Оқулық. Алматы, 518 бет
-m apay 4.ІНДЕТ ПРОЦЕСІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚОЗҒАУШЫ КҮШТЕРІ
жүктеу/скачать 26,67 Mb. Pdf көрінісі
|
Індеттану кітап
| 4-m apay
4.ІНДЕТ ПРОЦЕСІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚОЗҒАУШЫ КҮШТЕРІ Өзекті мәселелер. Індет процесінің мағыналық мәні, оның негізгі және қосымша қозғаушы күштері. Инфекция қоз- дырушысының бастауы мен берілу тетіктерінің, ауруға’ бейім жануардың індет процесіндегі маңызы. Індет процесінің даму заңдылықтары. Індеттенудің қарқыны мен статистикалық көр- сетқіштері. 4.1. Індет процесі туралы түсінік Індет процесі - індеттанудың негізгі ұғымы. Инфекциялық процесс нақ- тылы бір жануардың организмінде болатын қүбылыс болса, індет процесінің ауқымы одан анағұрлым кең. Соңғысы белгілі бір территорияда өтеді. Бұл жұқпалы аурудың жеке организмді зақымдауы емес, оның ауру малдан сау малға жұғып, түтас бір территорияны жайлауы. Жұқпалы ауруларға қатысты құбылыстарды үш түрлі деңгейде қарас- тьфуға болады. Оларды микросистема, мезосистема, макросистема, яғни тиі- сінше мөлтек жүйе, орташа жүйе жэне үлкен жүйе деп атайды. Мөлтек (шағын) жүйе бүл құбылыстарды молекула, жасуша деңгейінде қарастьфса, орташа жүйе ұлпа, мүше, организм деңгейінде зерттейді. Ал үлкен жүйе бұл мэселелерді популяция, биоценоз, биосфера деңгейінде талдайды' Инфекция- лық процесс пен иммунитет алғашқы екі жүйе деңгейінде, ал індет процесі соңғы үшінші жүйе деңгейінде қарастьфылады. Індет процесіне қазіргі көзқарас бойынша оңы екі бір-біріне жат, тіпті қарама-қарсы жүйенің: бір жағынан - микробтар тобының, екінші жағынан - жануарлар тобының өзара әсерінен туындайтын қүбылыс ретінде қарастыра- ды. Сонымен індет процесі кезінде ауру қоздырушы микроб бір жануардың организміне енумен шектелмей, басқа жануарларға кезекпе-кезек ауысып, малға жүғады. Індет процесін зерттегендегі мақсат - ауру бір малдан екінші- сіне қалай жұғады, індет басылып екінші рет қайталағанша осы аралықта микроб қайда жэне қалай сақталады, індеттің таралуына жэне оның тоқта- уына қандай факторлар әсер етеді және т.б. анықтау болып табылады. Бұл сұрақтарға жауап табу үшін індет процесінің үш тұрақты қүрамын білу керек (1-суретті қараңыз). 1. Инфекция қоздьфушысының бастауы. 2. Қоздьфушының берілу тетігі. 3. Бейім жануарлар. Індет процесі (орысша - эпизоотический процесс) дегеніміз осы аталған үш қүрама бөліктің қозғалысқа келіп, олардың бір-біріне әсерінңен туын- дайтын қүбылыс. Бүл - аурудың үздіксіз, жануарларға бірінен біріне жуғуы, қоздьфушының ауру малдан сау малға берілуі. Індет процесін індеттену деп, ал індет өте кең, жедел тарағанда лаңдану деп атайды. 40 |