (112сөз)

(Ғ.Мұстафин)


Лексика-грамматикалық тапсырмалар:


ІІІ деңгей. Берілген сөздерге морфологиялық талдау жасаңдар


І нұсқа Келген үйіміздің есік алдында қара кер ат байлаулы тұр.
ІІ нұсқаҚасына біз де атымызды байлап,қораға ендік.

ІІ деңгей. Сөйлемге синтаксистік талдау жасаңдар.


І нұсқа Тау елін көргенім де осы еді, көзіме бір түрлі жат көрінді.
ІІ нұсқаМалдары қалай күн көретінін білмеймін,қора маңында бір шошақтан артық шөп көрінбейді.
І деңгей. Мәтінге сүйеніп «Туған жер», «Табиғат» тақырыптарына мақал-мәтелдер жазыңдар.




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет