Өзбекстан республикасы жоғары және орта арнаулы білім министрлігі


-тақырып. Мазмҧндама, оның тҥрлері



жүктеу/скачать 0,55 Mb.
бет143/151
Дата03.03.2022
өлшемі0,55 Mb.
#134156
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   151
Байланысты:
ana tln oqytu adstemes (1)

2-тақырып. Мазмҧндама, оның тҥрлері


Мазмҧндама дегеніміз - белгілі бір шығарманық, мәтіннің мазмҧнын ауызша немесе жазбаша тҥрде баяндап беру.


Мазмҧндамамен шығарма жазуға қазақ тілі сабағынан арнайы сағаттар бӛлінеді. Шамамен алғанда, әрбір он-он бес кҥнде 1 сағат бӛлінеді.






Мазмҧнд

Шығарма




1

2

3

4

1

2

3

4

1

-

-

-

-

-

-

-

-

2

2

1

2

2

1

2

2

3

3

2

2

3

3

2

2

3

2

4

2

3

3

3

2

2

2

2

Бастауыш сыныптарда жаздыруға болатын мазмҧндаманық мынадай тҥрлерін кӛрсетуге болады:

  1. Дайын әңгіме бойынша мазмҧндама.

  2. Сурет бойыншамазмҧндама.

  3. Кино, диафильм бойынша мазмҧндама.



    1. Дайын әңгіме бойынша мазмҧндама


Мазмҧндаманық Бҧл тҥрі атына лайық, белгілі бір алдын ала дайындалған әңгіме бойынша жаздырылады. Дайын әңгіме бойынша мазмҧндама жеңілден ауырға, белгіліден белгісізге кӛшу принципімен жҥргізіледі. Соған орай ол бірнеше сатыға бӛлінеді:
1. Мәтіннің қҧрылысы мен тәртібін сақтай отырып, жазу. Бҧл әдіс, кӛбінесе 1-сыныптақолданылады. Мазмҧндаманық Бҧл тҥрі 1-сыныпта былайша ҧйымдастырылады: "Аралардың достыгы".
"Орманда бір топ ара тҧрыпты. Бәрі еңбекқор болыпты. Ҥнемі гҥлден шырын жинапты. Ӛздері тату тҥ-рыпты. Сондыңтан балдай тәтті ӛмір сҥріпті".
Бҧл мәтін сабаққа дейін таңтаға жазылып қойылады немесе мҧғалім ҥлкен қағазға алдын ала ҥлкейтіп жазып қояды да, тақтаға іледі. Мәтінді оқымас бҧрын мҧғалім балалардан араны кӛрген-кӛрмегендерін, ол жӛнінде қандай ертегі, әңгімелер білетіндерін сҧрап, ауызша әңгіме айтқызады. Мҧндай әңгімені 1-2 кҥн бҧрын ҧйымдастыруға да болады. Әңгімені дҥниетанудан алған білімдерімен ҥштастырып, аранық адамға қандай пайдасы бар екеніне де тоқталған жӛн.
Сабақ басталғаннан кейін дайын мәтінді балалар оқып шығады. Мәтіннің ішіндегі шырын, балдай тәтті ӛмір, тату, т.б. сӛздері тҥсіндіріледі.
Мәтінді балалар екі қайтара оқып шығады. Мәтінді балалардың ӛздеріне оқытудың пайдасы сол, олар мәтіндегі сӛйлем қҧрылысымен, кӛптеген сӛздердің жазылуымен танысады, яғни балалардың есту, кәру сезімдері қатар қызмет атқарады. Мәтін оқылып болғаннан кейін сыныпқа сҧрақ қойылады. Сҧрақ алдымен ауызша қойылып, оқушылар тақтадағы мәтінмен ол сҧрақтарға жауап береді. Мәтін сҧрақ бойынша талданып болғаннан кейін мҧғалім оны толықтай бір оқып шығады. Осындай жҧмыстан соң мҧғалім тақтадағы мәтінді жауып қойып, екінші тақтадағы алдын ала жазылып қойған сҧрақтарды ашады.
Мазмҧндаманық бҧл тҥрінде мәтін бойынша қойылатын сҧрақтың, мәтіннің қҧрылысын, тәртібін ӛзгертпей, тек ондағы сҧрақтың орнына ғана бір-екі сӛз қою мақсатын қамтиды. Мысалы:

  1. Орманда қанша ара тҧрыпты?

  2. Бәрі қандай болыпты?

  3. Ҥнемі не теріпті?

  4. Ӛздері қалай тҧрыпты?

  5. Сондықтан қалай ӛмір сҥріпті?

Бҧл сҧрақтарға оқушылар мәтіннен есте қалғандары бойынша тағы да ауызша жауап қайтарады. Қорытынды ретінде барлық сҧрақңа бір оқушы
немесе 2-3 оқушы жауап береді. Балалар осы қойылған сҧрақтарға жауап жазуға кіріседі.

  1. жүктеу/скачать 0,55 Mb.

    Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   151



©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет