Оқулық Алматы, 012 Əож 528(075. 8) Кбж 26. 12я73 т 53



Pdf көрінісі
бет338/439
Дата08.02.2022
өлшемі11,51 Mb.
#124614
түріОқулық
1   ...   334   335   336   337   338   339   340   341   ...   439
Байланысты:
tokpanov-kartografia

10.19 сурет
.
Т-30 теодолиті түтігінің көру алаңы жəне теодолитінің тік 
жəне көлденең шеңберінің микроскобының шкаласы бойынша есептеу
Құрал толық көлденең түзу жағдайға келген соң алидадалық 
шеңбердің тежегіш винтін босатып, белгілі бір қашықтықта 
орнатылған өлшегіш тақтайшаға бағыттап, көру түтігінің жіптері-
нің ортасымен түйілістіріп, тік шеңберді бұрап заттың бейнесін 
айқын дап алады.
Лимба мен верньердің көрсеткіштері ауытқып кетпес үшін 
винтті қатайтып лимбаны тежейді. Содан соң бірінші верьнер 
бойынша белгілі бір бағыттың бұрышының градусы мен мину-


394
ты, екінші верьнерлік өлшем бойынша тек минутының өлшемі 
алынады.
Алидадалық шеңберді бекітілген күйде көру түтігін оңға бұ-
рып, нысаналайтын жолақты қаданы тауып алып, екі Верньердің 
өл ше мін алып, екеуінің ортақ өлшемі 
1
1
1
b
a

=
β
шығарылады. 
Со дан соң, лимбаның білігінің тежегішін босатпастан сол жақ 
бағыт ты өлшеніп алынады, 
1
a
өлшемінен 
1
b
өлшемдері үлкен бо-
лады. Ішкі бұрыштардың өлшемі 
1
1
1
b
a

=
β
, бұл əрекетті бірінші 
жар ты өлшем деп атайды. 
Егер жүргізілген өлшем нысаналаушының оң жағында орна-
ласса, шеңберді оңға айналдыру (ш.о), егер шеңбер нысаналау-
шының сол жағына бұрылса, шеңбер солға айналдыру (ш.с) деп 
аталады. Бір жарты өлшем жеткіліксіз болғандықтан бақылау 
үшін тік шеңбердің басқа жағдайында екінші өлшем алынады
оны екінші жарты өлшем деп атайды.
Ол үшін көру түтігін көкжиек арқылы (объективті төмен 
түсіріп) өткізіп, көлденең шеңберді 90º бұрып, осы жағдайда 
бірінші жұмысты тағы қайталайды да бұрыштардың екінші 
мəнінің өлшемін анықтайды. 
2
2
2
b
a

=
β
екі мəннің 1
1
аспаған жағ-
дайда екі жарты өлшемнің ортақ мəніне сүйеніп бұрыштың орта ша 
өлшемін төмендегі формуламен есептеп шығарады: 
2
2
1
β
β
β
+
=

осы əдіспен бұрыштың толық мəні 
β
есептеп шыға ры лады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   334   335   336   337   338   339   340   341   ...   439




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет