Оқулық. Алматы, 518 бет
жүктеу/скачать 26,67 Mb. Pdf көрінісі
|
Індеттану кітап
| Өтуі мен симптомдары.
Инкубациялық кезеңі, ауру жұққаннан серо- логиялық немесе аллергиялық реакциялар оң нэтиже бергенге дейін. 2-4 аптаға созылады. Егер ауру жүққан малдардың ішінде буаздары болмаса. бру- целлез симптомсыз өтеді. Онда шалдыққан малдарды серологиялық немесе аллергиялық тексеру арқылы ғана анықтауға болады. 10-сурет. Бруцеллез кезіндегі сиырдың буыны мен қоіиқардың енініц қабынуы. Жануарлардың барлық түрінде бруцеллездің басты белгісі - буаздықтың екінші жартысында байқалатын іш тастау. Сиыр негізінен 5-8 айлығында. кой мен ешкі 3-5 айлығында, мегежін кез келген уақытта, ит 40-50 күн болғанда іш тастайды. Сиыр мен қой әдетте екінші қайта іш тастамайды, ал мегежінде ол бірнеше рет қайталануы мүмкін. 164 Іш тастар алдында буаз хмалдың емшек үрпі сызданып, сыртқы жыныс мүщелері толықсып, сарпайынан кызғылт-қоңыр түсті сора ағады. Іш таста- ғаннан қейің эдетте шуы түспей, бастапқыда қілегейлі-іріңді, соңынан іріңді- фибринді эндометрит байқалады. Кейбір жануарларда эндометритке қабат- .таса желіні, аналық безі жэме фаллопий (жагыр) түтікшелері қабынады; Дерт асқына келе деңенің ыстығы көтеріліп, малдың сүті азайып, жүдеп кетеді. Жыныс жолдарының зақымдануы жануардың жыныстық қабілетін нашарла- тьіп, соңы бедеулікке экеліп соғуы мүмкін. Жекелеген жануарларда бруцеллез кезінде бурсит, гигрома, артрит, тен- д о в ш й н и т , ал еркек малдарда орхит жэне эпидидемит ■ байқалып. .ені ісініп, кейде шектен тыс ұлғайып, салбырап жүреді. Әсіресе, жүқпалы эгіидидимитке шалдыққан қошқардың ені ісініп, еннің шылауы білеуленіп, сипап көргенде резеңке түтік тэрізденіп қолға білініп тұрады. Жыныс мүшелерімен қатар басқа ағзалар да зақымдаңады Шошқада тері астындағы шел мен ішкі ағзаларда абцессалар гіайда болып, аяқ бұлшык еттері салданады. Жылқының желкесі мен шоқтығында бурсит кездеседі, Қа- зіргі кезде бруцеллезге қарсы вакциналардрлң кеңінен. қолданылуьша байла- нысты, аурудың клиникалық белгілері білінбей, көбінесе микроб алып жүру- щі ретінде, симптомсыз өтеді. П атологоан атом и ялы қ өзгерістер. Іш тастаған малдың қағанағы қабы- нып, оның бетіне фибрин ірімтіктері мен ірің жиналады, жатыры, бүйректері, көкбауыры ісіңеді, бауырында абцесса болуы мүмкін, Еркеқ малда іріңдёген өліетті орхит, ал үрғашы малда мастит, аналық бездің кистасы кездеседі. Кей- бір жануарларда шорбуын, бурсит.байқалады. Тастанды төлдің тері асты.шелі .жалқақтанып, кіндігі ісініп кетеді. ‘Көкі- рек жэне қүрсақ қуыстарында фибрин іріміктері бар қызыл-қоңыр түсті сүйық жиналып, сірі жэне кілегейлі қабықтары қанталайды. Ішек-қарынның кілеғей- лі қабығы мен өкпесі сыздана қабынады, ал бауырында еліеттенген қабыну процестері байқалады. Гистологиялық тексеру кезінде әр түрлі мүшелер мен ағзаларда өліеттен- ген ошақтар табылады. Оларда лимфоидты торша элементтері мен гистиоцит- терден құралған микрогранулемалар және бөлікше аралык ұлпада полиморф- тық торшалардан құралған инфильтраггар кездеседі. Балау. Бруцеллезге диагноз кешенді түрде індетганулық, клиникалық аллергиялық жэне зертханалық тексерудің нэтижесінде қойылады. Індеттанулық деректерден бұл жерде бүрынғы уақытта бруцеллездің болған-болмағаны, өткен жылдардағы бруцеллезге тексерудің қорытынды- лары еске алынады. Айрықша көңіл бөлетін мәселе - шеттен әкелінген мал және оны карантиндеу ретінің орындалуы. Соңғы жылдары алынған төлдің санына, аналық малдың іш тастауы мен қысыр қалуына жэне оның себегі- теріне мұқият талдау жасалынады. Жануарларды ; клиникалық тексеру кезінде бурсит, ■ еркек малда орхит, ұрғашы малда эндометрит, іш тастау, шуы түспеу сияқты қүбылыстарға баса көңіл аударылады. Клиникалық! тексеру арқылы енін, еннің шылауын сипап қошқардың жүкпалы эпидидимитіне түгікілікті диагноз қоюға болады. Буаз мал іш тастаса, міндетті түрде лабораториялық тексеру жүргізеді. Ол үшін бактериологиялық зерттеуге тастанды төлді ұрық қабымен немесе төлдің қарнын екі жағын буып ішіндегісімен, бауыр мен көкбауырдың кесін- ділерін, енін шылауымен, жатырдың өзгеріске ұшыраған тұстарынан кесінді және сөл түйіндерін алады. Аталған материалдарды ауырған малдың эрқайсы- сынан жеке-жеке кешіктірмей бірден іш тастаған немесе сойған кезде алып, лабораторияға консервіленбеген күйі жеткізеді. Егер патматериалды тексеру- ге бір тэулік ішінде жеткізу мүмкін болмаса, оны (тастанды төлден басқасын) глицериннің 30% судағы ерітіндісімен консервілейді. Сонымен бірге лабо- раторияға серологиялык тексеруге сол малдың сүтін, қанын немесе қанның сарысуын жібереді. жүктеу/скачать 26,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|